Spreekwoorden en uitdrukkingen

• Nederlands
• Middelbare school
• vmbo g
• Leerjaar 3

Welkom klas 3

Nederlands - periode 4

Planning

- opening 

- huiswerk bespreken (lees- of luisterboek)

- aan de slag met een nieuw onderwerp

1. Welk beoordelingswoord past bij wat je hebt gelezen deze vakantie?
2. Waarom?

Komen de muren al op jullie af?

Welke spreekwoorden ken jij?

Spreekwoord

• Een spreekwoord is onveranderlijk. Je gebruikt dus altijd dezelfde woorden in dezelfde volgorde. 
• Een spreekwoord is bovendien altijd een mededeling, geen vraag. 
• Meestal is een spreekwoord een algemene levenswijsheid. Het zou op een tegeltje kunnen staan. 
• Voorbeelden van spreekwoorden zijn: ‘Na regen komt zonneschijn’, ‘Boontje komt om zijn loontje’ en ‘Oost west, thuis best.’

Uitdrukking 

• Je kan een uitdrukking veranderen van woordvolgorde, 
• Bijvoorbeeld: 'er als de kippen bij zijn' kun je veranderen in --> Zij zijn er altijd als de kippen bij als het gratis is.

Spreekwoorden

Herkomst?

• Veel spreekwoorden werden voor het eerst gebruikt door de Romeinen
• De Bijbel had een grote invloed op de verspreiding van spreekwoorden
• Latijnse wijsheden uit de Middeleeuwen
• Later ook door Nederlandse gebruiken

Ben je een keer in het openluchtmuseum geweest?

1. Ja
2. Nee

Afsluiting

huiswerk: 

- 30 minuten lezen 

- 3 spreekwoorden/uitdrukkingen opschrijven die je tegenkomt deze week. 

Welkom klas 3

Spreekwoorden - les 2

Planning

- voorkennis

- instructie

- aan de slag 

Een spreekwoord is onveranderlijk. Je gebruikt dus altijd dezelfde woorden in dezelfde volgorde.

1. waar
2. niet waar

Huiswerk: welke drie spreekwoorden/uitdrukkingen heb je gevonden?

Instructie

- opdracht spreekwoorden

- invulblad op de Classroom

- in twee- of drietallen

- uiterlijk aan het einde van de volgende les af

- https://thuisblijfuitje.com/

Aan de slag

Classroom: invulblad spreekwoorden & uitdrukkingen bij onderwerp Fictie

Website met opdrachten: https://h5p.org/node/328506

Wat vond je van deze lessen?

Welkom klas 3

Nederlands periode 4

Planning

- Nakijken spreekwoorden

- Aan de slag met woorden H4

0

1.10 a Varik

De kooltjes werden in de doofpot gedaan

-> iets in de doofpot stoppen

Betekenis -> ergens niet meer over praten

1.10 b Hooiberg Varik

De kat in de hooiberg heet Speld. 

• Een speld in een hooiberg zoeken -> iets dat praktisch onmogelijk is

• Teveel hooi op je vork nemen -> werk doen dat eigenlijk te zwaar of te veel is

• Te hooi en te gras -> iets gebeurt volledig onwillekeurig, maar net hoe het uitkomt.

• Je moet hooien als de zon schijnt -> van de gelegenheid gebruik maken, iets op het juiste moment doen

1.17 Staphorst

1.17 a) Met de deur in huis vallen: ergens direct over beginnen

1.17 b) Tegen de lamp lopen: betrapt worden 

2.6 Vissershuisje

Door de mazen van het net glippen -> 

mazen: opening in een netwerk

Betekenis spreekwoord: Op het nippertje ontsnappen

 (denk aan een vis die in het net terecht is gekomen en door een gat zijn vrijheid weer vindt)

2.7 scheepswerf

Te hard van stapel lopen betekent dat je je vrij roekeloos ergens instort, iets gaat te snel. 

Het wordt vaak gebruikt bij stelletjes die elkaar nog maar kort kennen en bijvoorbeeld heel snel gaan samenwonen of trouwen. Het kan ook gebruikt worden om aan te geven dat iemand op de zaken vooruit loopt. 

2.16 Bakkerij Zaanstreek

Het komt voor de bakker | 

herinnert aan vroegere tijden, toen men dikwijls zelf deeg kneedde en het naar de bakker bracht om het te laten bakken.

Als het deeg 'voor de bakker' was, was het belangrijkste werk dus al gedaan.

2.23 wasserij

Met een waslijst bedoelen we een lange lijst, een flinke opsomming.

2.25 weverij

De draden die op het weefgetouw gespannen zijn noemen we schering. De draad die met het schuitje erdoor heen gewerkt wordt is de inslag. 

2.28 smederij

Het ijzer smeden als het heet is: Als het juiste moment daar is moet je in actie komen.

4.10 dorpsschooltje

a. De uitdrukking Een tien met een griffel ("een zeer goede beoordeling") ontleent haar ontstaan aan een oud gebruik: had een leerling een voortreffelijke prestatie geleverd,dan kreeg hij of zij niet alleen een tien, maar werd bovendien beloond met een nieuwe griffel.

b. De pechvogel: tegenwoordig: iemand die veel/altijd pech heeft.

5.4 kindererf

'Twee emmertjes water halen!'

Wat vond je van de deze lessen over spreekwoorden?

Aan de slag:

tl3: paragraaf 4.5 opdracht 2 en 3

tl/havo 3: paragraaf 4.3 opdracht 1 en 2

huiswerk: elke week halfuur lezen