H5 Thema 8 Stofwisseling Oriëntatie + B1 Chemie in cellen

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 5

Thema 8 Stofwisseling

Oriëntatie Thema 1

+

B1

Chemie in cellen

Lesprogramma les 1

• Leerdoelen Oriëntatie (2 minuten)
• Voorkennisfilmpje klassikaal doornemen (9 minuten)
• Zelfstandig voorkennistoets maken (max. 5 minuten)
• Oriëntatie 'Koe neemt gas terug' lezen (5 minuten)
• Opdracht 1 t/m 5 maken (max. 10 minuten)

Laat LessonUp openstaan, want we gaan meteen door met B1...

Leerdoelen oriëntatie

1 Je kunt uitleggen dat door fotosynthese voedsel en zuurstof ontstaan voor 

   dieren en mensen.

2 Je kunt uitleggen dat planten bij de fotosynthese energie vastleggen in        

   glucose.

3 Je kunt uitleggen dat bij de afbraak van glucose energie vrijkomt.

4 Je kunt het verband uitleggen tussen verbranding in cellen en lichamelijke 

   activiteit.

5 Je kunt de functie van vertering, verteringssappen en enzymen beschrijven. 

Oriëntatie

• We nemen samen het voorkennisfilmpje door 

• Maak nu individueel de voorkennistoets digitaal

Klaar?

• Oriëntatie 'Koe neemt gas terug' doorlezen

• Individueel of in duo's de bijbehorende opdrachten digitaal maken 

Lesprogramma les 2

• Leerdoelen Basisstof 1 (2 minuten)
• Uitleg B1 deel 1 (10 minuten)
• Zelfstandig opdracht 1 en 2 maken (max. 5 minuten)
• Uitleg B1 deel 2 lezen (5 minuten)
• Opdracht 3 t/m 10 maken (max. 10 minuten)
• Eerder klaar? Context Leefwereld: Het syndroom van Klinefelter
• Oefen de Flitskaarten en maak Test Jezelf

• Lesafsluiter B1 (5 minuten)

Leerdoel B1

• Je kunt omschrijven wat stofwisseling, assimilatie en dissimilatie zijn en wat er bij deze reacties met de energie gebeurt.

Begrippen: schrijf alle flitskaarten per Basisstof (handgeschreven dus!) op in een schrift of op papier en stop deze in je Examendossier!

Stofwisseling

• Het geheel van chemische omzettingsprocessen in een organisme 

       (ook wel metabolisme genoemd)

• Intensiteit basale metabolisme (ruststofwisseling): hoeveelheid zuurstof meten die een individu in rust verbruikt

• O.a. afhankelijk van geslacht, leeftijd, lichaamsgewicht

Organisch - anorganisch

Organisch:

• 
  groot, ingewikkeld gebouwd molecuul 
• bevat een of meer koolstofatomen, altijd H-atomen en vaak ook O-atomen
  
• afkomstig van organismen 

Anorganisch:

• kleine, eenvoudig gebouwde moleculen
• stoffen die zowel in organismen voorkomen als in de levenloze natuur.

Chemische energie

Energie in atoombindingen (zie ruimtelijk model van glucose)

Structuurformule

welke atomen zijn aan elkaar gebonden...

https:

Vormen van 

stofwisseling

Er zijn twee vormen van stofwisseling:

- dissimilatie (afbraak)

- assimilatie (opbouw)

Assimilatie

Assimilatie is het maken van organische stoffen uit kleinere moleculen

Bij fotosynthese wordt glucose gemaakt: koolstofassimilatie (B3).

Glucose is een groot molecuul, met C, H en O atomen.

Autotroof organisme

kunnen zelf glucose (organisch molecuul) maken uit CO2 en water (anorganische moleculen). 

Dit wordt koolstofassimilatie genoemd. Het proces fotosynthese is koolstofassimilatie met behulp van licht.

Heterotroof organisme

haalt zijn energie uit organische moleculen en is dus afhankelijk van andere organismen voor zijn voeding

Dit kan zonder zuurstof, maar gaat veel makkelijker met zuurstof...

Dissimilatie

Het afbreken van grote organische stoffen tot kleinere moleculen is dissimilatie (B5). 

Dissimilatie is om energie vrij te maken voor celprocessen, zoals assimilatie of stoffentransport.

Assimilatie

Heterotrofe organismen doen ook aan assimilatie (B4).

- eiwitsynthese

- glycogeen

- vetten

Omzetten van voedingsstoffen naar lichaamseigenstoffen is assimilatie.

Stofwisseling in cellen

Nog een herhalingsvideo nodig?

Maak opdracht 1 en 2

Energietransport

• Cellen hebben energie nodig (celdeling, groei, beweging, transport en afscheiding van stoffen. 
• Bij de dissimilatie (verbranding)  van glucose in mitochondriën worden moleculen van de stof ATP gevormd. 
• Veel chemische energie vastgelegd in de bindingen tussen de fosfaatgroepen
• Nodig voor stofwisselingsreacties en processen in de cel zoals eiwitsynthese of actief transport over membranen 

2 extra video's over ATP

Kies degene die je voorkeur heeft:

1. NGbiologie

2. Ruud Lekkerkerk

0

Maak opdracht 3 t/m 10

Klaar?

Lees de context 'Licht in de diepzee' en maak de opdrachten 11  t/m 13

Klaar?

Check of je de leerdoelen hebt gehaald met de flitskaarten en Test Jezelf

Lesafsluiter

Welke stof is organisch?

1. glucose
2. water
3. ijzer
4. koolstofdioxide

Wat is geen organische stof?

1. Glucose
2. DNA
3. Koolstofdioxide
4. Vetzuur

Wat zijn de kenmerken van een organische stof?

1. Ze bevatten C/H/O-atomen
2. Het zijn relatief kleine moleculen
3. Ze worden gemaakt door organismen
4. Het zijn relatief grote moleculen

Welke van onderstaande antwoorden hebben betrekking op
an-organische stoffen?

1. Ze bestaan uit C/H/O-atomen
2. Ze komen uit de levenloze natuur
3. Het zijn relatief grote moleculen
4. CO2 is een organisch molecuul

Welke van onderstaande moleculen zijn anorganisch?

1. Eiwitten
2. ijzer
3. Keukenzout (NaCl)
4. Glucose

Welke van onderstaande moleculen
zijn organisch?

1. Koolhydraten
2. Aminozuren (bouwstenen eiwitten)
3. Mineralen
4. Vitamines

Vul in:

.......... + zuurstof --> energie + water+ koolstofdioxide

1. melkzuur
2. fotosynthese
3. verbranding
4. glucose

Welk van deze organismen is autotroof?

1. gorilla
2. goudvis
3. geranium
4. gierzwaluw

Het maken van glucose uit koolstofdioxide en water door autotrofe organismen heet ....

1. Assimilatie
2. Dissimilatie
3. Koolstofassimilatie
4. Voortgezette assimilatie

Bij dit proces is energie nodig.

1. Assimilatie
2. Dissimilatie