H.4 Stijlfouten - Contaminatie, pleonasme en tautologie

• Nederlands
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

H.4 Woordenschat

Hebben jullie het vorig jaar gehad over pleonasme, tautologie en contaminatie? Wat was dat ook al weer?

Vul wat je nog weet in in het woordweb.

contaminatie/pleonasme/tautologie

Formuleren: stijlfouten, dubbelop

Vandaag gaan we het hebben over stijlfouten. Namelijk over de volgende drie: contaminatie, pleonasme en tautologie

Aan het einde van de les...

...kan je een pleonasme, tautologie en contaminatie herkennen en benoemen.

...kan je formuleerfouten vermijden in je eigen tekst.

Tautologie

Twee dezelfde woordsoorten samen gebruikt.

Je kan er 1 weglaten en dan is de zin correct.

Twee mogelijkheden.

Voor altijd en eeuwig

Misschien wellicht komen ze erachter.

Pleonasme

Twee verschillende woordsoorten overlappen elkaar, ze zijn niet beide nodig. --> kenmerk, zit al in het woord besloten. Maar 1 mogelijkheid.

De rode tomaat

De bitcoin is omlaag gekelderd.

Contaminatie

Twee uitdrukkingen of spreekwoorden worden samengevoegd tot één nieuwe uitdrukking.

(Engels) to contaminate = besmetten

Uitprinten (nu goed!)

Het kost duur.

Soms heel moeilijk te zien, want 'normaal':

Overnieuw?

Zelf aan het werk

Doel: contaminaties leren herkennen en benoemen.

Wat: tekst lezen en contaminaties markeren of onderstrepen.

Hoe: je mag samenwerken met je buurman of buurvrouw.

Tijd: tien minuten.

Artikel De Speld

Markeer of onderstreep de contaminatie. Probeer ook te vermelden waar de contaminatie een samentrekking van is. 

Aan de slag!

H.4 Woordenschat - Stijlfouten

Opdracht 1 t/m 7 online

Waar zit de stijlfout?

Formuleerfouten

- Ik maak nooit geen fouten hoor!

- Dit onderzoek, waaruit bleek dat jongeren, die vaak meerdere bijbaantjes hebben, bijvoorbeeld en in de horeca en bij een supermarkt, zoals de Albert Heyn, die jongeren nog steeds slechts het minimumjeugdloon betaalt, financieel toch problemen hebben, zorgde voor veel ophef.

- Je kunt je bij wijze van spreken voorstellen dat iemand bij wijze van spreken drie meter ver kan springen zonder bij wijze van spreken een aanloop te nemen.

- Het onderzoek waaruit bleek dat leerlingen het rooster te vol vinden zorgde voor veel ophef.

Dubbele ontkenning

Twee keer een ontkenning gebruiken, waardoor je het tegenovergestelde zegt van wat je bedoelt.

Hij gebruikt nooit geen suiker in de thee.

(‘nooit’ of ‘geen’ weglaten)

Bijzinnen rijgen

In plaats van regelmatig een nieuwe zin te beginnen, wordt bijzin na bijzin aan de lopende zin toegevoegd.

Dit onderzoek, waaruit bleek dat jongeren, die vaak meerdere bijbaantjes hebben, bijvoorbeeld en in de horeca en bij een supermarkt, zoals de Albert Heyn, die jongeren nog steeds slechts het minimumjeugdloon betaalt, financieel toch problemen hebben, zorgde voor veel ophef.

Storende herhaling

Steeds hetzelfde woord herhalen leidt tot irritatie.

Een woordherhaling kan ook als stijlfiguur (repetitio) bewust worden toegepast.

Je kunt je bij wijze van spreken voorstellen dat iemand bij wijze van spreken drie meter ver kan springen zonder bij wijze van spreken een aanloop te nemen, maar toch bij wijze van spreken van zichzelf vindt dat hij bij wijze van spreken niet sportief is.

Tangconstructie

Tussen de woorden die bij elkaar horen (vaak onderwerp en persoonsvorm), staan andere zinsdelen of bijzinnen, waardoor de gehele zin onoverzichtelijk wordt.

FOUT: Het onderzoek, waaruit bleek dat jongeren veel financiële problemen hebben, zorgde voor ophef.

GOED: Er ontstond veel ophef over het onderzoek waaruit bleek dat jongeren veel financiële problemen hebben.

Bedenk zelf een tangconstructie. Bijvoorbeeld bij: de vrouw...loopt.

Incongruentie

Het getal van het onderwerp en de persoonsvorm zijn niet gelijk.

De media schrijven over de wedstrijd.

Een groep jongeren ergert zich aan het huidige rooster.

Verwijzen

De vrouw = die vrouw, deze vrouw

Het huis = dit huis, dat huis.

Even checken!

De oude bejaarde ging op donderdag een gezellig potje klaverjassen.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

Wij hopen in staat te zijn u volgende week te kunnen halen.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

Begrijpend lezen moet hij telkens overnieuw doen.

1. Tautologie
2. Pleonasme
3. Contaminatie

Van deze les neem ik mee...

Doen

- Tekst afmaken

- Les 5 Schrijven 5 --> exit stijlfouten

- Je eigen tekst nakijken op spelfouten

Lesdoelen behaald?

- Kon je de controlevragen goed maken? Kan je pleonasme, contaminatie en tautologie herkennen?

- Kon je de contaminaties uit de tekst halen?

Vind je het stijlfiguren of stijlfouten?

Zou je de verschillen kunnen uitleggen? Wie weet volgende les...?