1.5: Oorzaken en gevolgen HV2C

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 2

Oefenen met 1.5

Planning

• Uitleg oorzaak en gevolg
• Oefenopdrachten 
• Aan de slag
• Uitleg
• Aan de slag!

Wat zijn oorzaken en gevolgen? Schrijf dit op

• Een oorzaak verklaart waarom iets is gebeurd
• Elke gebeurtenis of ontwikkeling zorgt op haar beurt weer voor veranderingen. Dat zijn gevolgen. Dat kun je je als volgt voorstellen:

Oorzaak: de reden waarom iets gebeurd

Gevolg: Dat wat er gebeurd

Oorzaak

Gevolg

Hele nacht TikTok

Overdag moe moe moe

Maar....

Dat ziet er natuurlijk heel overzichtelijk uit. Maar meestal heeft een gebeurtenis meerdere oorzaken en meerdere gevolgen:

Is de oprichting van de Republiek der 7 Verenigde Nederlanden een bedoeld of een onbedoeld gevolg van het begin van de Opstand

Landvoogdes schort kettervervolgingen op  

Smeekschrift

Hagenpreken

Centralisatiepolitiek

Beeldenstorm 

Directe en indirecte oorzaken 

• Een directe oorzaak leidt meteen tot de gebeurtenis. In dit geval: je hebt niet geleerd voor de toets. 
• Een indirecte oorzaak leidt met een tussenstap tot de gebeurtenis. In dit geval: je hebt niet geleerd, omdat je ziek was en je het vak toch al zo lastig vindt.
  

Directe en indirecte gevolgen 

• Je kunt op dezelfde manier directe en indirecte gevolgen onderscheiden. 
• Een direct gevolg volgt meteen uit de gebeurtenis. Een indirect gevolg komt voort uit een ander gevolg van de gebeurtenis.
  

Directe en indirecte oorzaken en gevolgen (opschrijven!)

• Directe oorzaken en gevolgen gebeuren altijd direct voor of direct na een gebeurtenis. 
• Indirecte oorzaken en gevolgen bevatten altijd een tussenstap tot een gebeurtenis. 

Calvinisten organiseerden godsdienstige bijeenkomsten in de buitenlucht waarin gepredikt werd tegen het katholicisme. Deze preken stonden ook wel bekend als hagenpreken.

Is dit een directe of indirecte oorzaak van de Nederlandse Opstand?

1. Directe oorzaak
2. Indirecte oorzaak

Na het horen over de beeldenstorm stuurt Filips II Alva naar de Nederlanden

Is dit een direct of indirect gevolg?

1. Direct gevolg
2. Indirect gevolg

In 1568 valt Willem van Oranje de Spaanse troepen aan.

Is dit een directe of indirecte oorzaak van de Nederlandse Opstand?

1. Directe oorzaak
2. Indirecte oorzaak

Filips II vervolgde ketters keihard. Zo liet hij ze oppakken en vermoorden op de brandstapel.

Is dit een directe of indirecte oorzaak van de Nederlandse Opstand?

1. Directe
2. Indirecte

Meerdere gebeurtenissen gingen aan de Opstand vooraf.

Deze gebeurtenissen noemen we bij geschiedenis de oorzaken van de Nederlandse opstand 

Als we het bij het vak geschiedenis hebben over een aanleiding, wat bedoelen we dan?

In 1568 valt Willem van Oranje de Spaanse troepen aan. Dit is de aanleiding  van de Nederlandse Opstand. 

Als we het bij geschiedenis hebben over een gevolg, wat bedoelen we dan?

Na het begin van de Opstand volgden meerdere gebeurtenissen elkaar op. 

Die gebeurtenissen noemen we bij geschiedenis de gevolgen van de Nederlandse Opstand

Een ezelsbruggetje! 

Oorzaken

Aanleiding

Gevolgen

Onderscheid maken tussen politiek-bestuurlijke, sociale, economische en culturele oorzaken en gevolgen.

• Politiek-bestuurlijk: alles dat te maken heeft met de macht
• Sociaal: gaat over verhoudingen van mensen, hoe mensen samenleven
• Economisch: alles dat te maken heeft met geld en handel
• Cultureel: over het denken en doen van mensen

Oorzaak & gevolg 

Politiek-bestuurlijk

Cultureel 

Economisch

Sociaal

macht - bestuur van een land - samenstelling regering - politieke stromingen - oorlog/vrede

welzijn van mensen - relatie van mensen onderling (bijv. man/vrouw) 

welvaart van mensen - inkomen - werk 

denken en voelen van mensen - gedrag - omgangsvormen - godsdienst 

Centralisatie

beleid 

Invoering 

vaste 

belastingen 

Invoering 

Bloedplakkaten

Noordelijke 

Nederlanden 

vooral 

calvinistisch

Beeldenstorm

Politiek-bestuurlijk

Sociaal

Economisch

Cultureel 

Voedseloverschotten waren een oorzaak / gevolg voor handel tussen steden

1. Oorzaak
2. Gevolg

1. Een oorzaak / gevolg van de moord op Willem van Oranje is dat de Spaanse koning Filips II hem uit de weg wilde ruimen. 

2. Een oorzaak / gevolg van de moord op Johan de Witt is dat hij het landleger veel terrein verloop op bv de Fransen.

1. 1. oorzaak, 2. oorzaak
2. 1. oorzaak, 2. gevolg
3. 1. gevolg, 2. oorzaak
4. 1. gevolg, 2. gevolg

De hertog Alva trad keihard op tegen de calvinisten.
Dit was een oorzaak/ gevolg van de boosheid van Filips II.

1. Oorzaak
2. gevolg

De komst van Alva was een oorzaak/gevolg van de Beeldenstorm

1. Oorzaak
2. Gevolg

Welk verband is er tussen de hagenpreken en de beeldenstorm?

1. oorzaak - gevolg
2. verandering - continuïteit
3. feit - mening
4. ander perspectief door standplaatsgebondenheid

Hoe werk je met een bron: