16.4 Vertering + 13.8 Enzymwerking

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 4

Welkom

Telefoon in telefoontas

Tas van tafel

Laptop pakken en opstarten

Binas pakken

Voorkennis. Wat is verteren? (R)

    Welke van de voedingsstoffen moet je verteren? (R)

WEL verteren

NIET verteren

glucose

vetten

zetmeel

vitamines

eiwitten

mineralen

water

Leerdoel 1

Je kent alle organen van het verteringsstelsel en weet in welke volgorde voedsel door de organen gaat

Noem zo veel mogelijk organen van het verteringsstelsel

Vertering

Vertering is het omzetten van voedingsstoffen in verteringsproducten.

Verteringsklieren maken verteringssappen:

• speekselklieren
• maagsapklieren
• lever en alvleesklier
• darmsapklieren (in de dunne darm)

Deze sappen zetten voedingsstoffen om in verteringsproducten. 

Die laatste worden vanuit de dunne darm opgenomen in het bloed.

biologiepagina.nl

vertering

doel = voedingsstoffen klein genoeg maken om op te nemen in bloed

mechanische vertering = kauwen/ kneden (fysiek kleiner maken/ mengen)

chemische vertering = enzymatische vertering - enzymen knippen te grote voedingsstoffen kleiner

alles wat bruikbaar is neem je op in je darmen, restanten (onverteert/onverteerbaar) poep je uit

Mechanische vertering. Door kauwen wordt het oppervlak van het voedsel vergroot. Waarom?

1. Speeksel werkt beter in op het voedsel
2. Proef je meer smaak
3. De maag werkt daardoor beter
4. De dunne darm werkt daardoor beter

Mechanische vertering: de voedselbrij wordt constant gekneden in alle darmen en ook in de maag. Dit heet de peristaltiek. Een bepaald onderdeel van voeding is noodzakelijk voor een goede peristaltiek. Welke?

Leerdoelen deze les

Ik weet hoe een enzym-substraat complex werkt en hoe externe factoren invloed hebben op de werking van het complex

Enzymen

Enzymen zijn verantwoordelijk voor de stofwisselingsreacties in de cel (dus niet alleen bij het verteringsstelsel). 

Zijn altijd eiwitten

Er zijn twee soorten
- Afbrekende enzymen (dissimilatie)
(bij vertering)
- Opbouwende enzymen (assimilatie)
(bij spiervorming)

Enzym-substraat complex

Door hun ruimtelijke structuur kunnen ze maar met één stof (substraat) reageren

Enzymen zijn substraat-specifiek. Ze binden zich dus maar aan één bepaalde stof

Voorbeelden van verschillende enzymen zijn maltase, amylase en cellulase. Voorbeelden van verschillende substraten zijn maltose, amylose en cellulose. Valt hierin iets op? (T1)

Enzym-substraat complex

Het substraat eindigt altijd op -ose

Het enzym eindigt altijd op -ase

Voorbeelden

Cellulose – cellulase

Maltose – maltase

Amylose (zetmeel) - amylase

Enzymen werken in ons lichaam het beste bij een bepaalde temperatuur. Welke is dat? (T1)

Enzymenactiviteit en temperatuur

Hoe warmer, hoe meer enzym-substraat complexen worden gevormd

Vanaf een bepaalde temperatuur denatureren enzymen

Denatureren = onomkeerbare verandering van ruimtelijke structuur
 

Bij denaturatie verandert de ruimtelijke structuur van een enzym. Wat voor invloed heeft dat op het enzym-substraat complex?

Optimumtemperatuur

Ook bij de optimumtemperatuur denatureert er al een klein gedeelte van de enzymen.

gevoelig voor zuurtegraad

reactieversnellers van stofwisselingsreacties

gereedschappen van de cel

bij lichaamstemperatuur is het te koud om in een cel normaal gesproken reacties te laten plaatsvinden

reactiespecifiek

herbruikbaar

substraatspecifiek

substraat = stof die wordt bewerkt

biologiepagina.nl

Zorgen enzymen er zelf voor dat de temperatuur of de pH graad optimaal is?

Leg uit waarom koorts van boven de 40 graden levensgevaarlijk kan zijn.

Eén van de enzymen in darmsap is sacharase. Wat is van dit enzym het ……… (1) het bijbehorende substraat, (2) de optimum pH, (3) de optimum temperatuur en (4) het product? (T1, 4p)

Enzymremmers

Sommige stoffen zijn enzymremmend (inhibitie)

Competitief inhiberend
- een ander molecuul bindt zich op de plek
waar het substraat normaliter zich bindt. 

Non-competitief inhiberend
- een ander molecuul bindt zich op een andere plek van het enzym dan waar het substraat normaliter zich bindt. Hierdoor kan een substraat zich nog steeds binden, maar het enzym gaat minder actief werken

Veel enzymen werken niet zonder de aanwezigheid van een extra factor die niet uit eiwit bestaat. Zo'n factor noem je een co-factor. Dat kan een ion zijn van onder meer zink, mangaan, koper, magnesium, ijzer, kalium en natrium (mineralen). Dit zijn de sporenelementen in je voedsel. Kijk in de binas en benoem een vitamine dat ook een co-factor is.

Huiswerk

Maak de basiskennisvragen en toetsvragen van 13.8