8.2/3/4

• Scheikunde
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 4

H8.2 

Water als oplosmiddel

Hydrofiel

van water houden

hydrofiele stof met water =>

oplossing

(water is oplosmiddel en 

stof is oplosbare stof)

Hydrofoob

waterafstotend

hydrofobe vaste stof met water=> suspensie

hydrofobe vloeistof met water=> emulsie

Kan één stof hydrofiel en hydrofoob tegelijk zijn?

• ja dat kan.
• voorbeeld:
•  een emulgator
• die zorgt dat een emulsie gemengd blijft
• voorbeeld:
• zeep en eigeel

Oplosbaarheid

maximaal aantal gram van de oplosbare stof die in 1 liter water kan oplossen.

elke stof heeft een eigen oplosbaarheid.

oplosbaarheid van een aantal stoffen in water bij 20⁰C

Verzadigde oplossing

dan kan er geen stof meer oplossen. 

de maximale oplosbaarheid is bereikt.

als je het oplosmiddel verwarmt gaat de oplosbaarheid van de vaste stof omhoog.

rekenen met oplosbaarheid

• Je wilt een halve liter verzadigde oplossing van keukenzout maken. Hoeveel gram keukenzout moet je oplossen?
• oplosbaarheid is 358,5 g/L 
• 358,5 x 0,5 L = 179,25 g keukenzout

8.3 Water behandelen

Drinkwaterzuivering uit grondwater

Drinkwaterzuivering uit oppervlaktewater

Hard water

Hard water bevat veel calcium- ionen.

Hoe komen deze daar?

Regenwater bevat CO₂, dit is een beetje zuur. Dit komt op gesteentes terecht. Deze gesteentes bevatten calciumcarbonaat (CaCO₃). Als het regenwater hierop valt, lost het calciumcarbonaat op:

CaCO₃(s) + CO₂(aq) + H₂O (l) --> Ca²⁺ (aq) + 2HCO₃^- (aq)

De hardheid van water druk je uit
in Duitse Hardheidsgraden (DH):

1 DH = 7,1 mg Ca²⁺ per liter 

Verhitten van hard water:

Ca²⁺ (aq) + 2HCO₃^- (aq) --> CaCO₃(s) + CO₂(aq) + H₂O (l).

Calciumcarbonaat is slecht oplosbaar, dus dit noem je ook wel de kalkaanslag/ketelsteen.

Dus bij verwarming/waterkoker etc krijg je vorming van ketelsteen als je hard water gebruikt.

Nog een nadeel: er is meer zeep nodig bij het wassen.

Afvalwater

Rioolwaterzuiveringsinstallatie

8.4 Zeep en cosmetica

Cosmetische middelen = middelen om je schoon en mooi te houden.

Water alleen is vaak niet genoeg om iets schoon te maken. Hiervoor is zeep nodig.

Zeep is een emulgator en bestaat uit grote moleculen.

Hydrofiele kop (COO^-) en hydrofobe staart (veel C-H atomen)

Hydrofiel = houdt van water

Hydrofoob = houdt niet van water

werking van zeep

Staarten van zeepmoleculen gaan in het vet, de koppen van zeepmoleculen trekken naar het water. Zo komt het vet los van bv de kleding.

Wassen met hard water

Wat is ook alweer hard water?

Wassen met hard water

• Meer zeep nodig!
• De calciumdeeltjes in het harde water reageren namelijk met zeep
• Er ontstaat kalkzeep
• Kalkzeep mengt niet met olie of vet

Cosmetica

Producten om je te verzorgen, reinigen of mooi te maken. Dit zijn vaak emulsies