3.1 Genotype en fenotype

• Biologie
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Thema 3 Genetica

Basisstof 1 

Genotype en fenotype

vandaag: 

• Leerdoelen 
• Uitleg basisstof 1; Genotype en fenotype 
• Huiswerk (ook in schrift)
  

Genetica

Wat is een gen?

1. De informatie voor alle erfelijke eigenschappen
2. Alle zichtbare eigenschappen
3. Een deel van een chromosoom met informatie voor één eigenschap.
4. Een chromosoom in de celkern met erfelijke informatie.

Leerdoelen en begrippen

1. Je kunt omschrijven wat het fenotype en wat het genotype van een organisme is.  

2. Je kunt uitleggen dat een fenotype tot stand komt door de combinatie van genotype en de invloed van milieufactoren.

Genotype: alle erfelijke informatie die vaststaat in het DNA/chromosomen.

Fenotype: het uiterlijk van een organisme.

Genotype

• In élke cel van je lichaam is dezelfde erfelijke informatie aanwezig (alleen niet in cellen zonder kern: rode bloedcellen)
• Mensen hebben in elke lichaamscel 46 chromosomen (23 paren)
• Een stukje DNA waar informatie staat over één bepaalde eigenschap = GEN

Karyogram

Type oorlel = genetische eigenschap

Welke variant heb jij? Links of rechts?

Gen

Een stukje DNA dat de code voor een  erfelijke eigenschap draagt noemen we een GEN.

Voorbeeld van erfelijke eigenschappen:

haarkleur (blond, zwart, rood)

haarstijl (krullend of steil)

oogkleur (blauw, bruin, groen)

Karyogram

Genen

Elk gen bestaat uit twee allelen, één op elke chromosoom

Een allel is dus een bepaalde variant van een gen, bijvoorbeeld bruin of blond haar

Genotype + Milieu --> Fenotype

Fenotype

Het fenotype zijn de waarneembare eigenschappen van een organisme

Je kunt je fenotype aanpassen

Deze aanpassingen geef je niet door aan je nakomelingen

Genotype of milieu?

 Sommige eigenschappen (vrijwel) uitsluitend bepaald door genotype 

 Voorbeelden? 

oogkleur, bloedgroep 

 

 Andere eigenschappen (vrijwel) uitsluitend bepaald door milieu 

 Voorbeelden? 

 Litteken, lengte van de nagels 

  

 Bij veel eigenschappen stelt genotype de uiterste grenzen vast en  bepaalt het milieu hoe dicht de grenzen worden benaderd 

 

Voorbeeld? 

litteken, lengte van de nagels 

 

 

 Bij veel eigenschappen stelt genotype de uiterste grenzen vast en 

  bepaalt het milieu hoe dicht de grenzen worden benaderd 

 

Voorbeeld? 

Huiswerk

Thema 3: Erfelijkheid en evolutie

Leren paragraaf 1. 

Maken:

VMBO-K: Opdracht 1 t/m 10

VMBO-GT: Opdracht 1 t/m 10

Wat is het verschil tussen een FENOTYPE en een GENOTYPE?

1. Het fenotype is het totale DNA in je cellen en het genotype zijn de zichtbare uiterlijke kenmerken.
2. Het genotype zijn alle verschillende cellen en het fenotype zijn alle verschillende genen.
3. Het fenotype zijn alle verschillende cellen en het genotype zijn alle verschillende genen.
4. Het genotype is het totale DNA in je cellen en het fenotype zijn de zichtbare uiterlijke kenmerken.

Welke stelling is juist?

1. Fenotype = genotype + milieu
2. Milieu = genotype + fenotype
3. Genotype = fenotype + milieu

Mathilde laat haar haren blonderen bij de kapper. Verandert hierdoor haar genotype?
En haar fenotype?

1. genotype wel fenotype niet
2. genotype niet fenotype wel
3. genotype niet fenotype niet
4. genotype wel fenotype wel

Heeft een vlinder hetzelfde fenotype als de rups waaruit hij is ontstaan? En hetzelfde genotype?

1. alleen hetzelfde fenotype
2. alleen hetzelfde genotype
3. zowel hetzelfde fenotype als hetzelfde genotype

Een allel is een variant van een

1. basepaar
2. nucleotide
3. gen
4. chromosoom