3.1 Hoe ga jij geld verdienen?

• Economie
• Middelbare school
• vmbo lwoo, b, k
• Leerjaar 2

STARTKLAAR

- Ga zitten volgens de plattegrond

-  iPad DICHT op tafel 

- Boek op tafel

- Pen op tafel

Hoofdstuk 3

Aan het werk!

Paragraaf 3.1

Hoe ga jij geld verdienen?

Werk

Leerdoelen

Je leert in deze paragraaf:

• wat het verschil is tussen een werknemer en werkgever.

• hoe je een staafdiagram kunt aflezen.

• wat een arbeidsovereenkomst is en wat erin staat.

• wat een cao is.

• voor wie een cao geldt en wat erin geregeld is.

• hoe je het nettoloon kunt berekenen.

• Kader => hoe je een staafdiagram kunt tekenen.

Een inkomen verdienen

Als je gaat werken, begin je meestal als werknemer. Je bent dan in loondienst van een werkgever.

Een werkgever heeft één/ meerdere personen in dienst => betaalt loon.

Sommige mensen hebben een eigen bedrijf, de winst is hun inkomen.

Heb jij al een bijbaantje? Zo ja, wat doe jij?

Ik werk liever

1. voor een baas
2. in mijn eigen bedrijf

Wat is het voordeel van een eigen bedrijf?

Wat is het nadeel van een eigen bedrijf?

Eigen bedrijf

Voordeel: je mag veel dingen zelf bepalen.

Nadeel: zonder opdrachten heb je geen inkomen.

Een baan

Een bedrijf kan iemand zoeken voor een baan.

Dan is er een vacature.

Als je wordt aangenomen, onderteken je een arbeidsovereenkomst (= contract).

Dat is een afspraak dat je als werknemer gaat werken voor de werkgever.

Arbeidsvoorwaarden

In de arbeidsovereenkomst (contract) staan arbeidsvoorwaarden.

Voorbeelden van arbeidsvoorwaarden zijn:

• hoeveel uur je werkt
  
• het loon
  
• het aantal vakantiedagen
  
• of je cursussen of een opleiding mag volgen
  

Proeftijd

• Meestal begin je een baan met een proeftijd. Jij en je werkgever kunnen kijken of de samenwerking bevalt.

• Ben jij niet tevreden of is de werkgever niet tevreden over jou? Jij of je werkgever mag dan de arbeidsovereenkomst meteen beëindigen.

• Een proeftijd mag niet langer dan twee maanden duren.
  

Welk begrip hoort erbij?
Afspraak dat een werknemer in loondienst van een werkgever werkt:

1. arbeidsovereenkomst
2. arbeidsvoorwaarden
3. proeftijd
4. vacature

Welk begrip hoort erbij?
Een baan waarvoor iemand gezocht wordt:

1. arbeidsovereenkomst
2. arbeidsvoorwaarden
3. proeftijd
4. vacature

Welk begrip hoort erbij?
Periode dat werknemer en werkgever kunnen opzeggen als het werk niet bevalt:

1. arbeidsovereenkomst
2. arbeidsvoorwaarden
3. proeftijd
4. vacature

Afspraken voor alle werknemers

• In veel bedrijven hebben werkgevers(organisaties) en werknemers(organisaties) samen afspraken over arbeidsvoorwaarden gemaakt.

• Deze gezamenlijke afspraken gelden voor iedereen die werkt in dezelfde bedrijfstak. 

• Voorbeelden van bedrijfstakken: de bouw, horeca, vervoer of onderwijs.

• Die afspraken staan in een CAO = collectieve arbeidsovereenkomst

• De afspraken gaan onder andere over: loon - werktijden - vakantiedagen

De afspraken in een cao gelden

1. alleen voor werknemers
2. alleen voor werkgevers
3. voor werknemers en werkgevers

Wat verdien je?

Brutoloon = het loon waarop niets is ingehouden.

  

Dit spreken jij en je werkgever samen af. Dit is wat de werkgever betaalt. Het brutoloon staat ook in je arbeidsovereenkomst.

Van je brutoloon gaan inhoudingen af.

Die betaalt je werkgever aan de overheid.

Wat overblijft, ontvang je op je bankrekening.

Dat is je nettoloon.

Nettoloon = Brutoloon - Inhoudingen

Pak je rekenmachine.....
Brian verdient bruto € 1.025 per maand. Daarop wordt € 197,50 ingehouden.
Bereken het nettoloon van Brian.
Schrijf ook je berekening op!

Berekening Nettoloon

Nettoloon = Brutoloon - Inhoudingen

€ 1.025 – € 197,50 = € 827,50

Let op: een punt in een getal => niet in je rekenmachine!!!

Staafdiagram

Een staafdiagram is een grafiek met staven.

Je kan de gegevens makkelijk vergelijken. 
 

Kader

Een staafdiagram tekenen

Er werken:

• bij de politie 60.000 mensen,
  
• bij de Rabobank 24.000 mensen,
  
• bij Albert Heijn 100.000 mensen.
  

Maak van deze gegevens een staafdiagram:

1. Eerst maak je de verticale as => iets meer dan het grootste getal.
2. Op de horizontale (denk aan horizon) as teken je hoe breed de staven worden. Elk even breed, los van elkaar.
   
3. Meet hoe hoog de staven worden en teken ze. Kleur ze in.
   
4. Eronder zet je wat de staven voorstellen.
   
5. Boven de grafiek zet je een titel. Die laat zien waar de grafiek over gaat.
   

Check leerdoelen

Je kunt nu:

• het verschil uitleggen tussen een werkgever en werknemer (opdracht 1, 2, 3).
• gegevens uit een staafdiagram aflezen (opdracht 4).
• uitleggen wat er in een arbeidsovereenkomst staat en wat een proeftijd is (opdracht 5, 6, 7). 
• uitleggen wat een cao is en voor wie een cao geldt (opdracht 8, 9, 10, 11, 12).
• met gegeven informatie het nettoloon berekenen (opdracht 13, 14).
• Kader => een staafdiagram aflezen en tekenen (opdracht 15, 16, 17).

Wat heb je geleerd?

Wat vond je moeilijk?

Aan de slag

Maak nu paragraaf 3.1 =>  opdracht 1 t/m 14 op blz. 75 t/m 79

Kader maakt ook opdracht 15 t/m 17 op blz. 80. 

Extra: 

Samenvattingsopdracht 3.1 => blz. 98

Meer oefenen => maak de herhalingsopdrachten op blz. 100-101

Meer uitdaging => Maak de plusopdrachten op blz. 102-103

Meer praktijk => Ga naar Pincode online (SOM) => maak de keuzeopdrachten

Nakijken

Paragraaf 

Blz. 

Opdracht 1

Opdracht 2

Opdracht 3

Opdracht 4

Opdracht 5

Opdracht 6

Opdracht 7

Opdracht 8

Opdracht 9

Opdracht 10

Opdracht 11

Opdracht 12

Opdracht 13

Opdracht 14

Opdracht 15

Opdracht 16

Opdracht 17

Opdracht 18