examentraining

• Natuurkunde / Scheikunde
• Middelbare school
• vmbo t, mavo
• Leerjaar 4

stoffen en deeltjes

Enkele atomen

En dit zijn de bouwstenen voor molekulen of heel veel stoffen

Naam	Symbool
Koolstof	C
Stikstof	N
Waterstof	H
Zuurstof	O
Chloor	Cl

Naam	Symbool
Aluminium	Al
Ijzer	Fe
Natrium	Na
Koper	Cu
Goud	Au

H​2​​O

CO​2​​

O​2​​

Atomen vs Moleculen

atomen en moleculen

naamgeving stoffen

• metalen: heten zoals het metaal zelf (ijzer, koper, etc)

• zouten: naam plus-ion gevolgd door min-ion (ide)

(geen mono, di, tri, want de lading geeft aan wat de verhouding is)

(NaCl = natriumchloride)

• moleculaire stoffen: noem alle deeltjes en hun aantal!

Dus wel mono, di, tri, etc, om aan te geven HOEVEEL deeltjes er van elke atoomsoorten inzitten (CO₂ = koolstofdioxide)

Naamgeving stoffen

Een naam bedenken voor een moleculaire stof is niet zo moeilijk. Heel veel namen ken je al:

H₂O =

NH₃ = 

CO₂ =

CO =

Naamgeving

Systematische naamgeving: Stoffen een naam geven volgens vastgestelde regels

Triviale naam: Een andere naam die veel wordt gebruikt voor dezelfde stof. Bijvoorbeeld: water i.p.v. diwaterstofoxide.

opdrachten

1, 2.3,5,6,11, 28, 38,45

reacties

verbranding

ontleding

zuur base

zouten

aantoningsreacties

Volledig en onvolledige verbranding

Een volledige verbranding kan alleen plaats vinden als er voldoende zuurstof aanwezig is. Bij een onvolledige verbranding is er te weinig zuurstof aanwezig. Bij een onvolledige verbranding komen stoffen zoals roet en koolstofmono-oxide vrij.

Verbrandingsreactie

onvolledige verbranding

reacties met zuurstof

ontstaat altijd oxide

opdrachten

12,40,46

Aantoningsreacties

Als we een stof aantonen gebruiken we een reagens, deze reagens is een stof waarmee je de aanwezigheid van een andere stof zichtbaar kan maken. 

Belangrijke aantoningsreacties

aan te tonen stof	indicator/aan-toningsproef	waarneming
water	wit kopersulfaat	wit kopersulfaat wordt blauw in contact met water
koolstof-dioxide	kleurloos/helder kalkwater	wordt troebel en wit als er CO 2 doorheen gaat
waterstof	gas opvangen en aansteken	je hoort een blaffend geluid
zuurstof	gloeiend voorwerp erbij	voorwerp gaat feller branden
zwaveldioxide	joodwater	geel joodwater ontkleurt

Ontledingsreacties

! Er zijn 3 typen ontledingsreacties:

1. Thermolyse : warmte 
   
2. Fotolyse : licht
   
3. Elektrolyse : elektriciteit 
   

Waar herken je een ontledingsreactie aan?

4 standaard zuur-base reactie

Hoe zuur een oplossing is, wordt aangegeven met de zuurgraad: de pH.

Opbouw van zouten

Vaste zouten hebben een kristalrooster.

Naam zout:

eerst metaal, dan niet-metaal

Natrium-Chloride (rationeel)

keukenzout (triviaal)

Neerslagreactie

opdrachten

7,26,30,31,32, 33 , 37,50

Montroydiet

Zuurstof werd voor het eerst aangetoond door montroydiet te ontleden.

2 HgO -> 2 Hg + O2

Als je 27 g HgO ontleedt, ontstaat 25 g Hg en 2 g O2.

Hoeveel totale massa voor en na de pijl?

Massaverhouding

2 HgO -> 2 Hg + O2

27 g    ->   25 g +  2 g

27 : 25 : 2

Bereken hoeveel zuurstof & montroydiet je krijgt als je 100 gram Hg hebt.

Tekstverhouding montro

Molecuulmassa berekenen

Bestaat uit de massa van alle atomen bij elkaar opgeteld.

Tip: Schrijf eerst de molecuulformule op.

Voorbeelden: koolstofdioxide, natriumhydroxide

Massapercentage (1)

Welk deel van het molecuul bestaat uit die atoomsoort?

2 manieren: formule of verhoudingstabel

Voorbeeld: 

Bereken het massapercentage zuurstof in water.

Massapercentage (2)

Nu zelf:

• Bereken het massapercentage chloor in keukenzout.

• Bereken het massapercentage koper in koperoxide

opdrachten

14,15,43

Titratie

Titreren

1: afmeten van een aantal mL  zuur van bekende sterkte

2: indicator toevoegen

3: .. mL base toevoegen tot het omslagpunt van de indicator

4: afmeten van hetzelfde aantal mL zuur van onbekende sterkte

5: .. mL base toevoegen tot het omslagpunt van de indicator

6: uitkomsten in een verhoudingstabel zetten 

7: rekenen

bij titratie moet je altijd een verhoudingstabel maken

opdrachten

Uit frituurvet kun je in enkele stappen biodiesel maken. In onderstaand blokschema is een deel van het proces schematisch en vereenvoudigd weergegeven.

De zo gevormde biodiesel kan als brandstof gebruikt worden.

opdrachten

16 17 18 19 20 21 22 23