20.2 Opname en transport van water

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Paragraaf 1 Dierenwelzijn

20.2 Opname en transport van water

Voorkennisvragen

1. Hoe worden stoffen vervoert door bomen?

2. Waar vindt er gaswisseling plaats in planten?

3. Vul aan: Bij osmose verplaatst water zich van een ... naar een ... 

Doel 20.2

Je leert hoe planten hun waterhuishouding regelen

Je leert hoe hoge bomen water in hun toppen krijgen

Opname water

Planten nemen water (met opgeloste mineralen) op in de wortelharen.

Een wortelhaar is een uitstulping van een epidermiscel van de wortel

Apoplast-route:

Via celwanden

Symplast-route:

Via cellen

Endodermis: actief transport van mineralen

Endodermis: osmose van water

Worteldruk 0,05 - 0,5 MPa

KRACHT 1

Centrale cilinder

Binnen de endodermis ligt de centrale cilinder.

In de centrale cilinder liggen 2 vaatsystemen:

Houtvaten (Xyleem): water en mineralen omHoog

Bastvaten (Zeefvaten/ Phloeem): water en organische stoffen meestal naar Beneden

Centrale cilinder (BINAS 91B)

Watertransport in houtvaten

• Cohesie: watermoleculen trekken elkaar aan (waterkolom)
  
• Adhesie: watermoleculen ‘plakken’ aan de wand van de houtvaten
  

Houtvat van 25μm – waterkolom van 60 cm

KRACHT 2

Verdamping

In de bladeren zitten huidmondjes, die zorgen voor de gaswisseling in planten en hieruit verdampt ook water.

Watertransport in houtvaten

Door verdamping van water in de bladeren wordt vanuit de bladeren het water naar boven ‘gezogen’ - verdampingsstroom

KRACHT 3

KRACHT 3

KRACHT 2

KRACHT 1

Waterpotentiaal/ waterdruk

Waterpotentiaal (Ψ - psi) = de optelsom van alle krachten die van invloed zijn op het watertransport:

 

Worteldruk/ Adhesie/ Cohesie/ Verdamping/ Zwaartekracht/ Osmose.

Eenheid: Pa (druk)

Waterpotentiaal/ waterdruk

Waterpotentiaal (Ψ - psi) voor zuiver water is 0 (nul).

Waterpotentiaal (Ψ - psi) van water met opgeloste stoffen is negatief.

Water stroomt altijd naar de laagste Ψ.

Guttatie: druppelen van planten uit de bladeren als de verdamping klein is en de worteldruk groot

Kleine lesafsluiter 

1. Hoe heten de cellen in de buitenste laag van een wortel?

2. Hoe noemen we de buitenste laag van de centrale cilinder van een wortel?

3. Wat is een belangrijke eigenschap van het bandje van Caspari?

4. Via welke structuren loopt de apo-plast route? 

5. Hoe ontstaat de eerste kracht waardoor water vanuit wortels naar de bladeren kan worden getransporteerd?

6. Door een combinatie van welke natuurkundige fenomenen wordt water in dunne buisjes omhoog gestuwd? 

7. In welk onderdeel van het bladweefsel vindt de gaswisseling plaats?

8. Wat is de derde kracht waardoor water naar boven gezogen wordt? 

9. Waar in de boom is de laagste Ψ? 

10. Als de luchtvochtigheid hoger wordt dan wordt de Ψ...

A. Minder negatief

B. Minder positief

Doel 20.2

Je hebt geleerd hoe planten hun waterhuishouding regelen

Je hebt geleerd hoe hoge bomen water in hun toppen krijgen

BINAS 81E Plantaardig transportweefsel

BINAS 91A Anatomie blad

BINAS 91B Anatomie wortel