NN cursus 2: uiteenzetting, betoog en beschouwing/stappenplan tekstanalyse

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

NN cursus 2: uiteenzetting, betoog en beschouwing/stappenplan tekstanalyse

Leerdoel

Uiteenzetting,

betoog en

beschouwing 

herkennen

Bekijk de teksten op blz. 70-73

Welke tekst is:

- een uiteenzetting?

- een betoog?

- een beschouwing?

De teksten op blz. 70-73

- Tekst 1: een uiteenzetting (informeren)

- Tekst 3: een betoog (overtuigen)

- Tekst 2: een beschouwing (opiniëren)

De functie van de titels

1. Proefverlof: voor even op vrije voeten =

                              D het onderwerp van de tekst noemen 

2. Gelijke monniken, gelijke kappen=

                              A de lezer motiveren de tekst te lezen

3. Proefverlof werkt juist uitstekend

                              B de mening van de auteur weergeven

De hoofdgedachte tekst 1

Er zijn voor gedetineerden twee soorten verlof, die aan strenge regels gebonden zijn: algemeen verlof en proefverlof; dat laatste wordt in drie fasen voorbereid. 

Deze hoofdgedachte baseer je op de eerste regels van alinea 2, 5 en 8.

De hoofdgedachte tekst 2

Er blijken verschillende opvattingen te bestaan over het proefverlof – en mogelijk ook wel over de mensen die op proefverlof mogen –, die uiteenlopen van zonder meer afschaffen, drastisch inkorten tot onvoorwaardelijk handhaven. 

Deze hoofdgedachte vind je in de slotalinea.

De hoofdgedachte tekst 3

Het proefverlof functioneert, leidt tot een lagere recidive en bevordert de re-integratie. 

Deze hoofdgedachte vind je in de slotalinea.

Leerdoel

Tekst kunnen analyseren 

volgens een stappenplan

Stappenplan Tekstanalyse

Blz. 75

Stappenplan Tekstanalyse

Stap 1: Oriënterend lezen

- Bepaal het onderwerp van de tekst: lees de titel, bekijk de eventuele afbeelding(en) en lees de eerste alinea's.

- Vraag je af: Wat weet ik al van het onderwerp?

Wat zal de tekst over dit onderwerp zeggen?

Stappenplan Tekstanalyse

Stap 2: Globaal lezen

Om alvast een idee van de inhoud te krijgen, lees je de tekst vluchtig door. 

- Stel vast wat de inleiding en het slot is; zet strepen voor en na het middenstuk.

- Ga op zoek naar de deelonderwerpen

Stappenplan Tekstanalyse

Stap 3: Precies lezen

- Kloppen je eerdere ideeën?

- Achterhaal de betekenis van moeilijke woorden;

- Onderstreep de kernzinnen;

- Markeer de signaalwoorden en noteer de verbanden in de kantlijn; welke functie heeft de alinea? (zie blz. 28)

- Noteer de deelonderwerpen.

De belangrijkste schrijfdoelen en tekstsoorten zijn: 

• informeren/uiteenzetten → uiteenzetting
• overtuigen → betoog
• beschouwen/opiniëren → beschouwing
  

verschil

Uiteenzetting

• de schrijver wil dat je begrijpt hoe iets in elkaar zit;
  
• een tekst waarin de schrijver iets uitlegt, beschrijft of verklaart.

Betoog

• de schrijver wil dat je zijn standpunt overneemt;
  
• een tekst waarin de schrijver een mening geeft en die met argumenten onderbouwt.
  

Beschouwing

• de schrijver wil dat je over een kwestie nadenkt, je eigen mening vormt;
  
• een tekst waarin de schrijver een vraagstuk van verschillende kanten belicht.
  

betoog

beschouwing

uiteenzetting

bevat vooral feiten, onderzoeksgegevens

bevat meerdere interpretaties, opinies

eigen mening staat centraal

is geschreven in zakelijke/beschrijvende stijl

is grotendeels objectief, deels subjectief

legt je mogelijke verklaringen voor

kan ook aanzetten tot actie

is in een erg persoonlijke stijl geschreven

eindigt met een duidelijke conclusie

eindigt met een samenvatting

Welke tekststructuur past niet bij het betoog?

1. probleem-en-oplossingstructuur
2. bewering-en- argumentstructuur
3. verschijnsel-en-verklaringsstructuur
4. verschijnsel-en-besprekingstructuur

Welke tekststructuur past niet bij de beschouwing?

1. probleem-en-oplossingstructuur
2. bewering-en-argumentatiestructuur
3. verschijnsel-verklaringsstructuur
4. voor- en nadelenstructuur

Welke tekststructuur kun je bij een uiteenzetting EN bij een beschouwing gebruiken?

1. probleem-en-oplossingstructuur
2. verschijnsel-en-verklaringstructuur
3. vroeger-en-nu-structuur
4. bewering-en-argumentenstructuur

Welke tekststructuur herken je door
een opsomming van positieve en
negatieve kanten van een verschijnsel in de tekst?

1. bewering-en- argumentstructuur
2. probleem-en-oplossingstructuur
3. voordelen-en-nadelenstructuur
4. verschijnsel-en-verklaringstructuur

Welke tekststructuur past het beste bij het volgende onderwerp?

Is het handig om een coronaprik te halen?

1. probleem-en-oplossingstructuur
2. verschijnsel-en-verklaringstructuur
3. verschijnsel-en-besprekingstructuur
4. voordelen-en-nadelenstructuur

Welke tekststructuur past het best bij een tekst over de toename van het aantal verkeersongelukken?

1. voordelen-en nadelenstructuur
2. bewering-en-argumentatiestructuur
3. verschijnsel-en-verklaringstructuur
4. probleem-oplossingsstructuur

Welke tekststructuur past het best bij een tekst over het wonderbaarlijke herstel van de economie?

1. verschijnsel-en-verklaringsstructuur
2. probleem-en-oplossingstructuur
3. verschijnsel-en-besprekingstructuur
4. bewering-en-argumentatiestructuur

Aan de slag

- p. 77, 78, 79 en 80: maken opdracht 1 en 2