les 1 Zuivel Basis

• Voeding
• MBO
• Studiejaar 1

Les 1 Zuivel Basis

Weekplanning

Les 1: Inleiding in de melkkunde

Les 2: Kwaliteitseisen

Les 3: Melksamenstelling

Les 4: Behandeling melk

Les 5: Yoghurt

Les 6: Boter 

Toets

Lesplanning

• Cijfers in de Melkindustrie
• Lactatie
• Melksamenstelling
• Aan de slag!

Lesdoelen

Jij:

• Kan de melksamenstelling benoemen.
  
• Kan de veranderingen van de melk tijdens de lactatieperiode benoemen.
  
• Kan factoren benoemen die invloed hebben op de melksamenstelling.

Nieuwe cijfers

2021: 53 zuivelfabrieken in Nederland

Wat valt je op aan de cijfers?

Er zijn steeds minder bedrijven die meer koeien houden, ook de melkproductie per koe gaat omhoog.

Om de beruchte melkplassen en boterbergen terug te dringen was in 1984 het systeem van melkquota ingevoerd. Tot 2015 was deze melkquota van kracht. dit bepaald hoeveel melk er geproduceerd mag worden. Sinds 2015 is dit afgeschaft en mag je zoveel melk produceren als je wilt. Het quotum werd afgeschaft omdat boeren wilden kunnen groeien om te blijven concurreren met melkveehouders van buiten Europa.

In de volgende slide wordt een filmpje van schoolTV getoond.  Klik op de link om het filmpje te openen. 

Beantwoord de volgende vragen: 

• Hoe lang geeft een koe melk?
• Wat gebeurt er met melk waarin bloedsporen zitten?
• Op welke temperatuur wordt de melk bewaard?

Hoe lang geeft een koe melk?

Wat gebeurt er met melk waarin bloedsporen zitten?

Op welke temperatuur wordt de melk bewaard bij de boer?

Hoe maakt een koe de melk?

Vraag aan de klas hoe dit gebeurd?

in de volgende film wordt dit uitgelegd.

www.google.nl

Uitleg afbeelding

Melkkanaal: De melk komt uit de melkcellen en wordt afgevoerd naar de melkboezem via het melkkanaal.

Melkboezem: Hier wordt de melk opgeslagen alvorens het via de speen onder invloed van oxytocine het uier verlaat.

Ring van Furstenberg: De ring van Furstenberg zorgt voor de afscheiding tussen de melkboezem en de tepelholte.

Tepelholte: In de tepelholte bevindt zich een wasachtige stof, keratine genaamd. Keratine zorgt voor een natuurlijke barrière tegen het binnendringen van bacteriën.

Sluitspier: De sluitspier zorgt voor het afsluiten en open gaan van de speen na en voor het melken. Het is belangrijk dat de sluitspier goed werkt. Zo kunnen bacteriën namelijk niet gauw binnen dringen.

Melk proeven

Jullie gaan verschillende soorten melk 

proeven. Noteer de verschillen.

Volle melk          

Halfvolle melk  

Magere melk    

Melk proeven

Vetgehalte verschillende soorten melk

Rauwe melk      4,4% vet

Volle melk          3,5% vet

Halfvolle melk  1,5% vet

Magere melk     0,5% vet

Uitleg

Een koe is net als de mens 9 maanden zwanger.

Koemelk heeft net na afkalven een bijzondere samenstelling. Deze melk noemen we biest. Biest heeft wel 33% droge stof. In de biest zitten veel meer vetten en eiwitten dan in gewone melk. Biest heeft ongeveer 20% eiwit. Een belangrijk deel hiervan van antistoffen of immunoglobulinen. Hierdoor is biest is een wonderdrank voor het kalf. Immunoglobulinen worden ook wel serumeiwitten genoemd. Het kalf kan deze de eerste 36 uur opnemen in de bloedbaan. Het kalf is door de antistoffen beschermd tegen de eerste ziekteverwekkers.

Na drie dagen is de melk van de koe weer normaal. Door de lactatie heen verandert de samenstelling vaak nog een klein beetje. Koeien aan het begin van de lactatie hebben vaak lagere gehalten dan op de piek van de lactatie(150-200) dagen. Aan het einde van de lactatie is het vetgehalte vaak iets hoger. (zie grafiek) Biest is niet meer zo uniek als vroeger.

Wat zou er kunnen veranderen in de melk tijdens de lactatieperiode?

Veranderingen melk tijdens lactatie

Tijdens de lactatie verandert er wat aan de melk:

• De hoeveelheid melk neemt eerst snel toe en dan langzaam af.
  
• Het vetgehalte daalt eerst wat en wordt daarna steeds hoger.
  
• De grootte van de vetbolletjes wordt steeds kleiner.
  
• Het eiwitgehalte neemt eerst af en daarna steeds toe.
  
• Het calciumgehalte is eerst hoog maar neemt steeds meer af.
  

vraag aan de studenten waarom deze veranderingen plaatsvinden.

Luister mij

uitleg

Welke factoren kunnen invloed hebben op de samenstelling van de melk?

Invloed samenstelling koemelk

De getallen zijn gemiddelden.

• Net na de geboorte van een kalfje (start lactatie) is de samenstelling anders dan aan het einde van de lactatie.
  
• De ene koe heeft meer eiwit en/of vet in de melk dan de andere koe.
• Het ene ras levert vettere melk of melk met meer eiwit dan het andere ras.
• ‘s Zomers is de melksamenstelling anders dan ‘s winters.
  
• ‘s Morgens is de melksamenstelling anders dan ’s avonds.
  

Aan de slag!

• Maak de vragen van deze les. (staan in cumlaude)
• Vragen bespreken.

Lesdoelen check

Jij:

• Kan de melksamenstelling benoemen.

• Kan de veranderingen van de melk tijdens de lactatieperiode benoemen.

• Kan factoren benoemen die invloed hebben op de melksamenstelling.