3.6 Nederland: De rivieren kloppen op de achterdeur

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

De rivieren kloppen op de achterdeur!

Paragraaf 3.6

Leerdoelen

• Je weet wat de drietrapsstrategie inhoudt.
• Je begrijpt waarom we rivieren meer ruimte moeten (terug)geven en waarom preventie van grotere piekafvoeren op langere termijn beter is dan rampenbestrijding op korte termijn.

Wat wordt er bedoeld met piekafvoer?

Uiterwaard

Kribben

Vaargeul

Binnendijksgebied

Buitendijksgebied

Zomerdijk

Winterdijk

Binnendijks gebied

Buitendijks gebied

Drietrapsstrategie

Drie manieren (vasthouden-bergen-lozen) waarmee de overheid een piekafvoer wil bestrijden en overstromingen wil voorkomen.

Drietrapsstrategie stap 1

Vasthouden

Zorgen dat het water daar waar de neerslag valt zoveel mogelijk de grond in kan trekken.

En dus niet naar de rivier stroomt! 

Drietrapsstrategie

stap 2

Bergen
Zoveel mogelijk ruimte geven aan het rivierwater

Bijv. door:  

- Tijdelijk opslaan in retentiegebieden 

- de rivier verbreden

-  zomerbed verdiepen

- uiterwaarden verdiepen

Drietrapsstrategie

stap 3

Lozen (afvoeren): 
Zorgen dat het rivierwater zo makkelijk mogelijk kan doorstromen (naar zee).

bijv. door:

- verwijderen van obstakels 

- verlagen van de kribben

De Rijn stroomt via Duitsland Nederland binnen. Welke stap uit de drietrapsstrategie wil Nederland niet dat Duitsland veel uitvoert?

1. Bergen
2. Vasthouden
3. Afvoeren
4. Suppletie

Wat is dit?

1. Winterdijk
2. Zomerdijk
3. Uiterwaard
4. Krib

Winterbed

Buitendijks

Zomerbed

Binnendijks

Uiterwaarde

Zomerdijk

winterdijk

Hoe heet het plan om beter beschermd te zijn tegen hoog water?

1. Ruimte voor de zee
2. Ruim baan voor de rivier
3. Ruimte voor de rivier
4. Ruim baan voor de zee

Ruimte voor de rivier

Verbeteren waterafvoer door verwijderen obstakels.

Dijkverlegging.

Aanleg nevengeul.

Wateropslag.

Ruimte voor de Rivier

Welke maatregel zie je hier?

1. Uiterwaardafgraving
2. Kribverlaging
3. Dijkverlegging
4. Nevengeul/ Hoogwatergeul

Welke maatregel zie je hier?

1. Uiterwaardvergraving
2. Kribverlaging
3. Zomerbedverlaging
4. Obstakelverwijdering

Welke maatregel zie je hier?

1. Uiterwaardvergraving
2. Kribverlaging
3. Dijkverlegging
4. Nevengeul/ Hoogwatergeul

Bergen

Vasthouden

Afvoeren

Langs de Rijn en de Maas zijn verschillende retentie-gebieden gepland

In Duitsland worden rioleringen in nieuwe woonwijken aangepast, waardoor water minder snel in de rivieren terechtkomt

Bij Kampen heeft men een extra geul gegraven langs de Ijssel

In de Waal ten westen van Nijmegen is de bedding van de rivier uitgediept

In de NederRijn bij Driel is een stuw in de rivier aangelegd

In de Ardennen worden steile hellingen opnieuw bebost

Tussen Maastricht en Maasbracht wordt het buitendijks gebied verlaagd 

Kijkvragen - De strijd tegen het water

1. Voor de kust van Noord-Nederland ontstond een duinenrij. Die ligt er nog steeds. Hoe heet die tegenwoordig?
   
2. Welk water stroomde over tijdens de Sint Luciavloed in 1287?
   
3. Wat is een groot gevaar voor de toekomst in Nederland?
   
4. Waar komt dat door?
   
5. Noem een voorbeeld van een bijzonder waterwerk waar Nederland beroemd door is.
   
6. Wat is het gevaar van een veendijk?
   

Antwoorden kijkvragen

1. De Waddeneilanden
2. De Zuiderzee of het IJsselmeer.
3. De stijging van de zeespiegel.
4. Door klimaatverandering.
5. In de video worden genoemd: De Maeslantkering, de balgstuw bij Kampen, Dammen (de Philipsdam en de stormvloedkering in Zeeland), de Afsluitdijk.
6. Dat hij te droog wordt en dan scheurt

Klimaatadaptatie

''Het is beter om het landschap aan te passen aan de nieuwe omstandigheden (preventie) dan om er tegen te blijven vechten (rampenbestrijding)''

Maar Nederland is klein, dus hoe doen we dat?

Integraal waterbeheer

Integraal waterbeheer is een vorm van waterbeheer waarin verschillende doelstellingen en beheersvormen samenkomen

--> een gebied heeft meerdere functies!

• het beheer van grondwater
• het beschermen tegen overstromingen
• het tegengaan van watervervuiling
• natuurontwikkeling

Maken

Opdrachten paragraaf 3.6 

Welk antwoord geeft de juiste volgorde van de drietrapsstrategie?

1. Bergen - Afvoeren - Vasthouden
2. Vasthouden - Bergen - Afvoeren
3. Afvoeren - Bergen - Vasthouden
4. Vasthouden - Bergen - Vasthouden

Wat zorgt niet voor problemen bij het vasthouden van water?

1. Verstedelijking
2. Verstening
3. Verharding
4. Kanalisatie

Het gevaar van overstromingen in het rivierengebied in Nederland neemt toe. Welke factor speelt daarin nauwelijks een rol?

1. De jaarlijkse neerslag in Nederland neemt sterk toe.
2. Rond de rivieren zijn hoge dijken gebouwd.
3. Het water wordt steeds sneller afgevoerd.
4. De uiterwaarden zijn vaak volgebouwd.