2.3 democratie en andere vormen van bestuur

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

2.3: Democratie en andere vormen van bestuur

Zet de volgende ontwikkelingen bij de antieke Grieken in de goede tijdsvolgorde

Het stichten van koloniën

In Griekenland ontstaan onafhankelijke stadstaten

Groei van de Griekse overzeese handel en welvaart

Snelle groei van de bevolking

Door een _________________ gingen boeren opzoek naar vruchtbare grond, zij voeren overzee om nieuwe_______

te stichten. Het stichten van nieuwe stadstaten zorgt voor de verspreiding van de Griekse __________________

Vul de lege plekken in

Voedseloverschot 

Voedseltekort 

Landen

Koloniën 

Cultuur 

Macht 

land is niet geschikt voor:

wel geschikt voor verbouwen 

van:

en: 

Sommige Grieken gaan de zee op om

te drijven

Sommige Grieken gaan weg uit Griekenland. Ze stichtten: 

landbouw

olijven

koloniën

druiven

handel

Leerdoelen

1. Ik kan de verschillende ie'en uitleggen in eigen woorden.
2. Ik weet hoe de Atheens democratie werkt

Politiek

De Griekse stadstaten hadden elk hun eigen manier van besturen.

Grieken noemden besturen 'politiek'. (polis)

Politiek = het besturen van het land.

Een politicus is iemand die een rol heeft in het bestuur.

Noem een voorbeeld van een politicus.

Monarchie

Een bestuursvorm waarbij de koning de leider is en deze rol erfelijk is.

Vooral de oudste Griekse stadstaten (850 v.Chr.) waren monarchieën.

Links zie je Leonidas I, koning van de stadstaat Sparta.

Noem een ander voorbeeld van een monarchie.

Aristocratie

Een bestuursvorm waarbij een groep belangrijke, rijke mensen de baas is.

Vooral rijke Griekse handelaren werden lid van de aristocratie.

Tirannie

Een bestuursvorm waarbij een alleenheerser alle macht heeft.

In het oude Griekenland werden sommige alleenheersers als helden gezien. Hoe kan dat?

Tegenwoordig is het woord 'tiran' erg negatief bedoeld (rechts).

Noem een ander voorbeeld van een tirannie.

Democratie

Een bestuursvorm waarbij het volk de baas is.

Uitgevonden in de stadstaat Athene.

Kleisthenes (links): zorgde ervoor dat iedere vrije Atheense man mocht stemmen in de volksvergadering. 

Noem een ander voorbeeld van een democratie.

Bij een aristocratie heeft...

1. Een koning de macht
2. Het volk de macht
3. Een farao de macht
4. Een kleine groep rijken de macht

Wat is een monarchie?

1. Een bestuur met een erfelijke koning.
2. Een samenleving zonder geld of eigendom.
3. Een bestuur door de "besten" in een samenleving.
4. Een bestuur waar één persoon alle macht heeft.

Wat is een tirannie?

1. Een regering van een kleine groep aanzienlijken
2. Een regering waarbij het volk beslist
3. Een regering door een vorst, meestal een koning
4. Een regering met een alleenheerser die de macht gegrepen heeft

Welke vorm van bestuur had de polis Athene?

1. Oligarchie
2. Tirannie
3. Democratie
4. Aristocratie

Directe en indirecte democratie

Directe democratie = het volk bestuurt zelf.

Voorbeeld: Athene was een directe democratie.

Indirecte democratie = het volk kiest volksvertegenwoordigers die namens hen besturen.

Voorbeeld: Nederland is een indirecte democratie.

Atheense democratie 

Schervengericht = Om machtsmisbruik te voorkomen. Meeste stemmen: Verbanning 10 jaar 

De Atheense democratie

Alleen de burgers (= mensen met rechten en plichten) mochten meebeslissen in de raad van 500.

Links zie je de Pnyx (heuvel in Athene). Daar werd gestemd.

De Atheense samenleving

1. Burgers.

2. Vrouwen en kinderen.

3. Metoiken = vreemdelingen (vaak buitenlanders).

4. Slaven.

Was de Atheense democratie wel zo democratisch, oftewel: was het volk wel echt de baas? Waarom wel of niet?

Bestuur Sparta

Bestuur bestond uit:

• volksvergadering
• twee erfelijke koningen
• raad van ouderlingen
• dagelijks bestuur
  

Het bestuur in Sparta

In Sparta was er ook een volksvergadering, maar de groep was kleiner, slechts 30 oude mannen.

Deze hoplieten (mensen met dure wapenuitrusting) hadden als enige burgerrecht.

Koningen in Sparta

• 2 erfelijke koningen.
• in oorlogstijd: legeraanvoerders.
• in vredestijd: priesters/ rechtspraak.
• gecontroleerd door het dagelijks bestuur.
  

Raad van ouderlingen in Sparta

• Ouder dan 60 jaar.
• Tot hun dood zaten ze hierin.
• Advies aan koningen en het dagelijks bestuur.
  

Sparta

hoe komt het dat Sparta veel oorlogen won?

wat hebben we geleerd?

politiek = bestuur

monarchie, aristocratie, tirannie, democratie

polis Athene = democratie

polis Sparta = ?

Aan de slag/ huiswerk

Lezen de teksten bij 2.3 bladzijde 38.

Maak paragraaf 2.3 de overige opdrachten.