Woordenboek

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo
• Leerjaar 2

Fijn dat je er bent!

Zet je telefoon uit en stop hem in je tas.

Pak je boek, schrift en pen.

Lesdoelen

• Je leert de woordraadstrategieën van H1 t/m H5.
• Je leert woordbetekenissen opzoeken in een woordenboek.

• Welkom
• Hoofdstuk 4. Taal                blz. 94 Woordenboek
• Aan het werk

H6: zoeken in een woordenboek

Als je in een tekst een onbekend woord tegenkomt, kun je in de tekst naar de betekenis zoeken. In hoofdstuk 1 tot en met 5 heb je hiervoor vijf manieren geleerd. 

H1: een synoniem zoeken

H2: een omschrijving zoeken

H3: een voorbeeld zoeken

H4: een tegenstelling zoeken

H5: een bekend woorddeel zoeken

Vind je de betekenis dan nog niet? Gebruik dan een (online) woordenboek.

Terugblik:

Als je de betekenis van een woord niet kent, kun je opzoek gaan naar een bekend deel van het woord. Dat kan bij woorden met een: voor- of achtervoegsel en bij samengestelde woorden

Welke informatie kunnen we opzoeken in een woordenboek?

Informatie in het woordenboek

* hoe je een woord schrijft,

* of je er de of het voor zet,

* hoe je het meervoud maakt,

* wat het woord betekent.

www.klascement.net

Zoeken in het woordenboek

Als je in een tekst een onbekend woord tegenkomt, kun je in de tekst naar de betekenis zoeken. 

In hoofdstuk 1 tot en met 5 heb je hiervoor vijf manieren geleerd. 

Vind je de betekenis niet in de tekst? Gebruik dan een woordenboek.

Zoek in het woordenboek de betekenis van een woord bij:

1. • het hele werkwoord (aangeschaft bij aanschaffen)
2. • het enkelvoud van het woord (certificaten bij certificaat)
3. • de korte vorm van het woord (commerciële bij commercieel)
4. • een deel van de samenstelling (gezondheidsrisico bij gezondheid en/of risico)

In het woordenboek staan bij een woord vaak meerdere betekenissen. 

Je moet dan de betekenis kiezen die in de tekst past.

Bijvoorbeeld: Als je tandvlees bloedt tijdens het poetsen, is het meestal ontstoken.

ontsteken betekent:

1. iets aansteken
2. rood worden en opzwellen door een besmetting
3. ontvlammen

Ontstoken betekent in deze zin: rood worden en opzwellen door besmetting met ziekteverwekkende bacteriën.

Woorden op Alfabet

Hoe werkt dat?

Opdracht in tweetallen

Zet de namen van jullie klasgenoten in alfabetische volgorde

Zet de volgende woorden in alfabetische volgorde

boeren

baby

echo

kwik

eb

legende

DUS:

Je kijkt naar de eerste letter.

Zijn de eerste letters hetzelfde, dan kijk je naar de tweede:

Appel

Aardbei

Dus eerst aardbei, dan appel

en als de eerste 2 hetzelfde zijn

kijk je naar de derde letter:

aardbei

aandeel

aanvragen

Of je moet zelfs nog verder kijken!

aandeel - aanvragen - aardbei

De n is eerder dan de r, d is eerder dan v

Zet de woorden in alfabetische volgorde

Tafel

Thee

Theekopje

Pen

Toets

I

Om teksten goed te kunnen begrijpen, is het belangrijk om figuurlijk taalgebruik te herkennen.

Wanneer je zinnen met een figuurlijke betekenis letterlijk opvat, dan is het moeilijk om de tekst te begrijpen.

LETTERLIJK

- precies zoals het geschreven is

FIGUURLIJK

- er wordt iets anders bedoeld dan er eigenlijk staat

- ook wel beeldspraak genoemd

Helaas kwam er geen kip naar de tennisles

LETTERLIJKe betekenis:

Er kwamen geen kippen naar de gratis tennisles

Helaas kwam er geen kip naar de tennisles

FIGUURLIJKe betekenis:

Er kwam helemaal niemand naar de gratis tennisles

UITDRUKKINGEN

- als je niet weet wat een uitdrukking betekent, dan zoek je in het woordenboek naar het eerste belangrijke zelfstandig naamwoord uit de uitdrukking.

Bij welk woord zoek je in het (online-)woordenboek de betekenis van de het woord in hoofdletters?

Je ontvangt een email waarin de bestelling wordt BEVESTIGD.

1. bevestiging
2. bevestigen
3. bevestigt

Ergens geen doekjes om winden.

(bij welk woord zoek je de betekenis in het woordenboek?)

1. ergens
2. doek
3. geen
4. wind

Bij welk woord zoek je in het (online-)woordenboek de betekenis van de het woord in hoofdletters?

Ik wordt gek van al die ADVIEZEN om gezonder te leven.

1. advies
2. adviezen
3. adviseren

Iemand in de kou laten staan.

(bij welk woord zoek je de betekenis in het woordenboek?)

1. iemand
2. kou
3. laten
4. staan

Bij welk woord zoek je in het (online-)woordenboek de betekenis van de het woord in hoofdletters?

Heb je het nieuwe FACEBOOKPROFIEL van Maja al gezien?

1. Facebook
2. profiel
3. Facebook en profiel
4. Facebook en profileren

Welk woord zoek je op in het woordenboek om achter de betekenis te komen?

Goed beslagen ten ijs komen.

1. Goed
2. ijs
3. beslagen
4. komen

Welk woord zoek je op in het woordenboek om achter de betekenis te komen?

De bloemetjes buiten zetten

1. bloemetjes
2. buiten
3. zetten

Bij welk woord zoek je in het (online-)woordenboek de betekenis van de het woord in hoofdletters?

Tijdens de natuurkundeles deed de docent een EXPERIMENTJE.

1. experimenteren
2. experimentje
3. experiment
4. experimenten

Welk woord zoek je op in het woordenboek bij:

processen

1. processen
2. proces
3. procederen

Welk woord zoek je op in het woordenboek bij:

Hij beïnvloedt zijn vrienden.

1. beïnvloedt
2. beïnvloeden
3. invloed

Welk woord zoek je op in het woordenboek bij:

bacteriën

1. bacteriën
2. bacterieel
3. bacterie

Bij welke 2 woorden zoek je in het woordenboek? verkeersdeelnemer vind je bij:

1. verkeer
2. verkeren
3. verkeersdeelnemer
4. deelnemer

bij welk woord zoek je iets op in het woordenboek?

"bevond"zoek je bij

1. bevind
2. bevindt
3. bevinden
4. bevonden

Opdracht 13.1

Lees de zin hieronder. Stel, je wilt de onderstreepte woorden opzoeken in een woordenboek. Bij welke grondwoorden zoek je?

  Borus had bijzonder werk: hij kalibreerde (1) meetinstrumenten op de geijkte temperatuur.

1. kalibreerde
2. kalibreer
3. kaliber
4. kalibreren

Op welke vorm van een woord kun je NIET zoeken in het woordenboek?

1. Het hele werkwoord
2. Het meervoud van het woord
3. Een deel van een samenstelling
4. Het enkelvoud van het woord

Bij welk woord zoek je in het woordenboek de betekenis van
'aangeschaft'?

1. geschaft
2. aangeschaft
3. aanschaffen
4. schaft aan

Huiswerk:

Maak 

opdracht 2 en 3 

(155-156)

1) Ik weet hoe een woordenboek in elkaar zit.

😒🙁😐🙂😃

2) Ik ken het alfabet (weer).

😒🙁😐🙂😃

3)Ik kan woorden op de goede volgorde zetten.

😒🙁😐🙂😃

= taal waarmee je precies bedoelt wat er staat.

- Marlou praat graag met haar klasgenoten. 

- Ensar en Kevin zijn net jarig geweest. 

Letterlijk taalgebruik 

= taal waarmee je iets anders bedoelt dan wat er staat. Spreekwoorden, uitdrukkingen en gezegdes zijn figuurlijk taalgebruik. Er wordt vaak een beeld (figuur) gebruikt.

Figuurlijk taalgebruik