klas 3: Woordenschat H3 figuurlijk taalgebruik (& gebruik woordenboek)

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 3

Klas 3

Woordenschat H3

Formeel en figuurlijk taalgebruik

&

Hoe gebruik je een woordenboek?

Woordraadstrategieën

- synoniem

- omschrijving

- voorbeeld

- tegenstelling

- bekend woorddeel

- woordenboek

Handigheidjes

In een woordenboek ...

- staan woorden op alfabet

- staat lijst met afkortingen

- staan spreekwoorden en uitdrukkingen 

Zet de voornamen van de klas in alfabetische volgorde

Bij het woord zelf...

- woordsoort

- lidwoord & geslacht (verwijswoord de woord = die, het = dat)

- meervoud

- verkleinwoord

- bij WW: verleden tijd/voltooid deelwoord

- spreekwoord

Maar hoe zoek je dan een woord op?

- op alfabet

- de basisvorm: héle werkwoord / simpele vorm

- enkelvoud

Rechtsbovenaan eerste woord, linksbovenaan laatste woord

- Hele werkwoord (infinitief), simpele vorm (gepeste = pesten), bloempje = bloem

Zelfstandig naamwoord

Zoek altijd het enkelvoud op

Daken > dak

Faillissementen > Faillissement

Rechtsbovenaan eerste woord, linksbovenaan laatste woord

- Hele werkwoord (infinitief), simpele vorm (gepeste = pesten), bloempje = bloem

Werkwoord

Zoek op het hele werkwoord

Geholpen > helpen

Treitert > treiteren

Rechtsbovenaan eerste woord, linksbovenaan laatste woord

- Hele werkwoord (infinitief), simpele vorm (gepeste = pesten), bloempje = bloem

Bijvoeglijk naamwoord

Zoek de korte vorm op

                 Fraaie > fraai

                 Kranige > kranig

Rechtsbovenaan eerste woord, linksbovenaan laatste woord

- Hele werkwoord (infinitief), simpele vorm (gepeste = pesten), bloempje = bloem

Samengesteld woord

Zoek het woord dat je niet kent op

Voetbaljargon > jargon

Rechtsbovenaan eerste woord, linksbovenaan laatste woord

- Hele werkwoord (infinitief), simpele vorm (gepeste = pesten), bloempje = bloem

Bij welk woord zoek je "bolero's"?

Bij welk woord zoek je "complexiteit"

Bij welk woord vind je de betekenis van: gereduceerd

figuurlijk taalgebruik

DOEL

FIGUURLIJK TAALGEBRUIK 

- het verschil tussen letterlijk en figuurlijk taalgebruik kennen

- figuurlijk taalgebruik herkennen en begrijpen

- je kunt de betekenis van uitdrukkingen opzoeken in een woordenboek

Wat is figuurlijk taalgebruik?

1. Precies zoals het er staat.
2. Er wordt iets anders bedoeld dan er eigenlijk staat.

In teksten kom je vaak zinnen met figuurlijke betekenis tegen.

Om teksten goed te kunnen begrijpen, is het belangrijk om figuurlijk taalgebruik te herkennen.

Wanneer je zinnen met een figuurlijke betekenis letterlijk opvat, dan is het moeilijk om de tekst te begrijpen.

LETTERLIJK

- precies zoals het geschreven is

FIGUURLIJK

- bij wijze van spreken

- er wordt iets anders bedoeld dan er eigenlijk staat

- ookwel beeldspraak genoemd

Helaas kwam er geen kip naar de gratis tennisles

LETTERLIJK

Er kwamen geen kippen naar de gratis tennisles

Helaas kwam er geen kip naar de gratis tennisles

FIGUURLIJK

Er kwam helemaal niemand naar de gratis tennisles

UITDRUKKINGEN

- combinatie van woorden die samen een eigen,

soms figuurlijke, betekenis hebben

- als je niet weet wat een uitdrukking betekent, dan zoek je in het woordenboek naar het eerste belangrijke woord uit de uitdrukking

Wat is een voorbeeld van figuurlijk taalgebruik?

1. Mijn kapper zit met haar handen in mijn haar.
2. De wedstrijd was onwijs spannend.
3. Onder de boom lag een dode vogel.
4. Ik zit met mijn handen in het haar.

Uitdrukkingen zijn figuurlijk taalgebruik.

1. waar
2. niet waar

Welke zin is figuurlijk taalgebruik?

1. Veronique draagt een gouden ring.
2. Hij scoorde ringloos in de basket.
3. Door hem ben ik nu de sigaar.
4. Hij rookte stiekem een sigaar.

Wat is geen voorbeeld van figuurlijk taalgebruik

1. Het zag zwart van de mensen
2. Ik vond het maar een mager cijfer
3. Mijn moeder zegt dat ik dat niet moet doen
4. Dat is niet iets om over naar huis te schrijven

Welke zin is figuurlijk taalgebruik?

1. Zij is op het paard getild.
2. Zij is over het paard getild.

Tim en Tom kunnen heel goed samen door één deur.

Wat is de letterlijke betekenis?

Tim en Tom kunnen heel goed samen door één deur.

Bij welk woord zoek je in het woordenboek naar
de figuurlijke betekenis?

Je raadt nooit wie ik gisteren tegen het lijf liep in de stad.

Wat is de letterlijke betekenis?

Je raadt nooit wie ik gisteren tegen het lijf liep in de stad.

Bij welk woord zoek je in het woordenboek naar
de figuurlijke betekenis?

Je raadt nooit wie ik gisteren tegen het lijf liep in de stad.

Zoek de betekenis en schrijf op.

Mieke heeft thuis de vinger in de pap.

Wat is de letterlijke betekenis?

Mieke heeft thuis de vinger in de pap.

Bij welk woord zoek je in het woordenboek naar
de figuurlijke betekenis?

Mieke heeft thuis de vinger in de pap.
Zoek de figuurlijke betekenis en schrijf op.

Chromebook dicht.

Woordenboek en schrift klaarleggen. 

Je krijgt zo drie begrippen om op te zoeken...

Wil je alvast vooruit werken?

Woordenschat H3: maak opdracht 3, 4, 5 (blz. 80-81)