6.1/6.2

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

Welkom!

Planning

1. Magister

2. Terugblik

3. Leerdoelen van vandaag

4. Uitleg

5. Check

6. (Zelfstandig) werken

7. Afsluiten

Vooruitblik

We beginnen met thema 6:

BS 1 en 2 deze les

BS 3 en 4 volgende les

BS 5 en 6 volgende week

De SE toets gaat over thema's 5, 6 en 8!

Leerdoelen

- Je kunt omschrijven wat een zintuig is

- Je kunt vertellen welke 5 zintuigen de mens heeft en waar deze liggen in het lichaam

- Je kunt vertellen hoe impulsen ontstaan in de zintuigcellen

- Je kunt vertellen wat er wordt bedoeld met drempelwaarde, adequate prikkel en gewenning

Zintuigenstelsel

Zintuig: orgaan dat reageert op prikkels uit je omgeving

Zintuigenstelsel: alle zintuigen

Zintuigenstelsel

Zintuigenstelsel

Het ontstaan van impulsen:

- impulsen worden gemaakt in de zintuigcellen

- er ontstaan alleen impulsen als de prikkel groot genoeg is

- drempelwaarde: de zwakste prikkel die een impuls veroorzaakt

Zintuigenstelsel

Elk type zintuigcel is speciaal gevoelig voor een bepaald type prikkel. Dit is een adequate prikkel.

Bijv. zintuigcellen in je oor zijn speciaal gevoelig voor geluid. Geluid is hierbij dus de adequate prikkel.

Zintuigenstelsel

De drempelwaarde voor een prikkel is niet altijd even hoog. Wanneer zintuigcellen voor langere tijd dezelfde prikkels ontvangen, ontstaan in de zintuigcellen minder impulsen.

Dit komt door:

- gewenning

- motivatie

Zintuigenstelsel

Ook de grote hersenen kunnen een waarneming beïnvloeden. Je hersenen verwerken niet alle waarnemingen even snel.

Een woord opnoemen gaat sneller dan het opnoemen van de kleur waarin het woord is afgedrukt.

Leerdoelen 

Aan het einde van de les:

- kan je vertellen uit welke onderdelen de huid bestaat en wat de functie is van de verschillende onderdelen

- kan je vertellen welke prikkels je kunt waarnemen met je huid

- kan je vertellen waaruit het reukzintuig is opgebouwd

- kun je vertellen waaruit het smaakzintuig is opgebouwd

- kun je het verband tussen reuk- en smaakzintuig benoemen

6.2 Voelen, ruiken en proeven

Voelen:

- je voelt met de zintuigen in je huid

- in je huid zitten verschillende soorten zintuigcellen

Voelen, ruiken en proeven

In de huid zitten verschillende soorten zintuigcellen:

- tastzintuigen: voelen lichte aanraking met de huid

- drukzintuigen: reageren op hardere druk op de huid (liggen wat dieper in de huid)

- warmtezintuigen: reageren op iets wat warmer is dan de huid

- koudezintuigen: reageren op iets wat kouder is dan de huid

- pijnpunten: vrije uiteinden van gevoelszenuwen: reageren op pijn

Voelen, ruiken en proeven

Ruiken:

- doe je met je neus

- in de neus bevindt zich het reukzintuig

- boven in de neusholte in het neusslijmvlies liggen de reukzintuigcellen met reukharen

- de reukzintuigcellen worden geprikkeld door geuren

- hierdoor ontstaan impulsen die via de gevoelszenuwcellen naar de hersenen gaan

Voelen, ruiken en proeven

Proeven:

- je proeft met je tong

- in het oppervlak van de tong bevinden zich de smaakzintuigen

- over de tong lopen kleine groefjes met aan de zijkant de smaakknopjes

- in de smaakknopjes liggen de smaakzintuigcellen

Voelen, ruiken en proeven

De smaakzintuigcellen kunnen 5 verschillende smaken onderscheiden:

- zoet

- zuur

- zout

- bitter

- umami (hartig)

Bij alle andere smaken die je proeft, speelt het reukzintuig een belangrijke rol.

Check

- huid

- tastzintuigen

- drukzintuigen

- pijnpunten

- koudezintuigen

- warmtezintuigen

prikkel: geur

- neusslijmvlies

- reukzintuigcellen met reukharen

- tong

- smaakknopjes met smaakzintuigen

- zoet, zuur, zout, bitter, umami

Werktijd: maken 6.1 en 6.2