Medische vakken week 6 Oncologie

• Verpleging en verzorging
• MBO
• Studiejaar 3

Medische vakken

Oncologie 

Paige Ouwens 

Lesdoelen

Sub-leerdoelen:

• De student kan de onderzoeken bij oncologische problematiek benoemen;

• De student kan de complicaties bij patiënten met oncologische problematiek benoemen;

• De student benoemt welke bloedonderzoeken er worden gedaan bij iemand met oncologische problematiek;

• De student benoemt behandelingen bij patiënten met oncologische problematiek (chemotherapie, immunotherapie)

Hoeveel mensen kregen in 2017 de diagnose kanker in Nederland?

1. Ongeveer 10 duizend
2. Ongeveer 100 duizend
3. Ongeveer 500 duizend
4. Ongeveer 5 duizend

Overgewicht is een risicofactor voor kanker en verhoogt het risico op kanker van de...

1. Borst, baarmoeder
2. Slokdarm, dikke darm
3. Nier, alvleesklier
4. Alle bovenstaande antwoorden

Welke oorzaken van kanker ken je?

Endogene oorzaken

Leeftijd

Erfelijkheid

Geslacht

Overgewicht 

Chronische ontstekingen 

Exogene oorzaken

Roken/meeroken 

UV straling

Asbest/plastic 

Toxische stoffen

Milieu verontreiniging 

Voeding 

Wat is kanker?

Ontregelde groei van cellen, met name de deling van cellen is verstoord. Hierdoor ontstaat een woekering van cellen --> gezwel 

Jaarlijks overlijden er bijna 45.000 mensen aan kanker. In 2011 kregen 100.600 mensen kanker, ongeveer 4% meer dan in 2010 (96.500)

Prognose 

• Van belang voor de behandeling
• 5 jaars overleving 
• Recidief: kans altijd aanwezig

Symptomen bij kanker

Symptomen

Hangt af van een aantal factoren, zoals:

• het soort kanker
  
• het stadium waarin de ziekte zich bevindt
  
• de bijverschijnselen van de behandeling
  
• de plaats(en) waar zich de metastasen ontwikkelen

Algemene klachten:

• vermoeidheid
  
• verminderde eetlust
  
• vermagering
  
• verkoudheid
  
• bleek zien

Symptomen

• In het begin vaak vage klachten
• Pijn --> vaak pas laat of bij metastase (oncologische pijn)
• Onverklaarbare koorts (tumorkoorts)
• Specifieke klachten zoals slikproblemen bij slokdarmtumor

Bij de volgende symptomen denkt de arts meestal meteen aan een vorm van kanker:

• een knobbel in de borst
  
• opgezette lymfeklieren
  
• sinds korte tijd slecht zien of scheelzien
  
• een veranderd ontlastingspatroon
  
• bloed ophoesten 

Met welke vormen van kanker heb je tijdens je stages te maken gehad?

Waar komt kanker voor?

Er zijn meer dan 100 verschillende soorten kanker. Elke soort kanker is een andere ziekte met een eigen behandeling. 1 eigenschap hebben ze wel allemaal: de lichaamscellen delen verkeerd.

• Huid en slijmvliezen
• Spijsverteringskanaal
• Geslachtsorganen 
• Bot 
• Sacromen (beenmerg en het steunweefsel van de zenuwcellen)
• Lymfesysteem (hodgekin en lymfomen) 

Waar komt kanker voor?

• Benigne versus Maligne 
• Solide versus niet-solide 
• Zeer belangrijk voor de prognose 
• Maligne groeit door alle weefsels heen, via bloed
  (hematogene metastasering) en via
  lymfe (lymfogene metastasering)

Welke diagnostiek zijn er zoal voor oncologische aandoeningen?

Diagnostiek

• Afbeelding tumor: röntgenfoto's, echo onderzoek, ct-scan 
• PET scan / MRI --> soms röntgen niet volledig (open-dicht) 
• Biopsie --> PA-diagnose
• Tumormarkers 
• Stageringsonderzoek: stadium van kanker bepalen, soms middels laparoscopie 

• carcino-embryonaal antigen (CEA): voornamelijk bij dikkedarmkanker, maagkanker en pancreaskanker
  
• 5-hydroxyindolazijnzuur (5-HIAA): bij sommige neuro-endocriene tumoren
  
• alfafoetoproteïne (AFP): voornamelijk bij teelbalkanker en leverkanker
  
• carbohydraatantigen 125 (CA 125): voornamelijk bij eierstokkanker
• carbohydraatantigen 15-3 (CA 15-3): voornamelijk bij borstkanker
  
• carbohydraatantigen 19-9 (CA 19-9): voornamelijk bij pancreaskanker en galwegkanker

• humaan choriongonadotrofine (HCG): voornamelijk bij moederkoekkanker en teelbalkanker
• neuronspecifiek enolase (NSE): bij de meeste neuro-endocriene tumoren (frequent in de longen)
  
• prostaatspecifiek antigen (PSA): bij prostaatkanker
  
• thyroglobuline (Tg): bij schildklierkanker

TNM-systeem

• Aan de hand van de onderzoeken waarbij de T, de N en de M worden vastgesteld, bepaalt men het stadium waarin de ziekte zich bevindt.
• 4 stadia: 1 de beste, 4 zeer slechte prognose  (afhankelijk per vorm kanker)
• T staat voor de grootte van de tumor en in hoeverre de tumor in omliggende organen is ingegroeid
• N staat voor het aantal lymfeklieren waarin zich tumorweefsel bevindt
• M staat voor metastasen op afstand

Welke behandelingen kennen jullie voor kanker?

Behandelingen

• Afhankelijk van stadium van de tumor (TNM)
  
  Verschillende insteek van de behandeling: 
• Curatieve behandeling 
• Adjuvante behandeling (metastase vernietigen)
• Neo-adjuvante behandeling (kans van ingreep vergroten, bijvoorbeeld bestraling voor OK)
• Palliatieve behandeling (gericht op comfort, geen curatie opzet) 

Vormen van behandeling

• opereren (chirurgisch) 
• bestralen (radiotherapie)
  
• cytostatica (chemotherapie)
  
• hormoontherapie
• immunotherapie
• stamceltransplantatie
• hyperthermie 

Aandachtspunten cytostatica

Niet alleen invloed op de kankercellen

Voorbeelden hiervan zijn:

• slijmvliescellen van de mond (kapotte mond),
  
• slijmvliescellen van het maag-darmstelsel (maag-darmklachten)
  
• haarcellen (haaruitval)
  

In kuren, zodat gezonde cellen kunnen herstellen

Complicatie: Beenmergdepressie (grote kans op infectie), oorsuizen,

vruchtbaarheid, seksualiteit en intimiteit, oogproblemen, misselijkheid en 

braken, neuropathie 

Cytostatica gevaarlijk voor zorgverleners! (besmet excreta) 

Palliatieve therapie 

Als curatieve therapie niet meer mogelijk is

Gericht op comfort 

Palliatieve sedatie: het opzettelijk verlagen van het bewustzijn van een patiënt door toediening van sedativa zoals midazolam

Euthanasie --> wet 

Verpleegkundige aandachtspunten

Pijn 

Voeding 
Complicaties na ingreep / gevolgen van een behandeling 

Seksualiteit en intimiteit 

Kinderwens/vruchtbaarheid 

Misselijkheid 

Comfort 

Psychosociale aspect 

Geloofsovertuiging

Onzekerheid over de toekomst

Positie in de maatschappij 

De enige toedieningsweg van chemotherapie is intraveneus

1. juist
2. onjuist

Epilepsie kan een eerste symptoom zijn van een hersentumor

1. juist
2. onjuist

Een mutatie in het DNA kan leiden tot kanker

1. juist
2. onjuist

Bij welk van onderstaande vormen van kanker is het overlevingspercentage het hoogste?

1. Alvleesklierkanker
2. Melanoom
3. Slokdarmkanker
4. Baarmoederhalskanker

Bij welke behandeling wordt gebruik gemaakt van cytostatica?

1. Radiotherapie
2. Chemotherapie
3. Palliatieve sedatie
4. Immunotherapie

Vanaf welke leeftijd worden vrouwen uitgenodigd voor het borstkanker onderzoek (BVO)?

1. 30
2. 40
3. 50
4. 60

Zelfstudie 

De vijf meest voorkomende kankervormen vormen samen 64% van alle nieuwe kankergevallen:

• Huidkanker (exclusief basaalcelcarcinoom): 22.100.
  
• Borstkanker (inclusief borstkanker bij mannen): 13.200.
  
• Longkanker: 13.900.
  
• Prostaatkanker: 12.800.
  
• Dikkedarmkanker: 11.700.

Zorg dat je voor deze ziektebeelden de behandeling en prognose weet 

Zou je als verpleegkundige op een oncologie afdeling willen werken?
Motiveer je antwoord!

Bedankt voor jullie aandacht!

Volgende week
Pulmonale problematiek

 o.a. corona, pneumonie, longembolie