BS 5 Variatie in Genotype MAX

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo g, t, mavo
• Leerjaar 3

BS 5 Variatie in Genotype

Leerdoelen

* Je kunt beschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting

   variatie in het genotype ontstaat.

* Je kunt omschrijven wat een mutatie is en je kunt 

   omschrijven hoe kanker ontstaat.

Ongeslachtelijke voortplanting

Dit is een vorm van voortplanting waarbij een deel van een plant uitgroeit tot een nieuwe plant.

Het genotype van de nieuwe plant blijft dus precies hetzelfde.

Voorbeelden van ongeslachtelijke voortplanting zijn:

           - Stekken

           - Knollen/bollen

Geslachtelijke voortplanting

Bij geslachtelijke voortplanting versmelten  de kernen van twee geslachtscellen met elkaar.

Doordat geslachtscellen allemaal verschillende genotypen hebben, ontstaan er nakomelingen met steeds nieuwe genotypen. 

Veredeling

In de landbouw en veeteelt willen de producenten zo veel mogelijk gunstige eigenschappen in één nakomeling krijgen

Daarom passen ze kunstmatige selectie toe:

De individuen met de meest gunstige eigenschappen worden met elkaar gekruist

Dit wordt veredeling genoemd.

Mutaties

Een mutatie is een plotselinge verandering in het genotype.

Als een mutatie in een lichaamscel ontstaat, verandert het genotype van de andere cellen niet. Er gebeurd dus niet zo veel.

Als de mutatie in een geslachtscel zit, en deze wordt bevrucht, dan zit de mutatie in alle cellen.

Mutaties

Een individu (ook bij dieren) bij wie de mutatie in fenotype tot uiting komt, noemen we een mutant.

Albinisme is een voorbeeld van zo'n mutatie.

Er zijn heel veel mutaties mogelijk.

Ontstaan van mutaties

Mutatie kunnen heel af en toe spontaan ontstaan, bijvoorbeeld tijdens een celdeling.

Een mutatie kan ook ontstaan door invloeden van buitenaf: mutagene invloeden.

• UV- straling (Zon)
• Sigarettenrook
• Asbeststof
• Röntgen- en radioactieve straling

Tumor (gezwel)

Soms zorgt een mutatie ervoor dat cellen snel en zonder stoppen gaan delen.

Daardoor ontstaat er een tumor.

Soms is deze tumor goedaardig. 

Deze groeit langzaam en tast omliggend weefsel niet aan.

Soms is een tumor kwaadaardig. 

Deze groeit snel en tast omliggend weefsel aan. Dit noemen we kanker.

Kanker

Als de cellen van een kwaadaardige tumor in het bloed komen kunnen ze zich door het lichaam verspreiden en meer tumoren vormen.

Dit noemen we uitzaaiingen' (metastase).