4.2 bacteriën en schimmels

• Biologie
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 3

lesplanning 

• terugblik basisstof 2
• uitleg basisstof 3
• zelfstandig werken 
• test jezelf 

4.2 Bacteriën en schimmels

Thema 4 Ordening

Wat weten we al?

Hoeveel groepen organismen zijn er?

1. Vier
2. Drie
3. Vijf
4. Zes

Plant

Dier

Schimmel

Bacterie

Wat komt voor bij meercellige organismen?

1. Algen, bacteriën, schimmels
2. Weefsels en organen

Welke organismen hebben een celkern?

1. Schimmels en dieren
2. Bacteriën
3. Schimmels, planten en dieren
4. Planten en bacteriën

Welke organismen hebben geen celwanden?

1. Dieren
2. Planten
3. Schimmels
4. Bacteriën

plant

dier

schimmel

bacterie

Begrippen 4.1

• Eencellig
• Meercellig

Leerdoelen 4.2

• Je kunt de kenmerken van bacteriën noemen.
• Je kunt de kenmerken van schimmels noemen.
• Je kunt beschrijven hoe bacteriën en schimmels nuttig zijn voor de mens en de natuur.
• Je kunt beschrijven hoe bacteriën en schimmels schadelijk kunnen zijn voor mensen.

Bacteriën

• Bacteriën en schimmels zijn micro-organismen.
• Bacteriën kun je alleen goed zien met een elektronenmicroscoop.
• Bacteriën hebben geen celkern, de chromosomen liggen los in het cytoplasma. Vaak liggen ze in de vorm van een ring.
• Bacteriën kunnen één of meer zweepharen hebben.
• Hiermee kunnen ze zich voortbewegen.

Bacteriecel

Celwand - stevigheid

Cytoplasma - stroperige vloeistof waar celorganellen in liggen

Celmembraan - bepaalt welke stoffen de cel in en uit gaan

Geen celkern; wel DNA

Soms een zweepstaart

Waar liggen de chromosomen in bacteriën?

1. Los in het cytoplasma
2. In organellen
3. In de celkern
4. In het celmembraan

1 een delende bacterie (elektronenmicroscopische foto, vergroting 26 775×).

2 bacteriën planten zich voort door celdeling.

Voortplanting bacteriën

• Bacteriën kunnen zich voortplanten door celdeling.
• Een bacterie deelt zich in 2 kleine bacteriën.
• Deze kleine bacteriën groeien tot ze even groot zijn als de oorspronkelijke bacterie.
• Daarna gaan zij zich ook weer delen.
• Een bacterie kan zich elk half uur delen.
• Zo ontstaat er snel een groep bacteriën: een kolonie

Hoeveel bacteriën ontstaan er na 1 uur als een bacterie zich elke 30 minuten deelt?

1. 2
2. 8
3. 16
4. 4

Schimmels

• Gisten zijn eencellige schimmels, ze zijn meestal eivormig of rond
• De meeste schimmels zijn meercellig. Ze bestaan uit dunnen draden: de Schimmeldraden. Deze draden bestaan uit meerderen cellen. Schimmelkaas is een voorbeeld.

Schimmelcel

Wat zijn schimmeldraden?

1. Eencellige organismen
2. Dunne draden die uit meerdere cellen bestaan
3. Wortels van de schimmels
4. Gisten

Eencellig schimmels

• Eencellig schimmels planten zich voort door celdeling.
• De celdeling bij gistcellen vindt plaats door knopvorming.
• De gistcel vormt een knop die zich afsplitst.
• De knop bevat een kopje van alle chromosomen van de schimmelcel.

Hoe vindt celdeling plaats bij gistcellen?

1. Door bevruchting
2. Door knopvorming
3. Door vorming van sporen
4. Door deling in twee gelijke delen

Meercellig schimmels

• Meercellige schimmels planten zich meestal voort door middel van sporen.
• Dit zijn cellen waaruit een nieuwe schimmel kan ontstaan.
• Bij veel soorten schimmels ontstaan de sporen aan de uiteinden van de schimmeldraden die omhoog groeien.
• Paddenstoelen zijn de vruchtlichamen van een meercellige schimmel. In de paddenstoelen vormen zich sporen.

Hoe planten meercellige schimmels zich voort?

1. Door middel van stekken
2. Door middel van zaden
3. Door middel van knollen
4. Door middel van sporen

Nuttig en schadelijk

• De meeste soorten bacteriën en schimmels voeden zich met resten van dode planten en dieren. Bij de afbraak van die resten ontstaan weer voedingsstoffen voor planten.
• Organismen die dode resten afbreken, noem je reducenten.
• In onze darmen leven miljarden bacteriën, zij breken voedingsstoffen af en helpen zo met verteren.
• Bedorven voedsel kun je niet meer eten en is schadelijk.

Hoe noem je organismen die dode resten afbreken?

1. Parasieten
2. Predatoren
3. Reducenten
4. Producers

Ziekteverwekkers

• Sommige bacteriën en schimmels zijn ziekteverwekkers bij planten, mensen en dieren.
• Als een ziekteverwekker het lichaam binnendringt en zich vermenigvuldigt, heb je een infectie.
• Een bacteriële infectie kun je bestrijden met antibiotica.
• Zwemmerseczeem is een voorbeeld van een schimmelinfectie.

Biotechnologie

Bacteriën en schimmels worden gebruikt om allerlei stoffen te maken.

• Bacteriën worden gebruikt voor de productie van geneesmiddelen, voedingsstoffen, hormonen en wasmiddel.
• Zoals yoghurt, insuline en aspartaam

• Schimmels worden ook gebruikt voor het maken van medicijnen en voedingsmiddelen.
• Zoals penicilline en bier.

Welke micro-organismen worden gebruikt in de productie van geneesmiddelen, voedingsstoffen, hormonen en wasmiddel?

1. Virussen
2. Algen
3. Schimmels
4. Bacteriën

Ik kan nu

• Je kunt de kenmerken van bacteriën noemen.
  
• Je kunt de kenmerken van schimmels noemen.
  
• Je kunt beschrijven hoe bacteriën en schimmels nuttig zijn voor de mens en de natuur.
  
• Je kunt beschrijven hoe bacteriën en schimmels schadelijk kunnen zijn voor mensen.

Begrippen 4.2

• Antibioticum
• Paddenstoel
• Reducent
• Schimmeldraden
• Spore
• Voedselbederf
• Ziekteverwekker

Aan het werk!

Maken opdrachten 4.2: 1 t/m 7

Klaar?

Laten checken bij docent, bij goedkeuring nakijken.

Klaar?  Werk laten zien aan docent.

Veel fout? -> Maken test jezelf 4.2

Veel goed? -> Maken 7+ online extra  4.2