Werkwoordspelling les 1

• Nederlands
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4-6

Werkwoordspelling

Basisregels les 1

Hoe goed ging de werkwoordspelling tijdens de oefentoets?

1. Prima, ik zou een goed cijfer hebben.
2. Redelijk, ik zat wel op een voldoende.
3. Het is nog niet voldoende helaas.
4. Ik snap een heleboel dingen nog niet.

Braindump

Je krijgt een blaadje en noteert alles wat je je nog kunt herinneren over de drie werkwoordsvormen uit de oefentoets (persoonsvorm, voltooid deelwoord en bijvoeglijk gebruikt voltooid deelwoord). Je mag niet spieken in het lesboek, op internet of in jouw eigen aantekeningen. Je mag alleen zo diep mogelijk proberen te graven in jouw eigen geheugen. Ook dingen waarover je twijfelt, schrijf je gewoon op papier. Alles wat hierover in jouw brein zit, "dump" je op papier.

Pas als je denkt dat je echt alles wat je je nog herinnert hebt opgeschreven, mag je je boek of aantekeningen erbij pakken. Je gaat nu controleren of wat je hebt opgeschreven ook klopt en eventueel aanpassen en aanvullen met een andere kleur pen.

Dit doe je vervolgens een dag, paar dagen, of een week later nogmaals. En daarna nogmaals. Tot dat je de informatie in één keer perfect op papier kunt zetten. 

Planning

• We gaan de belangrijkste regels van de werkwoordspelling nog eens langs;
• Je oefent tijdens de uitleg, om te checken of je het echt goed begrijpt;
• Je maakt de opdrachten.

Doelen

Aan het eind van deze les:

- weet je hoe je een persoonsvorm vindt

- weet je hoe je de persoonsvorm tegenwoordige tijd en verleden tijd schrijft

- weet je hoe je een voltooid deelwoord schrijft

- weet je hoe je een voltooid deelwoord als bijvoeglijk naamwoord schrijft

We beginnen met de persoonsvorm. Hoe kun je de persoonsvorm vinden in een zin?

1. De zin vragend maken. De pv komt dan vooraan te staan.
2. De zin van getal veranderen (ik-->wij). de pv verandert mee.
3. De zin van tijd veranderen. De pv verandert mee.
4. Anders

Maak deze zin vragend:

Morgen kook ik voor ons gezin, terwijl mijn vader meestal elke dag kookt.

Verander de tijd:

Morgen kook ik voor ons gezin, terwijl mijn vader elke dag kookt.

Verander het getal:

Morgen kook ik voor ons gezin, terwijl mijn vader meestal elke dag kookt.

Om goed te kunnen spellen moet je weten wat de persoonvorm is.

De persoonvorm vind je het beste door:

1. tt te veranderen in vt of andersom

   bv vandaag --> gisteren

2. mv te veranderen in enk of andersom

     bv: ik --> wij   wij  --> ik

Hoe weet je anders het verschil tussen:

het gebeurt

het is gebeurd

het betekent niets

het heeft niets betekend

1. Het gebeurt
2. Het is gebeurd

1. 1 = persoonsvorm 2 = persoonsvorm
2. 1 = voltooid deelwoord 2 = voltooid deelwoord
3. 1 = persoonsvorm 2 = voltooid deelwoord
4. 1 = voltooid deelwoord 2 = persoonvorm

Begrijp je het tot nu toe?

ja

nee

een beetje

ik heb nog een vraag

Kernconcept 1: de persoonsvorm

• Is het werkwoord in de zin een persoonsvorm?
• Zo ja, staat hij in de tegenwoordige of verleden tijd?
• Tegenwoordige tijd:

ik	stam (ik-vorm)
jij	stam+t of stam
hij/zij/het	stam+t
meervoud	hele werkwoord

..... (lopen) jij elke dag hard?

Hij ..... (vinden) het een prachtige fiets.

..... (vinden) jij de politiek belangrijk? Ik ben benieuwd naar je mening!

Als je van muziek ... (houden, tt), dan ... (vinden, tt) je een muziekchallenge vast leuk.

1. houdt, vindt
2. houdt, vind
3. houd, vindt
4. houd, vind

Begrijp je het tot nu toe?

ja

nee

een beetje

ik heb nog een vraag

Kernconcept 1: de persoonsvorm

• Is het werkwoord in de zin een persoonsvorm?
• Zo ja, staat hij in de tegenwoordige of verleden tijd?
• Verleden tijd sterk: verandering van klank
• Verleden tijd zwak:
• Het kofschip!
• vb:
• veranderen
• verhuizen
• beloven  --> belov

ik	hele ww - en + te/de
jij	hele ww - en + te/de
hij/zij/het	hele ww - en + te/de
meervoud	hele ww -en +ten/den

Hij .... (gebruiken) gisteren voor het eerst zijn nieuwe telefoon.

Het vliegtuig ... (landen) gisteren net naast de landingsbaan.

De eendjes .... (vluchten) toen direct het water in!

Hij ..... (verwachten, vt) niet dat zijn vriend hem ... (uitlachen, vt)

1. verwachte, uitlachte
2. verwachtte, uitlachtte
3. verwachtte, uitlachte
4. verwachte, uitlachtte

Begrijp je het tot nu toe?

ja

nee

een beetje

ik heb nog een vraag

Geen persoonsvorm?

• infinitief: hele werkwoord (woordenboekvorm): lopen
• gebiedende wijs: stam van het werkwoord (ik-vorm): loop
• onvoltooid deelwoord: lopend, fietsend, etc. 
• voltooid deelwoord: gelopen/ gefietst ( kofschip) + hebben/zijn
• voltooid deelwoord als bn: zo kort mogelijk

Voltooid deelwoord

hebben/zijn/worden + ge/be/ver  +d/en                                          hebben gelopen, zijn gebouwd

Laat je niet voor de gek houden door alleen te kijken naar  ge/be/ver!!! 

gebeuren, betekenen, beslissen, verwachten hebben altijd  ge/be/ver.

Zoek daarom altijd eerst de persoonsvorm.

Zwak?   Hele ww -en  + d  of t         Gebruik 't kofschip  voor -d of -t of maak het woord langer, dan    Geloven - geloov - geloofd              hoor je het. (geloofde)

Verhuizen - verhuiz - verhuisd

Fietsen - fiets - gefietst

Verwachten - verwacht - verwacht

Ik heb toen mijn diploma eindelijk .... (halen).

Hij heeft met zijn vriendin door Azië .... (reizen).

Hij heeft zijn hond ... (verwaarlozen), terwijl hij hem altijd heeft .... (vertroetelen).

Begrijp je het tot nu toe?

ja

nee

een beetje

ik heb nog een vraag

Voltooid deelwoord als bn

• Het zegt iets over een zelfstandig naamwoord
• Je schrijft het zo kort mogelijk, behalve als het uitspraak-problemen oplevert
• De verbrede weg, de verpotte planten, de vergrote trap

Het .... (vallen) kind had pijn aan zijn knie.

De .... (uitstallen) kleren waren afgeprijsd.

Het .... (stranden) schip lag nog op het wad.

Hij plakte de ...... (vergroten) foto in het album.

Wij ... (bezoeken, vt) in Italië het ... (verwoesten) hotel.

Begrijp je het tot nu toe?

ja

nee

een beetje

ik heb nog een vraag

En nu door elkaar

Wij .... (verbazen, vt) ons erover, dat hij zo ...... (verlangen,vt) naar een ..... (schrijven) brief.

We hebben de (braden).... kip en het ....(stoven) vlees van tevoren ...... (bereiden).

Het ...... (gebeuren, tt) weleens dat de link van de les niet in Magister ... (verschijnen, tt).

Hoe ging het?

Ik snap het helemaal

Ik vind de persoonsvorm tt nog moeilijk

ik vind de persoonsvorm vt nog moeilijk

ik vind het voltooid deelwoord nog moeilijk

ik vind het voltooid deelwoord als bijv nw nog moeilijk

ik heb nog (een) vraag/vragen

Aan de slag

• Maak opdracht 1 t/m 3 op blz. 281
• Maak opdracht 1 t/m 3 op blz. 284
• Maak opdracht 1 t/m 4 op blz. 287 + 288