Examenvoorbereiding lezen/luisteren 3F

• Nederlands
• MBO
• Studiejaar 2

Lezen/Luisteren 3F

voorbereiding CE Nederlands 3F

Wat gaan we doen?

- Informatie over het examen

- Tips

- Oefenexamen

Lesdoelen

• Je kan verschillende tekstsoorten en -doelen benoemen en hier voorbeelden bij geven.

• Je hebt inzicht in welke type vragen voorkomen in het examen en je geeft voorbeelden hierbij.

• Je weet hoe je een lees- en luistertekst moet aanpakken om tot een beter tekstbegrip te komen.

• Je neemt de tips tot je en beslist zelf of en in hoeverre je er gebruik van maakt.

Soorten vragen

- begripsvragen 

- interpretatievragen 

- evaluatievragen

- samenvattingsvragen

Begripsvragen

 Vragen van deze soort zijn erg divers. Je moet

• tekstsoorten kunnen benoemen;

• de hoofdgedachte van een tekst kunnen benoemen;

• aangeven wat het ene deel van een tekst met een ander deel te maken heeft;

• hoofd- en bijzaken, meningen en feiten kunnen onderscheiden;

• standpunt en argument kunnen onderscheiden;

• drogredenen en argumenten kunnen onderscheiden.

interpretatievragen

Bij dit soort vragen moet je conclusies trekken naar aanleiding van de tekst of een deel van de tekst. Of je moet conclusies trekken over wat de schrijver van een tekst bedoelt met een bepaalde formulering. Ook moet je verschillende onderdelen van een tekst of hele teksten met elkaar kunnen vergelijken

Hoe doe je dat?

• Let bij vragen over de bedoeling van de schrijver speciaal op synoniemen tussen woorden in de tekst en de antwoordopties.

• Als de vraag niet over een bepaalde zin gaat, maar over de bedoeling van de schrijver met de hele tekst, kijk dan vooral naar aanwijzingen in de titel, de inleiding en het slot.

Evaluatievragen

• Wat is het doel van een tekst?
• Welke delen hangen met elkaar samen? 
•  Argumentatie van een betogende tekst beoordelen: 

Is die argumentatie aanvaardbaar of niet? En waarom? 

• Voor wie is de tekst waardevol? en waarom?

Hoe doe je dit?

Doel van een tekst is vaak af te leiden uit de titel, de inleiding en het slot. 

• Bestaat de kern vooral uit argumenten?:  Dan  betogende tekst.

 Bestaat de kern vooral uit feiten, oorzaken of verklaringen? Dan is het eerder een informerende tekst.

• Let op signaalwoorden.

• Een argumentatie is niet aanvaardbaar als er drogredenen worden gebruikt, of als er geen of te weinig goede argumenten worden gegeven. 

• Als de vraag gaat over de waarde van een tekst voor het publiek, bedenk dan wat het doel is van  en voor welk publiek het bedoeld is.

Samenvattingsvragen

Zo ga je te werk:

• Bekijk welk antwoord het beste aansluit bij de titel, de inleiding en het slot van de tekst. Daar is vaak de belangrijkste informatie te vinden, dus die hoort ook in de samenvatting.

• Antwoordopties waarin voorbeelden of andere details worden genoemd, zijn fout. Voorbeelden horen niet in een samenvatting thuis.

Tips

• allemaal meerkeuzevragen
  
• lees de vraag en alle antwoordopties voordat je iets invult
• bedenk welke antwoorden zeker fout zijn
• controleer of je alle vragen beantwoord hebt
• Weet je het antwoord niet zeker? Schrijf  de vraag op en laat liggen voor later. 
  
• Wees goed uitgerust

• Door eerst de vraag en antwoordmogelijkheden te lezen, weet je wat de mogelijkheden zijn. Zo kun je gericht lezen/luisteren en lees/hoor je het juiste antwoord sneller. 
• Als je denkt het antwoord te weten zonder de tekst te lezen, toch vraag en tekst lezen! Ook als je denkt het juiste antwoord te hebben gevonden, de andere antwoorden nog nalezen. 

Tips

•  Zoek naar synoniemen
•  Goed lezen
• kritisch zijn in het vergelijken van de antwoorden met de (gesproken) tekst.
  
• Kijk ook goed naar wat er wordt gevraagd
  - Onderwerp is wat anders dan de aanleiding

• Door eerst de vraag en antwoordmogelijkheden te lezen, weet je wat de mogelijkheden zijn. Zo kun je gericht lezen/luisteren en lees/hoor je het juiste antwoord sneller. 
• Als je denkt het antwoord te weten zonder de tekst te lezen, toch vraag en tekst lezen! Ook als je denkt het juiste antwoord te hebben gevonden, de andere antwoorden nog nalezen. 

Waar gaan begripsvragen over?

1. hoofdgedachte/onderwerp
2. oorzaak-gevolg/ middel-doel
3. hoofd-/bijzaken
4. drogreden/argument

Interpretatievragen kun je letterlijk uit de tekst halen.

1. waar
2. niet waar

Samenvattingsvragen moeten altijd in eigen woorden worden geformuleerd.

1. waar
2. niet waar

Meestal wel, maar dan staat dat duidelijk aangegeven. 

Drogreden

Een drogreden (schijnreden, onjuiste redenatie) is een reden of redenering die niet klopt, maar wel aannemelijk lijkt.

Onjuiste argumenten

8 meest voorkomende drogredenen: 

1. Onjuiste oorzaak-gevolgrelatie

Er wordt gedaan alsof er een verband is tussen de oorzaak en het gevolg van iets, terwijl dit verband niet bestaat of niet bewezen is. Voorbeeld:

"Sinds het verboden is om te appen op te fiets, zijn er minder dodelijke verkeersongevallen geweest. Appen op de fiets zorgt dus voor veel doden". 

• Het kan ook toeval zijn dat er minder dodelijke verkeersongevallen zijn geweest. Het is niet bewezen dat appen op de fiets zorgt voor veel doden, dus dit is geen sterk argument.

Onjuiste argumenten

2. De verkeerde vergelijking. 

Er worden twee zaken onterecht met elkaar vergeleken. Dit zijn dus zaken die eigenlijk niet te vergelijken zijn. 

Voorbeeld:

"Geschiedenislessen zijn helemaal niet belangrijk. Oude kleren gooi je toch ook gewoon weg?"

In dit voorbeeld worden geschiedenislessen vergeleken met oude kleren. Dit is geen sterk argument, omdat dit onlogische en geen relevante dingen zijn om met elkaar te vergelijken.

5. ontduiken van de bewijslast

6. verkeerd autoriteitsargument

7. beroep op traditie

8. persoonlijke aanval

Onjuiste argumenten

3. De overhaaste generalisatie.

Er wordt uit een enkel geval of een enkele situatie een conclusie getrokken die voor alle gevallen geldt. Voorbeeld:

"Mijn oma dronk elke dag 3 glazen cola en zij is 92 jaar oud geworden. Het drinken van cola is dus gezond."

Het feit dat één persoon toevallig cola dronk en oud werd, is geen bewijs om te kunnen zeggen dat cola gezond is. Misschien zou deze persoon wel 100 zijn geworden als ze geen cola had gedronken.

Onjuiste argumenten 

4. De cirkelredenering. 

Er wordt eigenlijk helemaal geen argument gegeven, maar het standpunt wordt in andere woorden herhaald. In een cirkelredenering wordt dus geen nieuwe informatie gegeven. Voorbeeld: "Ik vind vrijheid van meningsuiting erg belangrijk, omdat ik vind dat iedereen moet kunnen zeggen wat hij of zij denkt".  

In dit voorbeeld wordt er twee keer hetzelfde gezegd.          Je kunt de cirkelredenering omdraaien: Ik vind dat iedereen moet kunnen zeggen wat hij of zij denkt, omdat ik vrijheid van meningsuiting erg belangrijk vind. De vraag blijft: waaróm vindt deze persoon dit zo belangrijk? Er is dus geen onderbouwing van het standpunt, wat het een zwakke argumentatie maakt.

Onjuiste argumentatie 

5. De persoonlijke aanval  

De persoon (de ‘tegenstander’) wordt aangevallen en niet zijn of haar argumenten. Voorbeeld:

"Jij weet helemaal niks over gezond en gevarieerd eten, je bent zelf veel te zwaar"!

Door iemand persoonlijk aan te vallen, trek je zijn of haar geloofwaardigheid in twijfel, terwijl hier geen reden voor is. Iemand die te zwaar is kan best veel weten over gezond en gevarieerd eten. Er wordt hier op de man gespeeld in plaats van op de bal.

Onjuiste argumentatie

6. Het ontduiken van de bewijslast

Er wordt niks bewezen; er wordt gedaan alsof er geen bewijs nodig is. Voorbeeld:

"Die voetballer had rood moeten krijgen voor die actie! Iedereen kent toch de regels van voetbal?"

Soms wordt er bij het ontduiken van bewijslast ook geprobeerd om de ander het tegendeel te laten bewijzen. De bewijslast wordt dus omgedraaid. Voorbeeld:

"Natuurlijk moeten we meer bewegen, geef me één goede reden om dit niet te doen?!"

Bij beide voorbeelden geldt dat de standpunten (respectievelijk: die voetballer had rood moeten krijgen voor die actie en natuurlijk moeten we meer bewegen) niet worden onderbouwd. De bewijslast wordt dus ontdoken of verschoven.

Onjuiste argumentatie

7. Het vertekenen van het standpunt

Er worden woorden in de mond van de ‘tegenstander’ gelegd die hij of zij helemaal niet zo bedoelde. Voorbeeld:

Man: Ik vind vrouwen soms erg snel geïrriteerd.

Vrouw: Dus jij vindt dat ik een kort lontje heb?!

Misschien vindt deze man helemaal niet dat zijn vrouw snel geïrriteerd is of een kort lontje heeft, maar zij legt hem wel deze woorden in de mond.

Onjuiste argumentatie

8. Het bespelen van het publiek

Er wordt iets beweerd waar je als publiek niet snel tegenin durft te gaan. Voorbeeld:

"U bent natuurlijk allemaal slim genoeg om mijn standpunt te begrijpen."

Hier zal je niet snel tegenin durven gaan, omdat je dan indirect zegt dat jij niet slim bent. Toch is het juist wél slim om te vragen naar een onderbouwing van het standpunt, omdat deze ontbreekt.

Onjuiste argumentatie

9. Een onjuist beroep op een autoriteit

Er wordt een bekend persoon aangehaald om het standpunt mee te onderbouwen, maar deze persoon heeft weinig te maken met de zaak. Voorbeeld:

"De economie is alleen nog te redden als de Nederlandse staat eigenaar wordt van alle banken. Gordon zei dit gisteren nog op tv!"

Het feit dat Gordon dit heeft gezegd op tv, wil niet zeggen dat het dan ook waar is. Gordon is immers een zanger en geen econoom.

Onjuiste argumentatie

10. Een onjuist beroep op een kenmerk of eigenschap

Er wordt extra nadruk gelegd op minder relevante kenmerken of eigenschappen, terwijl wél relevante kenmerken of eigenschappen juist worden genegeerd. Voorbeeld:

"Dat meisje draagt alleen maar grijze kleren, zij is vast totaal niet creatief."

Bij dit voorbeeld wordt er nadruk gelegd op de grijze kleren van het meisje, terwijl het veel relevanter is om bijvoorbeeld na te gaan of dit meisje goed kan tekenen, schrijven of schilderen.

Onjuiste argumentatie

11. Het overdrijven van de voor- of nadelen

De voordelen van een kwestie worden overdreven en de nadelen worden juist niet genoemd, of andersom. Voorbeeld:

"Scholen zouden een uur eerder moeten beginnen, omdat zowel de leerlingen als de docenten dan langer van hun middag kunnen genieten, meer tijd hebben voor huiswerk of het nakijken van toetsen en een gezond ochtendritme ontwikkelen."

Bij dit voorbeeld worden meerdere voordelen gegeven van het vroeger beginnen van scholen. Nadelen (niet iedereen is een ochtendmens, leerlingen en docenten voelen zich niet uitgeslapen, et cetera) worden genegeerd.

Onjuiste argumentatie

12. Een vals dilemma

Er wordt gedaan alsof er slechts een keuze is tussen twee mogelijkheden, terwijl er in werkelijkheid veel meer mogelijkheden zijn. Voorbeeld:

"De wetenschap kan het ontstaan van graancirkels niet goed verklaren, dus graancirkels zijn het werk van aliens."

Er worden twee opties aangedragen: óf de wetenschap moet het kunnen verklaren (optie A) óf graancirkels zijn het werk van aliëns (optie B). Dit zijn echter niet de enige opties. Misschien is de wetenschap momenteel niet zo ver dat ze het fenomeen kan verklaren, maar is ze dat over 10 jaar wel. kunnen dus meerdere verklaringen zijn voor het fenomeen.

Drogredenen

Waarom moet je dit weten? Of beter gezegd; waarom moet je drogredenen kunnen herkennen?

• Om inhoudelijk sterk over te komen.

Niet zomaar iets roepen zonder na te denken.

• Om andermans argumentatiefouten te kunnen doorzien (en dus ook in teksten.

Tekstverbanden

In een tekst staan vaak verschillende verbanden. Als je de verbanden ziet, begrijp je de tekst beter.

Let op signaalwoorden. Die geven het verband aan in de tekst.

Een aantal voorbeelden

Tekstverband	Signaalwoorden
Reden	daarom, omdat, namelijk
Tegenstelling	maar, echter, hoewel
Conclusie	kortom, dus
Oorzaak-gevolg	doordat, daardoor, zodat

let op! 

• Bij een informerende tekst is de hoofdgedachte en feitelijke zin. 
• Bij een overtuigende/betogende tekst is de hoofdgedachte een mening. 
• Bij een activerende tekst is de hoofdgedachte en opdracht. 'doe dit'. 

Wat maakt een tekst (minder) betrouwbaar?

Waarom is het belangrijk dat we feiten en meningen kunnen onderscheiden?

Vertel in je eigen woorden: hoe herken je of iets een feit of een mening is?

want

mening

want

argument

sporten is goed voor je
Geef een objectief argument

sporten is goed voor je
Geef een subjectief argument

Oefenen in Examensprint en Facet

• Ga naar examensprint 3F: Waar sta je nu-> oefenexamen 2022/2023 (Of ga naar Facet.mbo) 

Oefen thuis met Examensprint of met Facet ( https://mbo-oefenomgeving.facet.onl/facet-openbaar-portaal/welkom) 

Ik voel me goed voorbereid op het examen

😒🙁😐🙂😃