Hoofdstuk 2: een luxer leven

• Geschiedenis
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Cultureel-mentale ontwikkelingen in 

Nederland na 1945

1. Hard werken en zuinig leven

Inhoud les

De rolverdelingen in het gezin

De verzuiling

Taboes

Welvaart komt naar Nederland

Wederopbouw en industrialisatie

• Wederopbouw: Man werkte buitenshuis, vrouw werkte binnenshuis
  
• Kinderen beschermd opgevoed
  
• Eerst trouwen, dan kinderen
  

A) Wederopbouw en industrialisatie

• 1956: explosieve groei economie
  

• Stijging van lonen: vakanties, luxe goederen, auto 

Bevolkingsgroei

• Groei van economie: groei van banen, voedsel/goederen en geld.
  
• Gevolg: Toename van de bevolking: Babyboom (1946-1949)
  
• 250.000 kinderen extra!!
  
• Tekort aan huizen! Hoe dit op te vangen?

-Emigratie naar VS, Canada, Australië, Nieuw- Zeeland.
-Bouw goedkope woningen

Het gezin

• Het leven van de meeste mensen speelde zich af in het gezin.
• De rollen waren duidelijk: vader, moeder en (veel) kinderen
• Vader was de baas, moeder de huisvrouw, kinderen gehoorzaam
• Echtscheidingen kwamen maar weinig voor (vrouwen hadden vaak geen eigen inkomen)
• Het leven was zuinig en vrije tijd werd thuis doorgebracht

Rolverdelingen

Groot gezin met veel kinderen

Wat is verzuiling?

Verzuiling

• De verdeling van de Nederlandse samenleving in 4 groepen (zuilen): protestanten, katholieken, liberalen, socialisten
• Eigenlijk werd het van je verwacht dat je alleen omging met mensen binnen je eigen zuil
• Er was veel sociale controle: familie, vrienden en de buurt controleerden of je je wel aan de 'regels' van de zuil hield.

Verzuiling

Hoe verdween verzuiling langzamerhand denk je?

Seks? Bah!

• Tot ver in de jaren 60 werd er bijna niet over seksualiteit gesproken
• Seks was bedoeld om kinderen te krijgen en 'bestond' niet buiten het huwelijk
• Er was weinig kennis over geboortebeperking
• Voorbehoedsmiddelen waren bijna niet te koop  
• Homoseksualiteit was taboe: het 'mocht niet', dus je trouwde maar gewoon met iemand van het andere geslacht.

De vrouw wordt door een agent aangesproken omdat zij 'te bloot' over straat loopt. Deze foto is uit 1960.

Jongens en meisjes moesten ook op dansles fatsoenlijk met elkaar omgaan

Alles moet kunnen...

Jaren 50: Jongeren beschermd opgevoed binnen zuilen --> Respect en acceptatie van gezag/opvoeding van ouders/kerk/vereniging

Jaren 60: verandering mentaliteit --> Jongeren accepteren gezag niet meer (andere waarden/normen), toename van welvaartsgroei, cultuurovername uit VS = ontstaan van jongerencultuur.  

Cultureel-mentale ontwikkelingen in 

Nederland na 1945

2. een luxer leven

Inhoud les

Welvaart 

Televisie

Mobiliteit

Gastarbeiders

Wat betekent voor jou
eigenlijk 'een luxer leven'?

De welvaart stijgt

• Geleide loonpolitiek wordt losgelaten (eerst deels, daarna volledig in 1963)
• Er komt een loongolf: een stijging van lonen, soms wel met 10%
• Uitkeringen zijn gekoppeld aan lonen, dus ook deze stijgen mee.
• Door de ontdekking gasveld in Slochteren (1959) kunnen de hogere lonen makkelijker worden gefinancierd: het gas wordt aan het buitenland verkocht.
• Nederland wordt een consumptiemaatschappij

Met z'n allen voor de buis

• Televisies bestaan al voor de oorlog, maar pas na de oorlog worden ze betaalbaar en komen ze ook steeds vaker voor in Nederland
• Met de televisie kunnen mensen zien wat er in andere delen van de wereld gebeuren.
• Uiteraard mocht je alleen kijken naar de programma's die bij de omroep van je eigen zuil hoorde....(VARA socialistisch en KRO katholiek)

De eerste televisie-uitzendingen waren in zwartwit. Ook werd er maar een paar uur per dag uitgezonden, en niet zoals nu, 24 per dag.

Als je de programma's van toen bekijkt zal je vooral merken dat alles veel minder flitsend en snel was. Vermoedelijk zou je het zelfs vreselijk traag vinden!

In de achtergrond van deze slide zie je het jeugdprogramma Dappere Dodo (1955-1964). Dit was de eerste kinderserie op de Nederlandse televisie en werd uitgezonden door de KRO.

Wat denk je?
Keken mensen alleen naar televisie zenders van hun eigen zuil?

Mobiliteit en vrije tijd

• Door de toenemende welvaart krijgen steeds meer gezinnen in de jaren 50 en 60 een auto
• Hierdoor neemt de mobiliteit toe
• Mensen trekken er vaker op uit en kunnen op vakantie gaan.
• Meestal is dat kamperen in het eigen land, maar ook steeds meer mensen gaan met het vliegtuig op vakantie.

Wat is bermtoerisme?

Een auto, vakantie en een sigaar...

...wat een luxe!

Lege kerken

• Doordat mensen mobieler werden gingen ze hun vrije tijd anders besteden: op zondag kon je ook andere dingen doen dan naar de kerk gaan.
  
• Door de televisie hoorden en zagen mensen ook andere denkbeelden die in de wereld speelden. Ze werden hierdoor ook kritischer op wat bijvoorbeeld de kerk zei.
• Meer mensen gaan in de stad wonen, waar ze minder naar de kerk gaan.

Amerikanisering

• De invloed van Amerika in Europa neemt niet alleen politiek toe: na de oorlog komen ook bedrijven als Coca Cola en Levi Strauss naar Nederland. 
• Hierdoor nemen ook in het dagelijks leven, zoals bijvoorbeeld in de kleding of de muziek, veel Nederlanders Amerikaanse gebruiken over.
• Dit heeft amerikanisering.

De Amerikaanse acteur James Dean wordt vaak genoemd als rolmodel voor de opstandige tiener: vetkuif, spijkerbroek en roken. Niet alleen de Amerikaanse jeugd nam zijn uiterlijk (en gedrag) over. Ook de Nederlandse jongeren, die zijn films in kleur in de bioscoop konden bekijken, vonden hem 'stoer'. De ouders spraken er, uiteraard, schande van! Lang heeft James Dean niet van zijn succes kunnen genieten: op 24-jarige leeftijd kwam hij bij een auto-ongeluk om het leven.

Gastarbeiders

• Door de stijgende welvaart is er in Nederland zoveel werk dat mensen uit andere landen worden gehaald om hier te werken. 
• Deze gastarbeiders (uit Marokko, Turkije, Spanje en Italië) doen hier ongeschoold werk. 
• Kennis van de Nederlandse taal of cultuur was niet nodig om het werk te kunnen doen: de mensen waren te gast en zouden weer teruggaan.

Begrippen uit deze les

• loongolf
  
• consumptiemaatschappij
  

• mobiliteit
• Amerikanisering
• gastarbeiders

Maak de opgaven:

Maak de opdrachten 1, 3, 5 en 8  van hoofdstuk 3 in je boek.

Afmaken in de les betekent geen huiswerk thuis!

Opdracht voor morgen

Ga opzoek naar bronnen voor het project

• Geboortekaartjes
  
• Trouwinformatie
  
• Mondelinge bronnen
• Ingevulde familie bladen

Op deze manier kan je in de les meer doen en thuis minder.

Planning 

• Provo en de jaren zestig 
• Opdracht 
• Uitleg familiegeschiedenis

beeldkraken.nl