4.2 Bacteriën en schimmels

• Biologie
• Voortgezet speciaal onderwijs
• Leerroute 1

4.2 Bacteriën en schimmels

Thema 4 Ordening

Wat weten we al?

Leerdoelen 4.1

• Je kunt organismen indelen door te kijken naar gemeenschappelijke kenmerken.
• Je kunt de kenmerken noemen van de cellen van bacteriën, schimmels, planten en dieren.

Begrippen 4.1

• Eencellig
• Meercellig

Leerdoelen 4.2

• Je kunt de kenmerken van bacteriën noemen.
• Je kunt de kenmerken van schimmels noemen.
• Je kunt beschrijven hoe bacteriën en schimmels nuttig zijn voor de mens en de natuur.
• Je kunt beschrijven hoe bacteriën en schimmels schadelijk kunnen zijn voor mensen.

Bacteriën

• Bacteriën en schimmels zijn micro-organismen.
• Bacteriën kun je alleen goed zien met een elektronenmicroscoop.
• Bacteriën hebben geen celkern, de chromosomen liggen los in het cytoplasma. Vaak liggen ze in de vorm van een ring.
• Bacteriën kunnen één of meer zweepharen hebben.
• Hiermee kunnen ze zich voortbewegen.

Voortplanting bacteriën

• Bacteriën kunnen zich voortplanten door celdeling.
• Een bacterie deelt zich in 2 kleine bacteriën.
• Deze kleine bacteriën groeien tot ze even groot zijn als de oorspronkelijke bacterie.
• Daarna gaan zij zich ook weer delen.
• Een bacterie kan zich elk half uur delen.
• Zo ontstaat er snel een groep bacteriën: een kolonie

Schimmels

• Gisten zijn eencellige schimmels, ze zijn meestal eivormig of rond
• De meeste schimmels zijn meercellig. Ze bestaan uit dunnen draden: de Schimmeldraden. Deze draden bestaan uit meerderen cellen. Schimmelkaas is een voorbeeld.

Eencellig schimmels

• Eencellig schimmels planten zich voort door celdeling.
• De celdeling bij gistcellen vindt plaats door knopvorming.
• De gistcel vormt een knop die zich afsplitst.
• De knop bevat een kopje van alle chromosomen van de schimmelcel.

Meercellig schimmels

• Meercellige schimmels planten zich meestal voort door middel van sporen.
• Dit zijn cellen waaruit een nieuwe schimmel kan ontstaan.
• Bij veel soorten schimmels ontstaan de sporen aan de uiteinden van de schimmeldraden die omhoog groeien.
• Paddenstoelen zijn de vruchtlichamen van een meercellige schimmel. In de paddenstoelen vormen zich sporen.

Nuttig en schadelijk

• De meeste soorten bacteriën en schimmels voeden zich met resten van dode planten en dieren. Bij de afbraak van die resten ontstaan weer voedingsstoffen voor planten.
• Organismen die dode resten afbreken, noem je reducenten.
• In onze darmen leven miljarden bacteriën, zij breken voedingsstoffen af en helpen zo met verteren.
• Bedorven voedsel kun je niet meer eten en is schadelijk.

Ziekteverwekkers

• Sommige bacteriën en schimmels zijn ziekteverwekkers bij planten, mensen en dieren.
• Als een ziekteverwekker het lichaam binnendringt en zich vermenigvuldigt, heb je een infectie.
• Een bacteriële infectie kun je bestrijden met antibiotica.
• Zwemmerseczeem is een voorbeeld van een schimmelinfectie.

Biotechnologie

Bacteriën en schimmels worden gebruikt om allerlei stoffen te maken.

• Bacteriën worden gebruikt voor de productie van geneesmiddelen, voedingsstoffen, hormonen en wasmiddel.
• Zoals yoghurt, insuline en aspartaam

• Schimmels worden ook gebruikt voor het maken van medicijnen en voedingsmiddelen.
• Zoals penicilline en bier.

Ik kan nu

• Je kunt de kenmerken van bacteriën noemen.
  
• Je kunt de kenmerken van schimmels noemen.
  
• Je kunt beschrijven hoe bacteriën en schimmels nuttig zijn voor de mens en de natuur.
  
• Je kunt beschrijven hoe bacteriën en schimmels schadelijk kunnen zijn voor mensen.

Begrippen 4.2

• Antibioticum
• Paddenstoel
• Reducent
• Schimmeldraden
• Spore
• Voedselbederf
• Ziekteverwekker

Aan het werk!

KB: Maken: 4.2: 1, 2, 3, 5, 6 en 7

BB: Maken: 3.2: 1, 2, 4, 5, 7 en 9

Klaar?

Laten checken bij docent, bij goedkeuring nakijken.

Klaar?  Werk laten zien aan docent.