18.4

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 6

Hoeveelheid eiwit regelen

1. Je breekt gemaakte eiwitten af
2. Je blokkeert mRNA zodat er geen nieuwe eiwitten meer gemaakt kunnen worden (RNA interferentie)
3. Je blokkeert virus RNA om te voorkomen dat virus eiwitten worden gemaakt

Hoeveelheid eiwit regelen

1. Je breekt gemaakte eiwitten af

Eiwit afvalverwerking

Eiwit afvalverwerking

Proteasoom: eiwitcomplex dat eiwitmoleculen vernietigt.

Ubiquitine wordt (door enzymen) aan eiwitten gekoppeld die vernietigd moeten worden. Dit wordt herkend door het proteasoom: het eiwit wordt afgebroken en ubiquitine komt weer vrij. Kost energie.

Hoeveelheid eiwit regelen

1. 
   
2. Je blokkeert mRNA zodat er geen nieuwe eiwitten meer gemaakt kunnen worden (RNA interferentie)

RNA interferentie

RNA interferentie is het proces in een cel waarbij kleine stukjes RNA binden aan een mRNA molecuul waardoor translatie niet meer mogelijk is (Ribosoom kan niet meer binden) en het mRNA molecuul kan worden afgebroken.

Remming en afbraak mRNA

Het is belangrijk dat mRNA in een cel na gebruik wordt geremd en afgebroken zodat de cel niet eindeloos hetzelfde eiwit blijft maken (ook nadat het gen al is uitgezet).

Dit gebeurt met behulp van miRNA (micro RNA)

miRNA

1. Primair mi-RNA (microRNA)

wordt gemaakt in de celkern

(transciptie)

2. dicer knipt primair miRNA

3. Helicase verbreekt binding

4. RISC eiwit hecht aan miRNA

5. binding miRNA en mRNA

miRNA

2. miRNA heeft palindroom delen

die er voor zorgen dat er een

haarspeld vorm ontstaat

miRNA

dsRNA = double stranded RNA

ssRNA = single stranded RNA

Hoeveelheid eiwit regelen

1. 
   
2. 
   
3. Je blokkeert virus RNA zodat er geen virus eiwitten meer gemaakt kunnen worden (RNA interferentie)

Remming en afbraak virus RNA

Het is belangrijk dat virus RNA wordt geremd en afgebroken zodat het maken van nieuwe virus-deeltjes stopt en de infectie onder controle kan worden gebracht.

Dit gebeurt met behulp van siRNA (small interfering RNA)

siRNA

1. Cel wordt geinfecteerd door

een RNA virus (ss of ds)

2. (ss RNA wordt ds RNA)

3. dicer wordt aangemaakt

4. Dicer knipt het dsRNA in

stukjes: siRNA 

5. Helicase verbreekt dsRNA in

ssRNA

siRNA

6. Enkelstrengs siRNA bindt 

aan RISC eiwit

7. Bij binding van het siRNA

aan virusRNA knipt het RISC

eiwit het virus RNA -> inactief 

Het afbreken van een eiwit met het ubiquitine-proteasoomsysteem is een ...

1. passief proces
2. actief proces
3. kun je niet opmaken uit de afbeelding

Wat is het product dat ontstaat bij de afbraak van polypeptiden?

1. (mono)sachariden
2. monoglyceriden
3. aminozuren
4. kun je niet opmaken uit de afbeelding

RNAi berust op dsRNA generen zodat dicers dit afbreken. Stel dat ik mRNA wil remmen met de sequentie: 3'-AGCUGUA-5' wat moet dan mijn siRNA sequentie zijn? schrijf je antwoord op als 5'-xxxxxxx-3'

Wat zorgt voor een verminderde werking van een nuclease?

1. Binding van een inhibitor op de allosterische zijde
2. competitieve remming door binding van een molecuul dat eigenlijk niet het substraat is.
3. Binding van RNA op het actieve centrum
4. een toename in het gevormde product

Er moet miRNA worden gevormd uit een gen. Dit gen heeft een palindromische sequentie zodat de letters op elkaar plakken. De sequentie van het gevormde mRNA is 3'-CACGAUUCAACGUG-5'. De uiteinde plakken op elkaar, maar welke basen vormen de lus er tussenin? schrijf je antwoord op als 3'-xxxxx-5'

Om het mRNA succesvol te silencen is een siRISC nodig. 

welke enzymen passen bij welke pijl? 

dsRNA

siRNA

enkelstrengs RNA )(2x) 

siRISC

Helicase

RISC

Dicer

Welke van de volgende RNA soorten zijn dubbelstrengs of worden dubbelstrengs en zullen opgepakt worden door dicers en RISC? 

wordt afgebroken

(silencing) 

functioneel RNA, of wordt omgezet tot eiwit 

Dubbelstrengs

Enkelstrengs

tRNA

mRNA

miRNA

rRNA

siRNA

opdrachten boek

18.3: 29, 31, 37 en 38

18.4: 45, 46, 50 en 51