2. Macht en machtsverdeling

• Maatschappijwetenschappen
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Verhoudingen

Piter Jelles !mpulse

@MixedSignalSociety

Macht:

Macht is het vermogen om hulpbronnen in te zetten om bepaalde doelstellingen te bereiken en de handelingsmogelijkheden van anderen te beperken of vergroten.

Macht?

Definitie: MACHT

Macht is het vermogen om hulpbronnen in te zetten om bepaalde doelstellingen te bereiken en de handelingsmogelijkheden van anderen te beperken of vergroten.

Macht op niveau

Macht is een relationeel begrip en komt op meerdere niveaus voor:

• Micro niveau (individueel)
• Meso niveau (groep)
• Macro niveau (samenleving, nationaal of internationaal)

Formele & Informele macht

Formele macht 

• Macht die iemand heeft op grond van zijn positie én is vastgelegd.
• Bijvoorbeeld: in wetboek, schoolregels, vanuit een beroep.

Informele macht

• Macht die iemand krijgt door uitstraling, kennis of charisma.
• Bijvoorbeeld: Charisma, superieure denkvaardigheden/kennis of traditie.

Formeel of informeel?

Formeel of informeel?

Een docent heeft ...

1. Informele macht
2. Formele macht

Wanneer iemand je kan dwingen om iets te doen omdat hun macht is vastgelegd in wetten of reglementen spreek je van:

1. Informele macht
2. Formele macht

Wat klopt niet?

1. Macht kun je op formele en informele basis hebben
2. Macht is altijd vastgelegd in de wet
3. Vrienden hebben ook een vorm van macht
4. Macht gaat niet altijd gepaard met geweld

Machtsbronnen

Er zijn vier type machtsbronnen:

• Economische bronnen
• Cognitieve bronnen
• Affectieve bronnen
• Politieke bronnen

invloed op basis van geld of het bezit van schaarse goederen.

invloed op grond van gevoel of emoties.

bijv. angst

invloed op basis van kennis.

kennis is macht!

het vermogen om de politieke besluitvorming te beïnvloeden.

Verhouding

2.3 Gezag 

Gezag

Macht die als legitiem wordt gezien.

Legitiem:

- Als juist beoordeeld

- Aanvaardbaar volgens de wet

>> Geaccepteerde macht

Gezag

' Macht die als legitiem beschouwd wordt' 

• Gezag kan ontleend worden aan: persoonlijke kwaliteiten, positie of prestaties van een persoon/groep
  
• Gezag kan snel weer verdwijnen en mensen moeten voortdurend overtuigd worden
  

Wat is het verschil tussen macht en gezag?

Wat is het verschil tussen macht en gezag? 

Gezaghebbende instanties hebben wel macht, want mensen doen wat zij willen, maar deze macht is niet gebaseerd op dwang. Macht kan bestaan zonder gezag, maar gezag kan niet bestaan zonder macht. Gezag is macht die als legitiem wordt ervaren.

Hoe krijg je gezag?

Gezag kan een persoon ontlenen aan:

1. Persoonlijke kwaliteiten
2. Maatschappelijke positie
3. Prestaties

Gezag ontwikkelen

Het opbouwen van gezag is een langzaam proces. Verliezen van gezag gaat echter vaak erg snel.

Politici hebben veel belang bij gezag. Politiek gezag betekent dat mensen accepteren wat er door de politiek besloten is.

Verhouding

2.3 Macht en gezag in theorieën

Hoe kijken aanhangers van het functionalisme paradigma naar macht?

Hoe kijken aanhangers van het conflict-paradigma naar macht?

Hoe kijken aanhangers van het rationele-actor paradigma naar macht?

Hoe kijken aanhangers van het sociaal-constructivisme paradigma naar macht?

Meten van macht

1. Besluitvormingsmethode
2. Positiemethode
3. Inventariseren van machtsbronnen

Macht is relatief en dynamisch

'Law of anticipated reactions' 

1. Besluitvormingsmethode: ziet macht als invloed hebben op besluitvormingsprocessen

2. De focus ligt op verschillende posities die staten hebben bij internationale organisaties.

3. Inventariseren van machtsbronnen waarover staten beschikken. 

Law of anticipated reactions: mensen passen hun gedrag aan op de voorkeuren van anderen. Macht is dus niet transparant.

Leg in je eigen woorden uit wat we bedoelen met: "law of anticipated reactions"

Leg uit dat macht niet statisch is en bespreek welke methode in de bron wordt gebruikt

Leg uit dat macht niet statisch is en bespreek welke meetmethode in de bron wordt gebruikt

Macht is niet statisch, omdat landen zich ontwikkelen. Zo heeft China meer macht verworven ten opzichte van het Westen. Het is wisselend hoeveel geld landen inzetten aan bijvoorbeeld defensie en daarmee verschuiven ook de machtsverhoudingen. 

De meetmethode die hier wordt gebruikt is het inventariseren van machtsbronnen. 

Hoe probeert China haar machtspositie te versterken?

Hoe probeert China haar machtspositie te versterken? 

China zet vooral in op economische macht. Door haar vermogen in het Westen te vergroten, hoopt zij meer invloed uit te kunnen oefenen. Meer bezit in het westen vergroot ook haar politieke macht, omdat China op deze manier dwang kan uitoefenen over Westerse landen. Er is sprake van sociale ongelijkheid in de vorm van ongelijk 'bezit'. 

Opdracht  - Militaire uitgaven

Het Stockholm International Peace Research Institute (SIPRI) doet wereldwijd onderzoek naar geweld, bewapening en ontwapening. Jaarlijks wordt bijgehouden hoeveel geld landen besteden aan militaire uitgaven, zoals wapens, en wordt alle informatie omtrent VN vredesoperaties en wapenembargo’s in kaart gebracht. Macht wordt vaak uitgedrukt in militaire cijfers. In 2016 waren de totale militaire uitgaven wereldwijd rond de 1700 miljard dollar (1500 miljard euro), aldus SIPRI. Hierbij gaat het om zaken als wapens, uitrusting, lonen van militairen enzovoort. De Verenigde Staten en China geven het meeste uit aan militaire zaken. In de top tien waren geen nieuwkomers, Rusland en Saudi-Arabië hebben stuivertje gewisseld, Frankrijk zakte een paar plaatsen. De plaats van Saudi-Arabië was opvallend, omdat het qua inwoneraantal niet een groot land is. Wel is het een rijk land dat zich met militaire middelen wil beschermen tegen dreigingen van buitenaf.

Pagina 126 in het boek

Leg uit dat macht niet statisch is en bespreek welke methode in de bron wordt gebruikt

Leg uit dat macht niet statisch is en bespreek welke meetmethode in de bron wordt gebruikt

Macht is niet statisch, omdat landen zich ontwikkelen. Zo heeft China meer macht verworven ten opzichte van het Westen. Het is wisselend hoeveel geld landen inzetten aan bijvoorbeeld defensie en daarmee verschuiven ook de machtsverhoudingen. 

De meetmethode die hier wordt gebruikt is het inventariseren van machtsbronnen. 

Huiswerk

Maken alle opdrachten (1 t/m 21) bij paragraaf 2.1, 2.2 en 2.3