4H - §3.4 - Condensatie en hydrolyse

• Scheikunde
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

H3 paragraaf 4

Condensatie en hydrolyse

Herhaling

Additie reactie

          C2H4        +       Br2      ->       C2H4Br2

Kenmerken van een additiereactie

• Je start met een onverzadigde koolwaterstof
• Je voegt één van de volgende stoffen toe: 

             Br2,    Cl2,    H2,    HF,    HCl,    HBr,     HI  of    H2O.

• De dubbele binding klapt open en er ontstaat één nieuwe stof
• De reactie verloopt snel

Additie van water aan etheen.

Substitutie

• Substitutie = vervanging
• Vervanging van een waterstofatoom aan een verzadigde verbinding (alkaan) voor een halogeen
• UV-licht nodig (dus doet het niet in het donker!)

Voorbeelden substitutie

Verschil additie en substitutie

- Bij additie heb je als beginstof een alkeen; bij substitutie heb je een alkaan

- Bij additie heb je geen licht nodig; bij substitutie wel

- Bij additie ontstaat één eindstof, bij substitutie zijn er twee eindstoffen

als je chloorethaan wil maken, kan dat via additie en substitutie, wat is juist (meerdere antwoorden mogelijk)?

1. 
2. 
3. 
4. 

De additie van chloor (Cl2) aan
but-2-een geeft:

1. 1,2-dichloorbutaan
2. 2,3-dichloorbutaan
3. 1-chloorbutaan en HCl
4. 2-chloorbutaan en HCl

De substitutie van propaan met 1 molecuul chloor (Cl2) geeft:

1. 1,2 dichloorpropaan en H2
2. chloorpropaan en HBr

Bij een substitutie reactie tussen but-1-een en broom wordt

1. 1 H-atoom voor 2 Br-atomen vervangen
2. 2 H-atomen voor 2 Br-atomen vervangen
3. 1 H-atoom voor 1 Br-atoom vervangen
4. wordt broom toegevoegd aan de C=C

Substitutie is altijd ...

1. endotherm
2. exotherm

Endo- & exotherm

Een endotherm proces is een natuurlijk of kunstmatig proces waarvoor energie nodig is, in de vorm van warmte.

Een exotherme reactie is een reactie waarbij energie vrijkomt, bijvoorbeeld in de vorm van warmte of licht

Vorming van een ester

"Condensatiereactie"

Hydrolysereactie

• Dit is het omgekeerde van een condensatiereactie => hierbij wordt een ester afgebroken m.b.v. water.
• De vorming van een ester kan dus ook in de tegengestelde richting verlopen => Omkeerbare reactie
• Afhankelijk van de omstandigheden loopt de reactie of de ene of de andere kant op!

Afbreken van een ester

De omkeerbare reactie van een condensatie heet een hydrolyse.

Voor een hydrolyse is altijd water nodig voor de pijl

Vorming van een amide binding

Condensatiereactie van zuurgroep en aminogroep

Vorming van een amide binding 

Amide

Voorbeeldopdracht

Teken de structuurformule van het reactieproduct van de condensatiereactie tussen butaan-1-amine en hexaanzuur.

samengevat

• condensatie = reactie waarbij H2O vrijkomt 
• een ester ontstaat als een zuur (-COOH) reageert met een alcohol (-OH) en H2O afsplitst (condensatie)
• hydrolyse = reactie met H2O
• bij hydrolyse van een ester ontstaan een zuur en een alcohol
• naam van een ester: alkylalkanoaat of "ester van ... en ..."

ester

Welke stof komt voor de pijl bij de hydrolyse van een ester?

1. alcohol
2. carbonzuur
3. water
4. zwavelzuur

Welke stoffen ontstaan bij de hydrolyse van deze ester?

1. Methanol en Methaanzuur
2. Ethanol en Methaanzuur
3. Methanol en Ethaanzuur
4. Ethanol en Ethaanzuur

Aan de slag

Opdracht 1 t/m 8 H3.4