College 1 dinsdag 21 september

• Fictiedidactiek
• HBO
• Studiejaar 1

Didactiek van fictie:

• Module Vakdidactiek (hoofdfase): meesterproef 2 of 3
  
• Fictieonderwijs: waarom, wat en hoe?
• Leesbevordering en literaire ontwikkeling
• De rol van de docent
• Good practices

Het belang van leesbevordering:

Jelle Jolles: tien redenen om te lezen: https://www.jellejolles.nl/lezen-2-0-tien-redenen-lezen-belangrijk/180122boxtienredenenlezen/

Trends in 2021:

• PISA-rapport 2019 alarmeert de samenleving
• Initiatieven om het lezen te stimuleren als  Lees-offensief, Na Pisa de lente!
• Maar: wat is de oorzaak van de ontlezing?

Wat werkt wel? Een aanzet:

Zelfdeterminatietheorie Deci & Ryan:

• competentie: ik ben een goede lezer (positieve leesspiraal)
• relatie: we doen het samen, bijvoorbeeld door te praten over fictie of door voor te lezen
• autonomie: ik mag zelf kiezen wat ik lees en krijg fictietips die bij mij, mijn smaak en mijn ontwikkeling passen: eigen identiteit, nieuwe werelden

 Denkvraag:

• Hoe heb jij het fictieonderwijs op je middelbare school ervaren?
•  Hoe wil jij het aanpakken als docent Nederlands?

Rol van de docent:

Twee van de vijf kritieke momenten in leesontwikkeling liggen in vo: brugklas en halverwege vo.

,,Enthousiaste, bevlogen en didactisch deskundige docenten maken het verschil'', maar...

HOE maken docenten het verschil?

Een didactisch model (in H5):

www.lezen.nl

www.lezen.nl

Leespraat - Aidan Chambers

Het spel:

• A-kaarten: eerste reacties, indrukken, mening over het verhaal
• B-kaarten: tekstbegrip, tekstbeleving, relatie tussen tekst en werkelijkheid
• C-kaarten: stijl, genre, personages, auteur, waardering van de tekst
• (D-kaarten: gedichten)

Lucebert: welk woord past op de puntjes?

Als ik wil                                              a. boterhammen

veeg ik de                                           b. zon

smeerkaas                                         c. honger

van mijn                                              d. jou

bril                                                         e. helden

om ... te                                               f. iets

zien aan                                              g. alles

de horizon                                         h. koeien

Beter leren denken door... (Leat)

bestaande kennis te gebruiken, samen nieuwe kennis te leren, een spelelement te ervaren, meer dan één goed antwoord te kunnen geven, functioneel in groepen te werken, veel overleg te hebben, de docent als een van de hulpbronnen te ervaren, achteraf de aanpak te bespreken.

Een kleine geschiedenis van het fictieonderwijs in het vo: een sleepvraag

A: 1875-1970                                                 1. Wat staat er precies in de tekst?

                                                                           2. De lezer centraal

B: 1970-1995                                                3. Literatuurgeschiedenis

                                                                           4. Discussie over de verplichte lijst

C: 1995-2008                                               5. Trots op eigen land en cultuur

                                                                           6. De mening van de lezer telt mee

D: 2008-heden                                            7. De leesniveaus van Witte

                                                                           8. Bestudeer de meesterwerken

                                                                           9. Meer maatschappelijke thema's in literatuuronderwijs

                                                                         10. De auteur als zijn eigen handelsmerk

Antwoorden:

A: 3 - 5 - 8 

B: 1 - 9

C: 6 - 9

D: 2 - 4 - 6 - 7 - 10

Schrijversintenties / functies van literatuur:

• ontspanning
• informatie
• emotie
• zingeving
• creativiteit
• esthetiek
• taalontwikkeling

Fictie kun je tekstgericht (Caja Cazemier en Martine Letter - Made by Indira), lezersgericht (Oliver Reps - De dag die nooit komt), maatschappijgericht (Erik Betten - De prijs), cultuurgericht (Adib Khorram - Darius de Grote is niet oké) benaderen en bespreken. 

Vier types literatuurdocenten:

• culturele vormer (literatuurgeschiedenis, poëzie)
  
• literair-esthetische vormer (tekst-/structuuranalyse)
• maatschappelijk vormer (lezersbeleving, burgerschap, maatschappelijke context)
• individuele ontplooier (subjectificatie)

Waar staan we nu?

Van literatuurgeschiedenis naar tekstanalyse naar lezersinterpretatie
Actuele ontwikkelingen: 

• leesmotivatie daalt, laaggeletterdheid neemt toe
  
• Biesta
• po en vo: Curriculum.nu: gaan we daarnaar toe?
• mbo: aandacht voor fictie neemt toe

Dinsdag 9 november, 13.00-14.30 uur: 

vervolg Fictiedidactiek

Thema: literatuur en persoonlijke ontwikkeling: over kritisch leren denken en het opdoen van inzicht in jezelf en anderen via literatuuronderwijs

Artikelen om in te lezen en die staan al op BlackBoard

Stuur je mij een Shelfie?

Ballondebat:

Je bent je mooiste jeugdboek en weet waarom je in de mand moet blijven.