Beeldaspect Licht BAV 3T

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Beeldaspect 

Licht

Leerdoel

Aan het eind van deze les kun je herkennen, uitleggen en toepassen welke verschillende licht en schaduw werkingen er zijn.  

Beeldaspect LICHT

Waar denk je aan bij het beeldaspect licht

Lichtval

Lichtbron

Eigen schaduw

Clair-Obscur

Kunstlicht

Licht - donker

Contrast

Lichteffecten

Lichtrichting

Meelicht

Strijklicht

Natuurlijk licht

Schaduwwerking

Slagschaduw

Tegenlicht

Zijlicht

Lichtbron

Ooit had de mens alleen beschikking over natuurlijk licht van zon en maan. Met de mogelijkheden van vuur en kunstlicht werd het mogelijk de dag te verlengen.

Kaarslicht en gaslicht hebben een mooie, zachte en warme kleur, heel anders dan het felle, witte licht van een spotje. In het schilderij van Kamerlingh Omnes worden moeder en kind verlicht door getemperd goudgeel zonlicht, dat door het raam binnenkomt

Leren over licht en schaduw

Op de volgende slides krijg je uitleg over de verschillende vormen van lichtval en schaduwwerking.

Goed lezen en naar de voorbeelden kijken.

Aan het eind komen er een aantal vragen over. 

Licht & schaduw?

Licht en schaduw ontstaan als het licht van een lichtbron geheel of gedeeltelijk wordt tegengehouden

door een object.

Natuurlijke lichtbron

De lichtbron die het licht geeft is natuurlijk. Denk aan de zon of vuur. 

Kunstmatige lichtbron

Een kunstmatige lichtbron is kunstmatig van aard. Denk aan een lantaarnpaal, een zaklamp of een schemerlamp.

Zichtbare lichtbron

De lichtbron is zichtbaar in de afbeelding. Dit kan zowel kunstlicht als natuurlijk licht zijn.

Verborgen lichtbron

Deze lichtbron is niet zichtbaar in de afbeelding, maar doordat er schaduw aanwezig is weet je dat er zich ergens een lichtbron bevindt.

Eigen schaduw

Eigen schaduw is de schaduw die op het object zelf aanwezig is, doordat dit deel geen licht krijgt. 

Bijvoorbeeld: De zon schijnt op de woestijnduin; de ene kant van de woestijnduin is licht, de andere kant is donker.

Slagschaduw

Slagschaduw is de schaduw die een object "werpt" op een ondergrond of achtergrond.

Gebroken schaduw

Een gebroken schaduw is een slagschaduw die doorloopt van de grond op een ander oppervlak, bijvoorbeeld een muur.

ZijLicht: licht van opzij

Bij zijlicht komt het licht van opzij. Dat kun je zien aan de slagschaduw.

Portretten hebben vaak zijlicht, omdat je dan meer diepte kunt zien.

Gebundeld licht

Als alle lichtstralen één kant op gaan spreek je over gebundeld licht. Denk maar eens aan een zaklantaarn of lichtshow. 

Wordt ook wel Spotlight genoemd.

Tegenlicht

De lichtbron bevindt zich tegenover je. Tegenlicht kan een romantische of dreigende sfeer veroorzaken. Dat komt door het grote contrast tussen licht en donker. Je ziet dan alleen de omtrek (silhouet) van iets.

Meelicht

Als je mee kijkt met de richting van het licht, dan spreek je van meelicht. Dat wat je bekijkt, heeft dan bijna geen eigen schaduw.

Dit heeft als effect dat er minder diepte te zien is en dus wat 'platter' lijkt.

Strijklicht

Licht dat onder een scherpe hoek over een oppervlak valt noemen we strijklicht. Het effect van strijlicht is dat onregelmatigheden in het oppervlak zichtbaar worden.

Glimlicht

Op glimmende voorwerpen zie je allemaal witte vlekken, dat zijn glimlichten. Glimlichten ontstaan door weerkaatsing van het licht op gladde voorwerpen.

Licht - Donker contrast

Bij licht-donker contrast gaat het om het contrast in helderheid. Het naast elkaar gebruiken van licht en schaduw. Vooral in de schilderkunst van de barok werd een groot licht/donkercontrast heftig ingezet om een dramatisch effect te bereiken: dit wordt clair-obscur genoemd. Licht-donkercontrast wordt ook in de (zwart/wit)fotografie veel gebruikt. Er zit dan diep zwart en helder wit in de foto, in plaats van heel veel grijstinten.

Clair-obscur

Sterk Licht - Donker contrast

En nu even oefenen!

Maak de vragen op de volgende slides

Welke begrippen horen bij deze afbeelding?

1. gebroken licht
2. slagschaduw
3. gebroken schaduw
4. eigen schaduw

Hoe noem je het dramatisch licht-donker effect dat Caravaggio in zijn schilderij gebruikt?

Hoe noem je dit type licht?

1. tegenlicht
2. zijlicht
3. meelicht
4. gebroken licht

Het licht in deze afbeelding komt van:

1. rechts
2. links
3. boven
4. onder

In deze foto is sprake van:

1. strijklicht
2. tegenlicht
3. zijlicht
4. silhouetten

Dit is ‘Het Melkmeisje’ van Johannes Vermeer.
Benoem de lichtbron in het schilderij.

In ‘Het Melkmeisje’ komt het licht van links.
Noem drie manieren hoe je dat ziet.

Hoe heet de schaduw op de grond?

Hoe noem je de schaduw op deze foto?

Wat voor licht krijg je als de
lichtbron heel laag staat?

1. meelicht
2. tegenlicht
3. zijlicht
4. strijklicht