6.4 de macht van de vorsten

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 1

6.4 de macht van de vorsten

Bestudeer de bron. In de tijd van steden en staten ontstond in Nederland een landbouwstedelijke samenleving. Gaat de bron over een oorzaak of over een gevolg van die ontwikkeling?

1. een oorzaak
2. een gevolg

Als steden stadsrechten kregen dan werd de macht van de adel

1. groter
2. kleiner

Lesdoelen

aan het eind van deze les:

• weet je hoe de macht van de Duitse vorst afnam
• kun je verklaren hoe de Franse koning machtiger werd
• kun je verklaren hoe de macht van de Engelse koning zich ontwikkelde
• weet je op welke manier Europese vorsten hun land als eenheid gingen besturen

Duitsland

• koningschap was niet erfelijk: koningen gekozen door keurvorsten
• vier hoge edelen en drie bisschoppen 
• koning koos op zijn beurt weer  bisschoppen, dit werden vaak leenmannen
• paus bracht hier verandering in

Strijd 

• benoemen van bisschoppen = investituur
•  Paus Gregorius vond dit een taak voor de kerk maar keizer wilde dit zelf doen
  
• gevolg: strijd tussen paus en keizer = investituurstrijd 
• gewonnen in 1122 door de paus
• afspraken: paus benoemt bisschoppen, maar bisschoppen mogen wel leenman blijven 

Engeland

• Engelse koning vaak in oorlog met Frankrijk
• oorlog = duur --> edelen waren hier niet blij mee
• Edelen dwongen de Engelse koning Jan Zonder Land om in 1215 de Magna Carta te ondertekenen

• Magna Carta: document waarin staat dat de koning zich aan de wetten moet houden
• hiernaast moet hij toestemming vragen als hij de belasting wil verhogen 

Frankrijk

situatie anders dan in Engeland: vorst werd juist machtiger 

• Na de val van het Frankische rijk had de vorst alleen nog macht rondom zijn paleis in Parijs
• door oorlog, huwelijken en erfenissen vergrootten vorsten hun macht 

• Hiernaast werd er tussen 1337 en 1453 oorlog gevoerd in Frankrijk; ook wel 100-jarige oorlog

       - de Engelse koning en de Franse edelen probeerden de Franse koning van de troon te                        stoten 

• winst voor de Franse vorst Karel II met behulp van Jeanne D'arc 

Jeanne d'Arc

• tijdens 100 jarige oorlog verloor Franse koning Karel II veel gebied aan de Engelse
• Jeanne D'arc kreeg een goddelijke boodschap om Frankrijk te redden
• kreeg leiding over het leger (verkleed als man) en won vele veldslagen
• dit stelde de Franse troon veilig
• met Jeanne D'arc liep het niet goed af 

Vorsten worden machtig 

vorsten kregen veel geld binnen door het verkopen van stadsrechten

• van belastinggeld namen zij een eigen bestuur in dienst en betaalden een eigen leger--> afname macht leenmannen 
• koningen bestuurden hun land steeds meer als eenheid door rechtbanken en wetten = staatsvorming
• hierdoor bestuurden koningen het land vanuit één centrale plek = centralisatie 

invloed van de burgers

• burgers betaalden belasting, wilden daardoor ook meer inspraak
• eerste stand: geestelijken
• tweede stand: adel
• derde stand: burgerij
• had de koning advies nodig? dan riep hij de drie standen bij elkaar om te vergaderen 
• in Engeland heet dit het parlement, in NL heet dit de Staten-Generaal