9.6 Bloedtransfusie V

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 2

Je kunt bezig gaan met de opdrachten van 9.4

Of je maakt een samenvatting / mindmap van de paragraaf

9.6 Bloedtransfusie

Je kunt bezig gaan met de opdrachten van 9.4

Of je maakt een samenvatting / mindmap van de paragraaf

9.4 Ziek - Herhaling

Incubatie

symptomen

diagnose

prognose

Als je paracetamol slikt, word je sneller beter

1. waar
2. niet waar

Hoe heten de specifieke eiwitten aan de buitenkant van een cel?

Hoe heten de stoffen die de witte bloedcel maakt, waardoor de ziekteverwekkers uiteindelijk uitgeschakeld worden?

Je bent op safari en wordt gebeten door een giftige slang. Gelukkig heeft de gids een serum bij zich die hij direct in je arm spuit. Hierdoor overleef je het.
Wat voor soort immunisatie is dit?

1. actief, natuurlijk
2. actief, kunstmatig
3. passief, natuurlijk
4. passief, kunstmatig

Je kunt bezig gaan met de opdrachten van 9.4

Of je maakt een samenvatting / mindmap van de paragraaf

9.5 Bloedtransfusie

Doelen van deze les

Je leert:

…wat een bloedtransfusie is en hoe het werkt

…uit welke bestanddelen bloed bestaat

…wat de taak van elk bestanddeel van het bloed is

...welke bloedgroepen er zijn

…wat een resusfactor is en welke risico's het meebrengt

…hoe orgaantransplantatie werkt

Bloed

Bij verlies van bloed -> bloedtransfusie

- Door operatie of ongeluk

- Bij sommige ziekten

Bij bloedtransfusie wordt bloed van een gezonde donor 

overgebracht in een ander lichaam

Bloed heeft verschillende bestanddelen:

- Rode bloedcellen

- Bloedplasma

- Bloedplaatjes

- Witte bloedcellen

Bloedtransfusie

> Rode bloedcellen – zuurstofvervoer, vaak tekort na een ongeluk of bij bloedarmoede

> Bloedplasma – nodig bij mensen met brandwonden, infecties en problemen met bloedstolling

> Bloedplaatjes – bij patiënten met leukemie (verzamelnaam voor verschillende soorten beenmergkanker). -> te veel witte bloedcellen, daardoor te weinig bloedplaatjes -> leidt tot bloedingen

> Witte bloedcellen – worden niet gedoneerd, taak is het uitschakelen van ziekteverwekkers

Bloedgroepen

4 bloedgroepen:

A, B, AB en 0

Witte bloedcellen maken antistoffen tegen de antigenen die jij niet op je bloedcellen hebt:

- Heb jij bloedgroep A, dan maken witte bloedcellen anti-B

- Heb jij bloedgroep B, dan maken witte bloedcellen anti-A

- Heb jij bloedgroep AB, dan maken je witte bloedcellen geen antistoffen

- Heb jij bloedgroep 0, dan maken je witte bloedcellen anti-A en anti-B

Bloedgroepen

Bij transfusie:

Ontvangen mag geen antistoffen voor de donor 

hebben

Heeft hij dat wel, kan ontstaat bloedklontering: 

bloedcellen plakken aan elkaar en kunnen bloedvaten blokkeren

Bloedgroep AB -> heeft geen antistoffen, dus is universele ontvanger

Bloedgroep 0 -> heeft geen antigenen op de bloedcellen, en kan dus aan iedereen doneren  universele donor

Rhesusfactor

Andere bloedgroep naast A, B, AB en 0:

Resusfactor

Resuspositief (Rh+): resusantigenen op rode bloedcellen (85%)

Resusnegatief (Rh-): geen resusantigenen op rode bloedcellen (15%)

Voor het eerst ontdekt bij resusapen (engelse en oud-nederlandse spelling is Rhesus)

Bij bloeddonatie wordt ook rekening gehouden met resusfactor:

Een donor met Rh+ kan geen bloed doneren aan een ontvanger met Rh-

Rhesusfactor

Resusfactor is ook belangrijk bij zwangerschap

Resusnegatieve moeder (Rh-) kan antistoffen gaan voor het bloed van het kind (Rh+), als het bloed met elkaar in contact komt: Dit kan gebeuren bij de bevalling

Gevolg: bij een tweede zwangerschap zijn er antistoffen die het bloed van het kind kunnen ‘aanvallen’

Tekort aan rode bloedcellen -> zuurstofgebrek (resusziekte)

Gele kleur door afbraakproduct rode bloedcellen -> bilirubine

Behandeling met UV-licht om het te verwijderen

Bij ernstig gevallen: bloedtransfusie nodig

Rhesusfactor

Resusfactor is ook belangrijk bij zwangerschap

Resusziekte voorkomen: resusprik voor zwangere vrouwen met Rh- die een Rh+ kind dragen

Bevat antistoffen die bloedcellen van het kind direct opruimen. Hierdoor maakt de moeder geen antistoffen

Chronisch ziek

Ziekte die niet meer over gaat

- Astma

- Suikerziekte

- Nierziekten

Als een orgaan steeds slechter werkt, heb je een orgaantransplantatie nodig

Hierbij krijg je een orgaan van iemand anders: een donor

Orgaantransplantaties

Een orgaan van iemand anders wordt door je eigen lichaam aangevallen -> afstoting

De cellen in het orgaan worden namelijk niet herkend

Hiervoor krijgen mensen die een donororgaan krijgen vaak afstotingsremmers

Donororganen gaan vaak maar ~10 jaar mee

Er zijn organen die je kan afstaan terwijl je leeft, zoals een nier

De meeste organen kan je niet missen, en kunnen pas worden afgestaan na overlijden

Vragen

Welke onderdelen van het bloed kunnen d.m.v. een transfusie worden toegediend?

Bij bloedtransfusie, wat is de universele donor?

1. AB +
2. 0 +
3. AB -
4. 0 -

Bij bloedtransfusie, wat is de universele ontvanger?

1. AB +
2. 0 +
3. AB -
4. 0 -

Karel wil zijn bloedgroep weten. Bij een bloedgroepentest is er alleen klontering bij anti-B.
Wat is Karel zijn bloedgroep?

1. B+
2. B-
3. A+
4. A-

Wanneer levert de rhesus-factor problemen op bij een zwangerschap?

1. Moeder: rh+ Kind: rh-
2. Moeder: rh+ Kind: rh+
3. Moeder: rh- Kind: rh-
4. Moeder: rh- Kind: rh+

Elk jaar worden in Nederland organen getransplanteerd.
Wanneer heeft zo’n operatie de meeste kans op succes?

1. Als de antigenen van de donor overeenkomen met de antigenen van de ontvanger.
2. Als de antigenen van de donor overeenkomen met de antistoffen van de ontvanger.
3. Als de antistoffen van de donor overeenkomen met de antigenen van de ontvanger.
4. Als de antistoffen van de donor overeenkomen met de antistoffen van de ontvanger.

Wat zou jij invullen wanneer je 18 bent op de vraag: Wil je donor worden?

1. Ja, ik wil donor worden
2. Nee, ik wil geen donor worden
3. Familie beslist
4. Iemand anders beslist

Een donororgaan gaat altijd de rest van je leven mee

1. Waar
2. Niet waar

Aan het werk

9.6: maak alle opdrachten.

Vindt je het makkelijk, sla de vragen met de ronddraaiende pijltjes er voor over

Leren voor Repetitie H9

Aan het werk

Van 9.4 maken opdr:

22 t/m25

3, 4, 5, 11, 12, 13, 14, 18, 19, 20

Klaar? Ga dan verder met de striptekening.