Nederlands: Taalvariatie en taalgebruik_5 mei

• Nederlands
• Secundair onderwijs

onderwijs.hetarchief.be

dialect op de redactie ?

Wat vinden jullie:
mag er meer tussentaal gebruikt worden op de openbare zender, of houden we het bij Standaardnederlands ?

1. tussentaal mag van mij !
2. spreek maar Standaardnederlands !

jongerentaal ??

non-verbale
communicatie ?

culturele verschillen in gebaren en lichaamstaal...

wat betekent dit handgebaar ?

onderwijs.hetarchief.be

Greta Thunberg

welke laag maakt Greta Thunberg hier zeer zichtbaar ?

1. expressieve
2. zakelijke
3. relationele
4. appellerende

starten op

als je iets wil vragen aan een leerkracht, belicht je best welke laag ?

1. expressieve
2. zakelijke
3. relationele
4. appellerende

als je van je grootouders iets wil bekomen...

1. zakelijke
2. expressieve
3. apellerende
4. relationele

een leerkracht zegt tegen een leerling:
"als je wat meer leest, zal dat je taal helpen ontwikkelen"
wat is de zakelijke laag in deze boodschap ?

1. je bent (nog) niet erg sterk in taal
2. ik ben bezorgd om je punten voor dit vak
3. ik wil je bijsturen
4. ik wil dat je meer leest

een leerkracht zegt tegen een leerling:
"als je wat meer leest, zal dat je taal helpen ontwikkelen"
wat is de appellerende laag in deze boodschap ?

1. je bent (nog) niet erg sterk in taal
2. ik ben bezorgd om je punten voor dit vak
3. ik wil je bijsturen
4. ik wil dat je meer leest

gesprek met je baas

gesprek met een klasgenoot

informeel

formeel

zakelijke laag

relationele laag

tussentaal

dialect

starten op 1:05 - tot 1:22

stoppen op 00:32

welke mogelijke inclusieve term zou je kunnen gebruiken om "dames en heren" te vervangen ?
(denk aan de NMBS, radiostations, een groot publiek,...)

inclusief

exclusief

lerares

vroedvrouw

verpleegkundige

leidinggevende

verloskundige

bazin

geneesheer

leerkracht

hoe benoem je iemand met een bleke huidskleur ?

1. blank ?
2. wit ?
3. kaukasisch ?
4. westers ?

Wit is een kleur, net zoals zwart. Aan die kleuren hangt verder geen betekenis vast. 

'Blank' betekent onbevlekt en zuiver. Daardoor roept het woord een positiever gevoel op dan zwart. Zo creëer je met taal een verschil tussen mensen met een witte en een zwarte huidskleur. 

Het woord 'Kaukasisch' stamt uit de 18de en 19de eeuw, toen verschillende indelingen van de menselijke wereldbvolking bedacht werden. Eén van die groepen waren de Europese of Kaukasische mensen. Deze term kreeg een negatieve bijklank in de tijd van Hitler. Nu wordt het woord 'Caucasian' vooral nog in de VS gebruikt, bijvoorbeeld op invulformulieren van de overheid. 

Welk(e) woord/beschrijving verkies je voor iemand die afkomstig is uit het buitenland of ouders heeft die afkomstig zijn uit het buitenland?

1. allochtoon
2. migrant
3. nieuwkomer
4. persoon met een migratieachtergrond

Op dit moment wordt de voorkeur gegeven aan de benaming 'mensen met een migratieachtergrond': dat is een breed begrip dat de hele groep mensen omvat: ouders of grootouders die gemigreerd zijn, mensen die gevlucht zijn uit hun land, inwoners uit buurlanden die hier zijn komen wonen ...

Welk(e) woord/beschrijving verkies je voor iemand die een beperking of handicap heeft?

1. gehandicapte
2. mindervalide
3. andersvalide
4. persoon met een handicap

De voorkeur gaat uit naar 'mensen of personen met een handicap of beperking'. De hoofdreden is dat je zo benadrukt dat zij ook gewoon mensen zijn. De keuze tussen het woord handicap of beperking is heel situatiegebonden. Sommige mensen en instanties gebruiken liever het woord handicap dan beperking. Een achterliggende gedachte is dat iedereen eigenlijk beperkingen heeft en dat de benaming daardoor niet klopt. 

De woorden 'mindervalide' en 'andersvalide' stammen uit de jaren 1980 en hebben een negatieve connotatie: mensen zullen zich minderwaardig of anders voelen, terwijl dat niet nodig is. 

exclusie door taalgebruik kan ook subtieler gebeuren, zoals bijvoorbeeld hier:
"een vloedgolf aan vluchtelingen"
"de vluchtelingencrisis"
hoe heet deze beeldspraak ?

1. woordspeling
2. metaforen
3. rijm
4. vergelijking

opdracht: IN DE KLAS Taalvariatie en taalgebruik

we dienen ons steeds bewust blijven van:

onze taalvariëteit,

welke laag we belichten,

welke non-verbale communicatie we toepassen,

welke metaforen we (onbewust) gebruiken of overnemen...

want we zeggen zoveel meer, dan enkel met woorden...