Paragraaf 2.9 Gesteentenkringloop

• Aardrijkskunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 5

2.9 De gesteentekringloop

H2 Endogene en Exogene processen

Domein Aarde

H5

Gesteentekringloop

1. van gebergte tot sediment tot gebergte
2. van magma tot basalt tot magma

Lesdoel

• Je kent de drie groepen gesteenten met de bekendste voorbeelden uit iedere groep. 
  
• Je begrijpt hoe stollingsgesteenten, sedimentgesteenten en metamorfe gesteenten ontstaan. 
  
• Je begrijpt hoe de gesteentekringloop werkt als gevolg van de inwerking van endogene en exogene processen.
  

Klei

Schalie

Schist

Leisteen

Gesteente groepen

1. Stollingsgesteente
2. Sedimentgesteente
3. Metamorf gesteente

Ontstaan

Sedimentgesteente:

• Sediment wordt afgezet door de rivier
• Sediment plakt onder druk aan elkaar
• Druk van bovenliggende sedimentpakketen

Uiterlijke kenmerken

Sedimentgesteente:

• Gelaagd
• Vaak met fossielen
• Oorspronkelijke sedimentdeeltjes kunnen zichtbaar zijn

Voorbeeld: 

Sedimentgesteente

Sedimentgesteente ontstaat als sediment samengeperst wordt van losse korrels tot een vast gesteente

bv. zandsteen en schalie

Ontstaan

Stollingsgesteente:

• Magma/lava stolt 
• Basalt buiten de vulkaan
• Graniet binnen in de aardkorst

Uiterlijke kenmerken

Stollingsgesteente:

• Geen gelaagdheid
• Geen fossielen
• Mineralen zijn zichtbaar als aparte kristallen

Voorbeeld: 

Gesteentes: Stollingsgesteente

Gesteente is gestold, dus was vloeibaar

--> Endogeen proces!

Voorbeeld: Basalt, Graniet

Ontstaan

Metamorf gesteente:

• Onder hoge druk en/of hoge temperatuur verandert sedimentgesteente nog verder van samenstelling.

Uiterlijke kenmerken

Metamorf gesteente:

• Helemaal gekristalliseerd
• Geen holtes of barsten
• Geen fossielen

Voorbeeld: 

Klei

Schalie

Schist

Leisteen

plantenresten -> veen -> bruinkool -> steenkool

Deze figuur stelt de kringloop van gesteenten op het continent voor. Noteer de begrippen die bij de cijfers 1 t/m 4 in het schema passen. Kies uit: sedimentgesteente – gebergtevorming – sedimenttransport – verwering

Geef de namen van drie sedimentgesteenten

Onder welke twee omstandigheden ontstaat metamorf gesteente?

Welk gesteente is NIET metamorf gesteente?

1. Gneis
2. Marmer
3. Schalie
4. Steenkool

0

Zet de diverse gesteenten op de juiste plek in de kringloop

Aan de slag

- Maak de verkorte leerroute van paragraaf 2.9

- Klaar? Maak de hoofdvraag

- Maak de boxopdracht van 2.9