H4 Th7 Ecologie en Milieu Bs 4 Veranderende ecosystemen

• Biologie
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

Thema 7 Ecologie en milieu

B4 Veranderende ecosystemen

Leerdoelen:

- Je kunt enkele ecosystemen beschrijven aan de hand van kenmerkende soorten

- Je kunt veranderingen in een ecosysteem beschrijven

- Je kunt in een model gegeven informatie over ecosystemen gebruiken, bewerken en analyseren

Veranderingen in een ecosysteem

Successie = verandering van de soortensamenstelling van een ecosysteem, waardoor deze geleidelijk overgaat in een andere. 

Start: pionier-ecosysteem

Einde: climax-ecosysteem

-> Verschil tussen verschillende stadia: 

      steeds meer biodiversiteit & humus in de bodem neemt toe.

Pionierecosysteem

Kale grond / kale rots / nieuwe duin zal na verloop van tijd begroeid raken met korstmossen of kleine planten. 

= pioniervegetatie. 

Deze planten zijn erg tolerant wat de heersende abiotische factoren. Zoals temperatuur, lage vochtigheid.

Deze planten trekken dieren aan, het eerste pionierecosysteem is ontstaan. De omstandigheden worden al wat gunstiger.

Humus

Aanwezige planten en dieren gaan dood. Hierdoor ontstaat humus, waar andere soorten (grotere) planten beter op groeien. Dit trekt weer andeere (grotere) dieren aan.

Het pionierecosysteem gaat over in een ander ecosysteem. Dit maakt de abiotische factoren verder gematigder, zodat weer andere planten en dieren zich hier vestigen. etc...etc...etc...

Climaxstadium

Laatste stadium: climaxstadium: grote biodiversiteit, weinig schommeling in omstandigheden, veel soorten, kleine aantallen per soort.

Voorbeelden:

strand -> duinen -> bos

zand -> heide -> bos

plas -> veen/moeras -> bos

rots onder water -> koraalrif

kale grond -> steppe/prairie -> (regen)woud

eerste pioniersplanten

grotere pioniersplanten volgen

grotere planten, dieren

climaxstadium

Modelleren

• Vereenvoudigde voorstelling van de werkelijkheid

Evenwicht

• Kantelpunt tussen stabiele evenwichten in ecosysteem
• Instabiel evenwicht gemakkelijk verstoord

Wat gebeurd er als muizen niet genoeg voedsel krijgen?

Wat gebeurd er met de uilen als er te weinig muizen zijn?

Wat gebeurd er met de muizen het volgende jaar?

Wat gebeurt er met de uilen het volgende jaar?

Wat gebeurt er nu met de muizen?

Muizen nemen weer af

Uilen nemen toe

Muizen nemen toe

Uilen nemen af

Muizen nemen af

2 evenwichtssituaties

Konijnen eten grassen en andere planten. Als de planten niet worden gegeten verdringen ze de grassen.

Wat gebeurt er bij een lage dichtheid aan konijnen.

1. Veel gras
2. Weinig gras
3. evenveel
4. Verandert niet

2 evenwichten

Dus bij weinig konijnen weinig gras en bij veel konijnen veel gras. Dit is in beide situaties in evenwicht.
Instabiel bij een epidemie: populatie konijnen neemt sterk af > houtachtige planten groeien en verdringen de grassen >  geen voedsel voor konijnen, want die kunnen de houtachtige planten niet verteren > populatie planten zal niet meer hetzelfde zijn als voor de epidemie.

Bij wat voor ecosysteem horen de volgende kenmerken: eenvoudig voedselweb, kleine biodiversiteit, open kringlopen en productie is groter dan afbraak?

1. Pionierecosysteem
2. Climaxecosysteem

In welk ecosysteem blijft de biomassa gelijk?

1. pioniersecosysteem
2. climaxecosysteem

humusarme bodem
(organische stoffen e.d.)

1. Pioniersecosysteem
2. Climaxecosysteem

Waar zijn er meer wisselingen in abiotische factoren?

1. Pioniersecosysteem
2. Climaxecosysteem

Waar verwacht je meer biodiversiteit?

1. Pioniersecosysteem
2. Climaxecosysteem

Wat verandert bij successie?

1. individu
2. populatie
3. leefgemeenschap
4. ecosysteem

Geef hieronder het antwoord op de examenvraag

Voor de geïnteresseerden:

Bio-Bits Ecologie

Kwetsbare natuur & Successie en dynamiek in ecosystemen

www.npo.nl