3.4 De strijd van de arbeiders

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 1

Hallo!

Niet vergeten;

- Telefoon in je kluisje! Als ik hem zie in de les, ben je hem kwijt tot het einde van de dag!

- Wil je iets zeggen of vragen? Steek je hand omhoog.

Waar werd tijdens de Industriële Revolutie alle poep en plas gelaten?

1. In de wc
2. In de grachten en kanalen
3. In de douche
4. In de fabriek

Wat is urbanisatie?

3.4

De strijd van de arbeiders

B2

Dagmenu

1. Introductie                         (5min)

2. De strijd van de arbeiders (15min)

3. Opdrachten                       (15min)

4. Afsluiting                            (5min)

Tijd van burgers en stoommachines

Leerdoel:

Hoe streden arbeiders en vrouwen voor een beter leven?

B2

Samen sta je sterk!

Sommige arbeiders probeerden iets te veranderen in de fabriek. Ze gingen staken. Ze eisten een hoger loon en kortere werkdagen. Maar één stakende arbeider was voor de fabriekseigenaar geen probleem. Hij kon die arbeider ontslaan. Er waren genoeg mensen zonder werk die graag die baan wilden hebben.

De arbeiders begrepen dat ze moesten samenwerken. Als alle arbeiders tegelijk staakten, verdiende een fabrikant niets meer. Hij kon immers nooit ál zijn werknemers ontslaan. 

Samen sta je sterk!

De arbeiders richtten vakbonden op. Elke maand gaven ze wat geld aan de vakbond. Wie ziek werd, kreeg dan van de vakbond een kleine uitkering. En als de vakbond een staking organiseerde, kregen de stakende arbeiders geld voor het gemiste loon. De vakbonden gingen strijden voor meer veiligheid in de fabriek, voor kortere werkdagen en voor hogere lonen.

Sociale wetten

Door samen te werken in vakbonden kregen de arbeiders macht. De regering moest nu wel iets voor ze gaan doen. Al gauw werden er sociale wetten ingevoerd. Daarmee probeerde de regering het leven van arbeiders te verbeteren. De eerste sociale wet kwam in 1874 en werd het ‘Kinderwetje’ genoemd. Deze wet verbood fabrieksarbeid voor kinderen onder de twaalf jaar. Met ander sociale wetten werd geregeld dat arbeiders een kleine uitkering kregen bij ziekte, ongeval of ouderdom.

Sociale wetten

Maar die wetten stelde dat in het begin nog niet zoveel voor. Na 1900 volgden andere belangrijke wetten. De leerplicht werd ingevoerd. Voortaan moesten alle kinderen tot twaalf jaar verplicht naar school. Ook werd een werkdag van acht uur ingevoerd.

Sociale wetten

• Wat is de vakbond?
• Wat vindt jij van de vakbond?
• Zou jij je aansluiten bij de vakbond? 

Opdrachten/Huiswerk

Maak: 3.4A en 3.4B

Volgende les: De tweede les over 3.4

Hallo!

Niet vergeten;

- Telefoons zijn niet zichtbaar in de les. Doe ze in de telefoontas! 

- Wil je iets zeggen of vragen? Steek je hand omhoog.

Hoe lang werkte de kinderen?

1. 12-15 uur
2. 8-10 uur
3. De kinderen werkten niet
4. 4-5 uur

Welke wet werd in 1874 ingevoerd?

1. Autowet
2. Kinderwetje
3. Ziektewet
4. Wcwet

3.4

De strijd van de arbeiders

B2

Dagmenu

1. Introductie                         (5min)

2. De strijd van de arbeiders (15min)

3. Opdrachten                       (15min)

4. Afsluiting                            (5min)

Leerdoel:

Hoe streden arbeiders en vrouwen voor een beter leven?

B2

Tijd van burgers en stoommachines

Socialisten

Mensen die wilden dat de overheid sociale wetten zou maken, noemden zich socialisten. Ze wilden kiesrecht voor iedereen: algemeen kiesrecht. Arbeiders zouden dan hun eigen volksvertegenwoordigers kunnen kiezen. De socialisten wilden ook betere omstandigheden in de fabrieken, hogere lonen voor de arbeiders en een uitkering voor oude mensen. Aan het eind van de negentiende eeuw richtten de socialisten een politieke partij op: de Sociaal- Democratische Arbeiderspartij. 

Socialisten

Daarna kwamen er meer politieke partijen.

Niet alleen socialisten, maar ook sommige protestanten en katholieken kwamen op voor de arbeiders. Zij deden dat vanuit hun geloof.

Aletta Jacobs

In 1917 kwam er algemeen kiesrecht voor mannen. Voortaan mochten álle mannen stemmen. Ook vrouwen eisten kiesrecht. Onder leiding van Aletta Jacobs streden feministen voor gelijke rechten. Daardoor kregen in 1919 ook vrouwen kiesrecht.

Aletta kwam uit een rijke familie. In 1871 ging ze naar de universiteit: als eerste meisje in Nederland. Veel mensen spraken er schande van. Zij vonden dat meisjes niet mochten studeren.

Aletta Jacobs

Maar Aletta zette door en werd de eerste vrouwelijke arts van Nederland. Aletta ging in een arbeidersbuurt in Amsterdam werken. Twee keer per week hield ze een gratis spreekuur voor arme mensen. Ook gaf ze vrouwen voorbehoedsmiddelen, zodat die zelf konden beslissen hoeveel kinderen ze wilden.

Dit moet je onthouden

Aan het eind van de negentiende eeuw gingen arbeiders samenwerken in vakbonden. Er kwamen sociale wetten die het leven van arbeiders verbeterden. Voorbeelden zijn het verbod op kinderarbeid, de leerplicht en de achturige werkdag. Socialisten wilden algemeen kiesrecht en begonnen een politieke partij. Feministen streden voor kiesrecht voor vrouwen onder leiding van Aletta Jacobs.

Wat voor kiesrecht wilden de Socialisten invoeren?

1. Geen kiesrecht
2. Mannen kiesrecht
3. Vrouwen kiesrecht
4. Algemeen kiesrecht

Wie was Aletta Jacobs, en wat deed zij?

Slavernij = Als een mens als iemands bezit wordt gezien, en gedwongen voor hem moet werken.

Opdrachten/Huiswerk

Maak: 3.4A, 3.4B en 3.4C

Volgende les: 3.5 De kolonie Nederlands-Indië

Opdrachten/Huiswerk

Maak: 3.3A, 3.3B en 3.3C

Volgende les: 3.4 De strijd van de arbeiders