AFP 2.2.13 medicatie bij Astma en COPD

• Anatomie Fysiologie Pathologie
• MBO
• Studiejaar 2

Anatomie, Fysiologie en Pathologie

Periode 2

Leerjaar 2

Vorige les

Bij welke aandoeningen wordt een longscintigrafie gebruikt?

Wat is het verschil tussen bactericide en bacteriostatische medicijnen?

Wat is er aan de hand in de longen bij pneumothorax?

Waarom is de prognose bij longkanker meestal slecht?

- Vermoeden op longembolie

- Bacteriedodend of bacteriegroei remmend

- Lucht tussen het longvlies en borstvlies (het vacuüm is opgeheven waardoor vliezen niet 'aan elkaar plakken')

- Omdat de patiënt vaak pas laat klachten krijgt (meer dan de helft van de patiënten is na 5 jaar overleden) 

Lesindeling 

1. Welkom + Osiris
2. Lesindeling en lesdoelen 
   
3. Terugblik laatste les december
4. Medicatie bij Astma en COPD
5. Zelf aan het werk
6. Afsluiting 
   

Lesdoelen

Aan het eind van de les kun je:

1. Benoemen wat we de afgelopen weken voor de vakantie hebben gedaan (anatomie en pathologie luchtwegen)
   
2. Benoemen waardoor Astma en COPD veroorzaakt worden, en welke geneesmiddelen kunnen worden ingezet bij de behandeling hiervan

Herhaling anatomie longen

Lucht stroomt tijdens de ademhaling:

Hoofdbronchus (links/rechts) -> Bronchus/Bronchiën -> Bronchioli -> Alveoli

Ter illustratie: de bronchusboom

Hoe kleiner de vertakkingen, hoe minder kraakbeen zij bevatten en hoe meer spierweefsel -> nodig voor ademhaling

Astma 

COPD

Wat zijn de kenmerken van Astma en COPD?

Wat zijn verschillen tussen astma en COPD?

(Overzicht op volgende dia)

Astma en COPD

Astma en COPD: Vernauwing (obstructie) van de luchtwegen

Astma:

• Vaak normaal longfunctioneren tussen aanvallen door
• Oorzaak: allergie
• Begint op jonge leeftijd
• Normale levensverwachting

COPD:

• Verminderde longfunctie tussen aanvallen door
• Oorzaak: roken
• Begint na 40e
• Vroeger overlijden

Beide lijken veel op elkaar! Er is geen zwart-wit onderscheid, maar veel overlap

Voordat we aan de slag gaan medicijnen...

Regeling van de ademhaling

Door ademhalingscentrum in hersenstam/verlengde merg

• Autonoom systeem (niet/weinig beïnvloedbaar)

Autonoom zenuwstelsel: Reguleert de organen (dus ook de longen!)

• Sympathisch deel: Zorgt voor actie (fight/flight/fright)
• Parasympathisch deel: Zorgt voor ontspanning (rest and digest)

Ademhaling: Het proces waarbij zuurstof wordt opgenomen in het lichaam en koolstofdioxide wordt afgegeven aan de buitenlucht.

Een voornamelijk onvrijwillig proces

Gestuurd door ademhalingscentra in verlengde merg en hersenstam

Ademhaling: 12 tot 16 keer per minuut

Inspiratie: Inademing (aanspannen diafragma)

Gebruik van (hulp)ademhalingsspieren

Longen worden naar beneden gezogen

Door drukverschil adem je lucht naar binnen

Expiratie: Uitademing (ontspannen diafragma)

Borstholte wordt kleiner

Luchtwegverwijders

Sympathicomimetica: Bootsen het effect van het sympathische deel na

• Stimuleren de vecht/vlucht/schrik reactie
• Verwijden de luchtwegen en verhogen de ademfrequentie
• Bij acute astma-aanvallen en als onderhoudsdosering
• Inhalatie (lagere dosis is voldoende: minder bijwerkingen)

Lagere dosis zorgt voor minder bijwerkingen

Luchtwegverwijders (2)

Direct effectief, verwijden bronchiën en verbeteren hiermee de ademhaling

Bijwerkingen: Trillende handen, hartkloppingen, droge mond, heesheid, versnelde hartslag.

Kortwerkend: Salbutamol (Ventolin) en Terbutaline (Bricanyl)

Langwerkend: Salmeterol (Serevent)

Lagere dosis zorgt voor minder bijwerkingen

Salbutamol

• Salbutamol (merknaam: Ventolin®) is een zogenaamde luchtwegverwijder. 
• Het stimuleert het sympatisch zenuwstelsel, het deel van het vegetatieve zenuwstelsel dat actief is bij bijvoorbeeld lichamelijke inspanning. Bij inspanning heb je meer zuurstof nodig om het hardwerkende lichaam van energie te voorzien. Wanneer de luchtwegen verwijd zijn, kun je meer zuurstof inademen. 
• Daarnaast verhoogt het sympatisch zenuwstelsel de hartslag. Dit om de beschikbare hoeveelheid zuurstof zo snel mogelijk op de plaats van bestemming te brengen. Vandaar het effect van sulbutamol op de hartfrequentie.
• Een bijwerking kan een versnelde hartslag zijn of hartkloppingen.

Luchtwegverwijders (3)

Parasympathicolytica: Remt de werking van het parasympathische deel

Vooral bij COPD toegepast:

• Remt de 'ontspanning'/ Remt de rem
• Verwijden van luchtwegen en verhogen ademfrequentie
• 'Gunstige' bijwerking: indroging van slijmvliezen (minder slijm)
  
• Inhalatie

Kortwerkend: Ipratropium (Atrovent)

Langwerkend: Tiotropium (Spiriva)

Helaas ook moeilijker slijm ophoesten

Andere bijwerkingen: droge mond en obstipatie

Remt de 'rem'

Tiotropium

• Luchtwegverwijder ter onderhoudsbehandeling bij COPD (of astma)
• Inhalatie via een inhalator (pufje)
  
• Binnen 30 min neemt de benauwdheid af.
• Werkt 24 uur.
• Dagelijks gebruik.

Met schema/tekening 

van AH uitleggen.

Bijwerking

• Minder goed slijm ophoesten.
• Obstipatie.
• Droge  mond.

Met schema/tekening 

van AH uitleggen.

Toelichting

m.b.v. het bord schema werking onwillekeurig zenuwstelsel uitleggen en de werking van de verschillende luchtwegverwijders. 

Met schema/tekening 

van AH uitleggen.

Luchtwegbeschermers

Corticosteroïden: Werken ontstekingsremmend, geen direct effect, verminderen de gevoeligheid van de longen voor irriterende stoffen.

Bijwerkingen: heesheid, schimmelinfectie in de mond (spoelen na gebruik)

beclometason

budesonide

fluticason

mometason

Luchtwegbeschermers (2)

1. Eerst luchtweg verwijder gebruiken daarna de luchtwegbeschermer of ontstekingsremmer.
Waarom? 
2. Wat moet de patiënt doen na de inhalaties?

Antwoorden

Eerst luchtwegverwijder gebruiken daarna de luchtwegbeschermer of ontstekingsremmer. Waarom?  

Het advies is om eerst de luchtwegverwijder te gebruiken en vervolgens minimaal 5 tot 10 minuten te wachten, voordat je de luchtwegbeschermer of ontstekingsremmer inhaleert. In wijder openstaande luchtwegen kan de luchtwegbeschermer/ ontstekingsremmer alle bronchiën (luchtwegvertakkingen) beter bereiken. 

Wat moet de patiënt doen na de inhalaties?

Om te voorkomen dat er medicatieresten in de mond achterblijven die een schimmelinfectie kunnen veroorzaken, is het advies om de mond na afloop van het inhaleren te spoelen met water.

Voorbereiden op volgende les

Neem je aantekeningen door of maak een samenvatting:

- begrijp je alles uit deze lessen? 

Volgende les gaan we bezig met het onderwerp allergie.

Vergeet de modules op Expert College (www.mboleren.nl) niet! Deadline 26 januari 2024 16.00 uur

Huiswerk

Vergeet de deadline niet van MBO leren!

Morgen ben je voorbereid op de les (zie vorige slide).

Boek: Inleiding medische kennis mee