Brug Thema 4, BS4.2

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 1

Thema 4 Stevigheid en beweging

Met welke functie van het skelet hebben spieren te maken?

1. Bescherming bieden
2. Beweging mogelijk maken
3. Stevigheid geven
4. Vorm geven aan het lichaam

Welk bot is nummer 2?

1. Onderkaak
2. Bovenkaak
3. Schedel
4. Ellepijp

Welk bot is nummer 12?

1. Zitbeen
2. Heupbeen
3. Bovenbeen
4. Staarbeen

Welk bot is nummer 17?

1. Spaakbeen
2. Bovenarm
3. Onderarm
4. Ellepijp

Welk bot is nummer 20?

1. Onderbeen
2. Bovenarm
3. Dijbeen
4. Scheenbeen

Doel van de les 4.2 De bouw van botten

Je kunt de bouw van botweefsel en kraakbeenweefsel beschrijven

Je kunt beschrijven hoe de samenstelling van botten verandert tijdens het leven

Begrippen 4.2

pijpbeenderen

geel beenmerg/rood beenmerg

platte beenderen

kalkzouten/collageen

kraakbeenweefsel/botweefsel

fontanellen

pijpbeenderen

vb dijbeen

mergholte met vet:

geel beenmerg

in kop: geen mergholte,

wel kleine holtes, hierin rood beenmerg: nieuwe bloedcellen

platte beenderen

vb schouderblad, heupbeen, schedelbeenderen

rood beenmerg

geen geel beenmerg

Rood beenmerg

Rood beenmerg

Rood beenmerg

Geel beenmerg

kraakbeenweefsel

kbw is indrukbaar en uitrekbaar

 

geen bloedvaten

cellen liggen los van elkaar

botweefsel

bw is hard en breekbaar

rijk doorbloed

cellen met elkaar verbonden (uitlopers door tussencelstof)

botten

bevatten kalkzouten en collageen

in skelet twee typen weefsel: kraakbeen-en botweefsel

ertussen: tussencelstof

kalkzouten 

geven stevigheid

denk aan een krijtej

collageen=lijmstof

maken botweefsel buigzaam

denk aan een gum

Botweefsel

Kraakbeenweefsel

Hard en stevig

Flexibel

Cellen in groepjes bij elkaar

Cellen in ringen rond een centraal kanaal

In tussencelstof in botten

Collageen (lijmstof) en kalkzouten.

In tussencelstof in Kraakbeen

Veel collageen (lijmstof). Hierdoor is kraakbeen erg buigzaam.

Kraakbeenweefsel

blijvend: neus, oren, strottenhoofd, in gewrichten, tussen wervels, tussen je ribben en borstbeen

naarmate ouder minder kraakbeenweefsel

Botweefsel

blijvend

samenstelling verandert in de loop van je leven:

hoeveelheid collageen neemt af en hoeveelheid kalkzouten nemen toe

otten breken

Als je kip kluift, dan hou je botjes over. Die botjes zijn stevig en breken niet zomaar. Wat zorgt ervoor dat bot niet breekt?

nodig

2 kippenbotjes

azijn

lege jampot met deksel

15 minuten op de eerste dag

5 minuten na een week

introductie proefje botten breken

stappen

eerste dag

1.

doe één botje in de jampot

2.

vul de jampot tot aan de rand met azijn

3.

doe de deksel op de jampot

vraag 1: Wat denk je dat er met de botjes gebeurt als je een week wacht?

4.

bewaar het losse botje en de gevulde jampot

5.

wacht een week

na een week

6.

probeer het losse botje te buigen

7.

haal het andere botje uit de jampot met azijn

8.

probeer nu dit botje te buigen

vraag 2: Wat is het verschil?

vraag 3: Hoe denk je dat dit komt?

Botten breken

Als je kip kluift, dan hou je botjes over. Die botjes zijn stevig en breken niet zomaar. Wat zorgt ervoor dat bot niet breekt?

Nodig: 2 kippenbotjes, azijn, lege jampot met deksel, 15 minuten op de eerste dag

5 minuten na een week

Stappen: 

Eerste dag: doe één botje in de jampot, vul de jampot tot aan de rand met azijn, doe de deksel op de jampot 

vraag 1: Wat denk je dat er met de botjes gebeurt als je een week wacht?

Bewaar het (tweede) losse botje en de gevulde jampot. Wacht een week. Na een week: probeer het losse botje te buigen. Hal het andere botje uit de jampot met azijn. Probeer nu dit botje te buigen. 

vraag 2: Wat is het verschil?

vraag 3: Hoe denk je dat dit komt?

Begrippen 4.2

pijpbeenderen

geel beenmerg/rood beenmerg

platte beenderen

kalkzouten/collageen

kraakbeenweefsel/botweefsel

fontanellen

Huiswerk

oefenen onderdelen skelet, zie huiswerk op Classroom

m sv van 4.2, m erna de opdr: 

1 t/m 4 en 6 t/m 8