grammatica 1.7

• Nederlands
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 1

Lezen

Leerdoelen

In deze paragraaf leer je:

een zin in zinsdelen verdelen;

de persoonsvorm benoemen;

het onderwerp benoemen.

zinsdeel

Onderdeel van een zin dat kan bestaan uit één woord of een paar woorden die bij elkaar horen.

Zinnen kun je verdelen in zinsdelen. Een voorbeeld van een zinsdeel is de persoonsvorm of het onderwerp.

Een zinsdeel kan uit één woord bestaan, maar ook uit meer woorden.

zinsdeelstrepen

Strepen die je tussen zinsdelen zet om ze te benoemen.

voorbeeld:

De docent | vertelt | elke dag | een verhaal.

Deze zin bestaat uit vier zinsdelen.

persoonsvorm

Elke zin heeft een persoonsvorm. De persoonsvorm (pv) geeft belangrijke informatie over wat er in een zin gebeurt. Ook kun je aan de pv zien of de zin over vroeger of nu gaat.

De pv:

• is bijna altijd één woord;

• is een vorm van het werkwoord;

staat in het enkelvoud of in het meervoud (dans – dansen);

• staat in de tegenwoordige tijd of in de verleden tijd (dans – danste).

Hoe vind je de pv?

Je vindt de pv door 

de zin in een andere tijd te zetten: van tegenwoordige tijd naar verleden tijd of andersom: De leerling komt niet op tijd → De leerling kwam niet op tijd.

Het werkwoord dat verandert, is de pv. Dit heet de tijdproef.

Hoe vind je de pv nog meer?

Verander de zin van enkelvoud naar meervoud:

 het meisje fietst naar school

de meisjes fietsen naar school

Het werkwoord dat verandert, is de pv.

Ken je nog een manier?

Maak een vraagzin, de pv komt vooraan.

voorbeeld:

Jaap gaat morgen naar school.

Gaat Jaap morgen naar school? ( de pv komt vooraan)

maar let op bij zinnen die al een vraag zijn!

onderwerp

Het onderwerp (o) geeft aan wie of wat iets doet.

We zeggen ook wel: het is de hoofdrolspeler van de zin.

Hoe vind je het onderwerp?

Je stelt de vraag wie ( of wat) + pv.

Het onderwerp en de persoonsvorm horen bij elkaar, want:

• ze staan meestal naast elkaar;

De keeper rende richting de bal.

Daarna rende hij snel terug naar zijn doel.

• als de pv enkelvoud is, is het onderwerp ook enkelvoud;

Dave schopte de bal naar Jamie.

• als de pv meervoud is, is het onderwerp ook meervoud.

Dave en Jamie maakten samen een doelpunt.

uitlegfilmpje

In talent zit ook een uitlegfilmje dat je kunt bekijken.

Hier nog een extra uitleg.

even oefenen

Wat is het onderwerp:

Klas 1P leert het onderwerp vinden.

1. Klas 1
2. leert
3. het onderwerp
4. vinden

Groep 7/8 leert het onderwerp vinden.

Wat is het onderwerp?

1. groep 7/8
2. leert
3. het onderwerp
4. vinden

Wat is het onderwerp?
Zij vinden het erg lelijk.

1. vinden
2. het
3. erg lelijk
4. zij

Wat is het onderwerp in de volgende zin:
Klas TH1A leert het onderwerp vinden.

1. Klas TH1A
2. leert
3. het onderwerp
4. vinden

Alle kinderen vinden de persoonsvorm in deze zin.
De persoonsvorm is:

1. kinderen
2. vinden
3. persoonsvorm
4. deze

Wat is de persoonsvorm?
- Waarom wandelt Kees de avondvierdaagse?

1. Waarom
2. Er is geen persoonsvorm.
3. wandelt
4. avondvierdaagse

Wat is de pv in de volgende zin
De verkoper verkoop lekkere appels.

1. De verkoper
2. Verkoopt
3. Lekkere
4. Appels

huiswerk

maak van 1.7 opdracht 1a, 2,3,4,5,6,

ben je klaar dan kun je verder met

7, 8, 9, 10, 11,  12, 13 van 1.7 ( grammatica)