SSK

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo b, k, g
• Leerjaar 3

Start van de les

Telefoons in de telefoontas

 Jassen uit

 Schoolspullen op tafel

 Alle tassen op de grond

Wat gaan we doen?

- Aan het eind van de les weet je wat de leenwoorden zijn

- Aan het eind van de les weet je wat spreekwoorden en gezegdes zijn

Huiswerk controleren

Aan het eind van deze les weet je wat leenwoorden zijn

JA

NEE

Wat is een leenwoord?

1. Een woord dat uit een vreemde taal is overgenomen.
2. Een woord met een bijzondere betekenis.
3. Een woord waarvan de betekenis vergeten is.

Spreekwoorden en uitdrukkingen

Spreekwoorden en gezegdes

01:03

Wat betekent
"Met de deur in huis vallen?"

1. Direct vertellen wat je wilde zeggen
2. Dat de deur niet goed op slot zat
3. Dat je geen hallo meer zegt
4. Direct beginnen met luisteren naar de ander

03:07

Wat betekent
"Iemand onder de duim hebben?"

1. Dat je iemand nawijst
2. Dat je iemand in het echte leven liked
3. Dat je iemand heel slecht vindt
4. Dat je macht hebt over iemand

Ik ken (en gebruik) spreekwoorden en uitdrukkingen

0100

Spreekwoord

• Een spreekwoord is onveranderlijk. Je gebruikt dus altijd dezelfde woorden in dezelfde volgorde. 
• Een spreekwoord is bovendien altijd een mededeling, geen vraag. 
• Meestal is een spreekwoord een algemene levenswijsheid. Het zou op een tegeltje kunnen staan. 
• Voorbeelden van spreekwoorden zijn: ‘Na regen komt zonneschijn’, ‘Boontje komt om zijn loontje’ en ‘Oost west, thuis best.’

Uitdrukking 

• Je kan een uitdrukking veranderen van woordvolgorde, 
• Bijvoorbeeld: 'er als de kippen bij zijn' kun je veranderen in --> Zij zijn er altijd als de kippen bij als het gratis is.

Herkomst?

• Veel spreekwoorden werden voor het eerst gebruikt door de Romeinen
• De Bijbel had een grote invloed op de verspreiding van spreekwoorden
• Latijnse wijsheden uit de Middeleeuwen
• Later ook door Nederlandse gebruiken

Een spreekwoord is onveranderlijk. Je gebruikt dus altijd dezelfde woorden in dezelfde volgorde.

1. waar
2. niet waar

Welke drie spreekwoorden heb je gevonden?

Aan de slag

Maak de opdrachten 11 en 12 op bladzijde 156

Klaar?

Zoek een nieuwsartikel op NOS jeugdjournaal en lees het, zodat je aan de klas kan vertellen wat er in de wereld gebeurt

Afsluiting

Huiswerk: 

- 3 spreekwoorden/uitdrukkingen opschrijven die je tegenkomt deze week. 

Ik ga vaker spreekwoorden en uitdrukkingen gebruiken

😒🙁😐🙂😃

Huiswerk 

Opdracht 11 en 12 afmaken voor dinsdag 6 december!

1.10 a Varik

De kooltjes werden in de doofpot gedaan

-> iets in de doofpot stoppen

Betekenis -> ergens niet meer over praten

1.10 b Hooiberg Varik

De kat in de hooiberg heet Speld. 

• Een speld in een hooiberg zoeken -> iets dat praktisch onmogelijk is

• Teveel hooi op je vork nemen -> werk doen dat eigenlijk te zwaar of te veel is

• Te hooi en te gras -> iets gebeurt volledig onwillekeurig, maar net hoe het uitkomt.

• Je moet hooien als de zon schijnt -> van de gelegenheid gebruik maken, iets op het juiste moment doen

1.17 Staphorst

1.17 a) Met de deur in huis vallen: ergens direct over beginnen

1.17 b) Tegen de lamp lopen: betrapt worden 

2.6 Vissershuisje

Door de mazen van het net glippen -> 

mazen: opening in een netwerk

Betekenis spreekwoord: Op het nippertje ontsnappen

 (denk aan een vis die in het net terecht is gekomen en door een gat zijn vrijheid weer vindt)

2.7 scheepswerf

Te hard van stapel lopen betekent dat je je vrij roekeloos ergens instort, iets gaat te snel. 

Het wordt vaak gebruikt bij stelletjes die elkaar nog maar kort kennen en bijvoorbeeld heel snel gaan samenwonen of trouwen. Het kan ook gebruikt worden om aan te geven dat iemand op de zaken vooruit loopt. 

2.16 Bakkerij Zaanstreek

Het komt voor de bakker | 

herinnert aan vroegere tijden, toen men dikwijls zelf deeg kneedde en het naar de bakker bracht om het te laten bakken.

Als het deeg 'voor de bakker' was, was het belangrijkste werk dus al gedaan.

2.23 wasserij

Met een waslijst bedoelen we een lange lijst, een flinke opsomming.

2.25 weverij

De draden die op het weefgetouw gespannen zijn noemen we schering. De draad die met het schuitje erdoor heen gewerkt wordt is de inslag. 

2.28 smederij

Het ijzer smeden als het heet is: Als het juiste moment daar is moet je in actie komen.

4.10 dorpsschooltje

a. De uitdrukking Een tien met een griffel ("een zeer goede beoordeling") ontleent haar ontstaan aan een oud gebruik: had een leerling een voortreffelijke prestatie geleverd,dan kreeg hij of zij niet alleen een tien, maar werd bovendien beloond met een nieuwe griffel.

b. De pechvogel: tegenwoordig: iemand die veel/altijd pech heeft.

5.4 kindererf

'Twee emmertjes water halen!'