Pallas les 9 de gemengde groep pers vnw en bez vnw

• Grieks
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

ZELFSTANDIG NAAMWOORD: GEMENGDE GROEP

De medeklinkergroep

Om de zelfstandige naamwoorden van de medeklinkergroep te kunnen verbuigen, moet je weten op welke medeklinker de stam eindigt. 

Deze stam-medeklinker is meestal niet in de nominativus herkenbaar, maar wel in de genitivus. Daarom wordt in woordenboeken en aantekeningen altijd de genitivus enkelvoud opgegeven. Achter de stammedeklinker komt de uitgang.

De medeklinkergroep M +V

De uitgangen  van mannelijke én vrouwelijke groep drie woorden zijn:

enkelvoud

- (nom.), -ος (gen.), -ι (dat.), -α (acc.)

meervoud

-ες (nom.), -ων (gen.), -σι(ν) (dat.), -ας (acc.)

De medeklinkergroep O

De uitgangen van onzijdige groep 3 woorden zijn:

enkelvoud

- (nom.), -ος (gen.), -ι (dat.), -(acc.)

meervoud

-α   (nom.), -ων (gen.), -σι(ν) (dat.), -α (acc.)

ὁ παις gaat dus volgens

1. ἡ μαχη
2. ὁ σωτηρ
3. το θηριον
4. ὁ δουλος

welke woordgroep is goed

1. τὴν δεινὴν χεῖρα
2. τὴν δεινα χεῖρα
3. τα δεινὴν χεῖρα
4. τα δεινα χεῖρα

welke woordgroep is fout

1. οἱ ἡγεμόνες πολλοί
2. τοῦ δεινοῦ πατρός
3. τῆς ἔριδος μεγάλης
4. τῇ μητρὶ ἀθανάτι

DATIVUS MEERVOUD MEDEKLINKERGROEP

De combinatie van de eind-medeklinker van de stam en de -σ- van de dativus meervoud uitgang -σι(ν) veroorzaakt de volgende veranderingen:

κ, γ, χ + σ > ξ

π, β, φ + σ > ψ (zelfstandige naamwoorden met stam op π, β, φ komen weinig voor)

τ, δ, θ + σ > σ (τ, δ, θ verdwijnen)

ν + σ > σ (ν verdwijnt)

ντ + σ > σ (ντ verdwijnen, maar de stamklinker wordt verlengd)

Verbind de juiste contracties
(= samentrekking) met de juiste medeklinkerbotsing -
LET OP je hebt slechts vier van de sleep-antwoorden nodig.

β + σιν

ν + σιν

τ + σιν

κ + σιν

ψιν

σιν

σιν

ξιν

πιν

τιν

DATIVUS MEERVOUD MEDEKLINKERGROEP

Dativus meervoud op -ασι(ν)

De dativus meervoud van πατήρ (πατρ-ός), μήτηρ (μητρ-ός), ἀνήρ (ἀνδρ-ός), θυγάτηρ (θυγατρ-ός) ‘dochter’ gaat uit op -ασι(ν):

πατράσι (ν) (uit πατρ-σιν), ἀνδράσι (ν) (uit ἀνδρ-σιν).

Wat is de dat.pl. van ἡ μητηρ (μητρος)?

1. ταις μητρσιν
2. ταις μητρασιν
3. ταις μητραξιν
4. ταις μητηρσιν

wat is de dat.pl. van το πυρ (πυρος)?

1. τοις πυρσιν
2. τοις πυρασιν
3. τοις πυσιν
4. τοις πυρισιν

Hoe weet je of een woord bij de gemengde groep hoort?

Bijvoeglijke naamwoorden

De gemengde groep van bijvoeglijke naamwoorden kent twee types, namelijk:

1. Met twee uitgangen, d.w.z. één uitgang voor mannelijke en vrouwelijke woorden en één uitgang voor het onzijdig: 

σώφρων, σῶφρον verstandig

Bijvoeglijke naamwoorden

2. Met drie uitgangen, waarbij het vrouwelijk niet volgens de gemengde  groep maar volgens de η/α groep verbogen wordt:

πᾶς πᾶσα πᾶν

Hoe kun je weten of een bijvoeglijk naamwoord 3 of 2 rijtjes heeft?

• Ga standaard uit van 2 rijtjes bij bijvoeglijk naamwoorden van groep III, want dat zijn de meesten.
• Als je in de woordenlijst kijkt kun je het zeker weten.

• Als het bnw er slechts in zijn mannelijke vorm staat (met een genitivus)
   --> 2 rijtjes.
• Als het bnw er in zijn mnl, VRL, onz staat --> 3 rijtjes.

Groep III, bnw 

Er bestaan dus  bijvoeglijke naamwoorden die volgens de uitgangen van de gemengde groep gaan.

Degenen die je daarvan leert in les 9 zijn:

• πας, πασα, παν (ieder, geheel, alle)
• εὐδαιμων, εὐδαιμον (gelukkig)
• ἀφρων, ἀφρον (onverstandig, dwaas)
• σωφρων, σωφρον (verstandig)

Sleepvragen

In de volgende slides sleep je steeds de mannelijke, vrouwelijke of onzijdige vorm van het bijvoeglijk naamwoord naar de juiste plaats.

verschrikkelijk (mannelijk)

verschrikkelijk 

(vrouwelijk)

verschrikkelijk

(onzijdig)

δεινος

δεινον

δεινη

verstandig (mannelijk)

verstandig (vrouwelijk)

verstandig (onzijdig)

σωφρων

σωφρον

σωφρων

Waarom heet groep III ookwel 'gemengde groep'?

1. Omdat er mnl, vrl en onz woorden in zitten
2. Bestaat uit stammen die eindigen op klinkers en medeklinkers
3. Omdat de Grieken dat wel zo sociaal vonden
4. Huh, heeft grammatica ooit een reden?

Persoonlijk voornaamwoord 

ἐγώ ik,  σύ jij/u,    hij zij het

nom. ev                           ἐγώ                             σύ

gen.                                  ἐμοῦ μου                  σοῦ σου                 αὐτοῦ αὐτῆς αὐτοῦ

dat.                                   ἐμοί μοι                     σοί σοι                   αὐτῷ αὐτῇ αὐτῷ

acc.                                   ἐμέ με                        σέ σε                      αὐτόν αὐτήν αὐτό

Pers. vnw.

De vormen ἐμοῦ enz. en σοῦ enz. (met een accent!) zijn nadrukkelijker dan μου enz. en σου enz. Vergelijk in het Nederlands mij naast me, jou naast je

Welk Grieks woord zou je aantreffen in de zin ὁ πατηρ οὐ ....... βλέπει.
( = vader ziet mij niet)

1. ἐμοῦ
2. ἐμέ
3. ἐμοί
4. έγώ

Persoonlijk voornaamwoord ev

naamval         1e persoon enk. 2e persoon enk.

nominativus   ἐγω                         συ

genitivus          μου                         σου

dativus              μοι                          σοι

accusativus    με                            σε

Persoonlijk voornaamwoord mv

naamval         1e persoon mv. 2e persoon mv.

nominativus  ἡμεις                     ὑμεις

genitivus         ἡμων                    ὑμων

dativus             ἡμιν                      ὑμιν

accusativus   ἡμας                     ὑμας

Bezittelijk voornaamwoord

ἐμός, ἐμή, ἐμόν mijn

σός, σή, σόν jouw, uw

ἡμέτερος, ἡμετέρα, ἡμέτερον ons, onze

ὑμέτερος, ὑμετέρα, ὑμέτερον (van) jullie, uw

ἐμός en σός worden verbogen als δεινός, ἡμέτερος en ὑμέτερος als μακρός. Een bezittelijk voornaamwoord gedraagt zich als een bijvoeglijk naamwoord, d.w.z. dat het in naamval, geslacht en getal overeenkomt met het woord waarbij het hoort.

Wie van de figuren zal Achilles zijn?

Bezittelijk VNW

       M                                V                       voorbeelden 

 ev  ἐμος (= mijn)             ση (= jouw)     ὁ σιτος ἐμος = mijn voedsel (nom)

       ἐμου                            σης                   

       ἐμῳ                             σῃ                      τῃ μητρι σῃ = aan jouw moeder

       ἐμον                            σην                                                                        (dat.)

mv ἐμοι                              σαι                   δειπνα ἡμετερα = onze maaltijden

       ἐμων                            σων                 

       ἐμοις                            σαις                  δειπνων ὑμετερων = 

       ἐμους                           σας                   van jullie maaltijden     

               Zie ook blz. 76 van het lesboek voor dit onderwerp