Herhaling 4.1 +4.2 (KB4)

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 4

Hoofdstuk 4 - Voeding en vertering

KB 4

Voeding en vertering

4.1 - Voedsel

4.2 - Voedingsmiddel en voedingsstoffen

4.3 - Voeding en leefstijl

4.4 - Het verteringsstelsel

4.5 - Organen voor de vertering

4.6 - Planteneters, vleeseters en alleseters

4.1 - Voedsel

Doelen van deze paragraaf

Je kan de rol van bacteriën en schimmels bij voedselproductie en -bederf omschrijven

Je kan de werking van enzymen beschrijven

Je kunt manieren noemen waarop voedsel kan worden geconserveerd

Schimmels

bestaan uit: dunne draden

planten zich voort door: sporen

Bacteriën

bestaan uit: één cel

planten zich voort door: celdeling

Voedsel conserveren

Conserveren = behandelen zodat het minder snel bederft. Door de organismen die bederf veroorzaken te doden of te voorkomen dat ze kunnen voortplanten/groeien.

Net als mensen en dieren hebben bacteriën en schimmels nodig:

• Een goede temperatuur om voort te planten
• Voldoende zuurstof
• Voldoende vocht

Daar maken we gebruik van bij conserveren van voedingsmiddelen.

Bacteriën zijn wel sterker dan wij en kunnen bij extremere omstandigheden blijven leven!

Conserveren

Natuurlijke conserveermiddelen: bijv. azijn, zout, suiker

Kunstmatige conserveermiddelen: bijv. sulfiet 

Aantrekkelijker maken: geur-, kleur- en smaakstoffen

Toegevoegde stoffen: additieven

Micro-organismen gebruiken

Zetten koolhydraten om in andere stoffen

Hierdoor ontstaan soms lekkere/goede voedingsmiddelen

Stofwisseling

Vindt plaats in alle levende organismen

Stoffen omgezet in andere stoffen

Voorbeeld: afbraak of opbouw van eiwitten

Afbraak/omzetten vaak d.m.v. enzymen

Enzymen

Enzymactiviteit

Enzymactiviteit: de snelheid waarmee een enzym de reactie versnelt​​Factoren die enzymactiviteit beïnvloeden:​

• Temperatuur​ (optimumtemperatuur)
• Zuurgraad (pH)​

4.2 - Voedingsmiddel en voedingsstoffen

Doelen van deze paragraaf

Je kan functies van voedingsstoffen en voedingsvezel noemen

Je kan de zes groepen voedingsstoffen met functies en kenmerken noemen

Je kan uitleggen hoe je glucose en zetmeel kan aantonen

Plantaardig of dierlijk

Voedingsmiddelen - wat je eet/drinkt

Voedingsstoffen - de nuttige stoffen in voedingsmiddelen

Plantaardig -> afkomstig van planten

Dierlijk -> afkomstig van dieren

Functies van voedingsstoffen

Brandstof - geven energie

Bouwstof - groei, ontwikkeling en herstel

Beschermende stof - houden je gezond

Reservestof - bruikbaar als brandstof of bouwstof, opgeslagen voor later

Zes groepen voedingsstoffen

Eiwitten

Koolhydraten

Vetten

Water

Mineralen

Vitaminen

Eiwitten

Belangrijke bouwstoffen (herstel en opbouw van delen van het lichaam)

Te veel -> gebruikt als brandstof (of omgezet in vet en opgeslagen als reservestof)

Koolhydraten

Brandstof (kan als bouwstof)

Glucose, fructose, zetmeel

Te veel binnen -> omgezet in vet

Veel in plantaardig voedsel, weinig in dierlijk voedsel

Fruit bevat vaak druivensuiker

Vetten

Vooral brandstof, ook bouwstof en reservestof

Niet veel vet nodig, te veel wordt opgeslagen onder de huid

Verzadigd - slecht

Onverzadigd - goed

Water

Bouwstof - menselijk lichaam 60%

Vervoer van stoffen via bloed 

Water zit in fruit, frisdrank, sommige groente

Mineralen en vitaminen

Mineralen - zouten (kalk, calcium, ijzer)

Bouwstof & beschermende stof

Vitaminen - met letters aangegeven

Beschermende stof

Voedingsvezels

Geen voedingsstof -> wordt niet opgenomen in het bloed

Toch belangrijk voor goede vertering en verzadigd gevoel (vol zitten)

Zitten in groente, fruit en volkoren-producten

Voedingsstoffen aantonen

Zetmeel  - jodium/joodoplossing

Glucose - teststrook die verkleurt

Koolstofdioxide - kalkwater wordt troebel

Zuurgraad - pH-papier verkleurt

Aan het werk

Maken: Opdrachten 4.1 + 4.2

Vergeet de begrippen niet te leren voor de toets!

Dit zijn de dikgedrukte woorden in je boek

Je krijgt de omschrijving en moet het juiste woord invullen

Begrippen (4.1):

Enzymen

Enzymactiviteit

Optimumkromme

Optimumtemperatuur

Zuurgraad (pH)

Conserveren

Conserveermiddelen

Natuurlijke conserveermiddelen

Kunstmatige conserveermiddelen

Kleurstoffen

Geurstoffen

Smaakstoffen

Additieven

Leren op laptop/tablet?

Per paragraaf -> digitale boek, Test Jezelf

Per Hoofdstuk -> Digitale boek, Diagnostische toets / Examentrainer

Per Thema (bijv. voeding) -> Eindexamensite.nl