BRUGKLAS - 5.3 Machtige heren, halfvrije boeren

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

H5 Monniken en ridders

5.1 Leenheren en leenmannen

5.3 Machtige heren, halfvrije boeren

Programma

• terugblik 
• uitleg 5.3
• oefenen
• afsluiten 

Betrouwbaarheid bronnen

1. Wie is de maker van de bron?
   
2. Is de maker een ooggetuige of komt de informatie van een ander?
   
3. Is de maker bevooroordeeld? feiten/meningen?
4. Wil de maker een bepaald doel bereiken?

Lees de bron. Stel, je onderzoekt de Saksische oorlog. Is de geschiedschrijving van Einhard een betrouwbare bron?

1. Ja, hij was ooggetuige
2. Ja, het zijn de feiten
3. Nee, er staan veel meningen in de bron
4. Ja, hij werkte voor Karel dus weet hij hoe het zat want hij was erbij

Leerdoel

aan het eind van deze les:

• weet je hoe het hofstelsel werkt
• kun je verklaren waarom halfvrije boeren op een domein gingen wonen
• ken je drie sociale groepen

Leenstelsel

Het Domein

Halfvrij

• Iedereen op het domein van de heer hoorde bij het domein
  
• De boeren waren horigen van de heer: ze moesten gehoorzaam zijn
• Een horige moest overal toestemming voor vragen, ook om te trouwen
  
• Boeren zochten bescherming bij hun landheer
• Een gevluchte horige was na een jaar en een dag een vrije boer

Leven op een domein

• Om op de grond van de heer te kunnen wonen, moest je pacht betalen: een deel van de oogst
• De horigen waren ook verplicht om herendiensten, klusjes, te doen
• Het belangrijkste gebouw was het hof: daar woonde de heer en de rentmeester
• De heer had heerlijke rechten: speciale voorrechten of privileges

Een donjon, of mottekasteel, was een versterkte wachttoren. Hier woonde de heer als er gevaar was.

Het gebied buiten het domein bestond uit de grond van de vrije boeren en de woeste gronden, onontgonnen gebied en bossen.

De vrije boeren moesten tijdens een oorlog wél meevechten met de heer. De wapenuitrusting moesten ze zelf betalen.

De akkers van de heer werden bewerkt door horigen. Er waren akkers waarbij de volledige opbrengst naar de heer ging, en er waren akkers waarbij een deel van de opbrengst voor de horige boeren was. Overigens moesten ze hun pacht ook weer van deze opbrengst betalen.

Het vroonhof was de boerderij (hoeve) van de heer. Hier woonde de heer als er geen gevaar was. De opbrengsten van zijn akkers werd in schuren opgeslagen. In woningen naast een vroonhof woonden de horige boeren in geval van gevaar, zoals oorlog.

Bij het vroonhof waren stallen voor de dieren en boomgaarden.

Horigen woonden in vredestijd buiten het vroonhof

Met het hofstelsel bedoelen we het hele systeem (stelsel) van heren en horigen, inclusief de pacht en de herendiensten.

Drie sociale groepen

In de middeleeuwen ontstond een standensamenleving.

Er waren drie standen:

1. De geestelijkheid (in dienst van de kerk) had privileges/heerlijke rechten
2. De adel (in dienst van het bestuur) had privileges/heerlijke rechten
3. De boeren (vrije boeren en horigen) kregen bescherming

 Samenwerken en handel

De adel en geestelijkheid werkten veel samen

Waarom?

Graven droegen vaak bij aan kloosters en geestelijken gaven bijvoorbeeld advies

In deze periode is er weinig handel en er zijn ook weinig steden. Dorestad is een van de voorbeelden van een stad waar wel handel was

Wat hoort niet bij het hofstelsel?

Bij het hofstelsel.....

1. geeft de heer bescherming aan de horige
2. moesten horigen herendiensten verrichten
3. geeft de horige een deel van de opbrengst van het land aan de heer
4. helpt de heer de horige op het land tijdens de oogsttijd

Hiernaast zie je een domein. Wie was de baas van een domein?

1. Een horige
2. Een vrije boer
3. Een landheer
4. Een bisschop

Wat is een horige? Wat moest een horige doen voor de heer?

1. een arme boer
2. vergaderen met de heer
3. een vrije boer
4. Oogst geven aan de heer

Wat is een voorbeeld van een privilege?

1. Belasting betalen
2. Oorlog voeren
3. Jagen
4. Vee houden

In het hofstelsel

1. Is een vrije boer niets verplicht richting de heer.
2. Verricht een vrije boer herendiensten.
3. Betaalt de horige met opbrengsten van het land zijn heer
4. Helpt de heer de horige op het land tijdens de oogsttijd