Leesvaardigheid (theorie NN)

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 2

Waar denk jij aan bij 'begrijpend lezen'?

Samen lezen

We lezen samen de tekst 'Denk twee keer na voor je iets deelt'

We beginnen met voorspellen: waar denk je dat de tekst over gaat?

alinea

alinea

Denk twee keer na voor je iets deelt

Bekijk de tekst. Er missen tussenkopjes. Zet deze er samen boven. Je kunt kiezen uit:

1. Niet meer in jouw handen
2. Kattenfilmpjes
3. Twee keer nadenken
4. Delen zonder toestemming
5.  Verwijderen

Denk twee keer na voor je iets deelt

Maak nu de rest van de vragen en de klaaropdracht op blz. 2.

Antwoorden

De juiste tussenkopjes: 

Kattenfilmpjes - delen zonder toestemming - niet meer in jouw handen - twee keer nadenken - verwijderen

Meerkeuzevragen: 

C - B - C - D

Het onderwerp

Lees de tekst (volgende slide)

Waar gaat de tekst over denk je?

Waardoor kun je niet makkelijk zien wat het onderwerp van de tekst is?

Het onderwerp van een tekst

1. In één woord/een paar woorden waar de tekst over gaat.

2. Je vindt het onderwerp door:

- Oriënterend te lezen (bekijken, kleine stukjes lezen)

- Bekijk de tekst (titel, afbeelding, tussenkopjes)

- Lees de eerste alinea

- Beantwoord de vraag: waarover gaat deze tekst?

De tekst

Het hoofd: de inleiding

Het lichaam: het middenstuk

De voeten: het slot

De inleiding

Het eerste deel van de tekst.

Het onderwerp wordt duidelijk in de inleiding. Vaak door een: anekdote, voorbeeld of situatie

Het midden

Het grootste tekstdeel met veel informatie.

Vaak zijn er deelonderwerpen. Soms is dit één alinea en soms zijn het er meer. Je herkent deelonderwerp aan tussenkopjes.

Welke deelonderwerpen kun je tegenkomen in een tekst over de olifant?

Het slot

Hier vind je een conclusie of korte samenvatting. De tekst wordt mooi 'rond' gemaakt.

Nieuwsberichten hebben vaak geen slot.

De hoofdgedachte

Één zin waarin staat wat het belangrijkste is wat er in de tekst over het onderwerp gezegd wordt.

Lees de tekst heel precies.

Manieren om een tekst te lezen

Precies/intensief

Je bent geïnteresseerd en je wilt precies weten wat er in de tekst staat of je moet het goed onthouden (voor school).

Je leest de tekst dus helemaal.

Zoekend

Je bent op zoek naar bepaalde informatie.

Je leest alleen het stukje dat je nodig hebt en zoekt in tussenkopjes of anders gedrukte woorden naar jouw info.

Globaal/alledaags

Je wilt ongeveer weten wat er staat, omdat je het leuk vindt. Je hoeft niks te onthouden, maar bekijkt of de tekst iets voor je is.

Je kijkt naar: titels, tussenkopjes, afbeeldingen, de eerste en laatste zin.

Hoe lees je? Een artikel uit de Quest met een onderwerp dat je erg interesseert.

1. Globaal/alledaags
2. Zoekend
3. Precies/intensief

Hoe lees je? Een tekst uit je biologieboek om te kijken of het helpt bij je onderzoek over planten.

1. Globaal/alledaags
2. Zoekend
3. Precies/intensief

Hoe lees je? Een recept om te weten hoeveel eieren er in je cake moeten.

1. Globaal/alledaags
2. Zoekend
3. Precies/intensief

Hoe lees je? Een lijstje met de opstelling van je team om te weten of jij moet spelen.

1. Globaal/alledaags
2. Zoekend
3. Precies/intensief

Soorten teksten

Een schrijver wil met zijn tekst een doel bereiken. De tekstsoort past bij dit doel. 

Ken jij deze tekstsoorten?

Artikel, betoog, verslag, recensie, advertentie

Tekstsoorten:

Artikel: een stuk tekst in een krant/tijdschrift waarin de schrijver meer informatie geven over een onderwerp.

Betoog: de schrijver probeert je te overtuigen van zijn mening. Hij geeft een standpunt en beschrijft waarom hij dat vindt.

Verslag: beschrijving van wat er is gebeurd.

Recensie: de schrijver overtuigt jou van zijn mening over een boek/film

Een schrijver heeft vaak een doel met een tekst. Welke doelen zou je als schrijver kunnen hebben?

Tekstdoelen

Amuseren

De schrijver wil dat je je vermaakt.

Boeken, rap, strip, cartoon, kort verhaal, mop, column.

Informeren

De schrijver wil dat je iets te weten komt.

Gebruiksaanwijzing, instructie, verslag, studieboek, nieuwsbericht, tweet, achtergrondartikel, folder.

Overtuigen

De schrijver wil dat je zijn mening overneemt

Ingezonden brief, betoog, column, recensie (film/boek)

Activeren

De schrijver wil dat je iets wel/niet gaat doen.

Reclame(folder), advertentie, uitnodiging of flyer.

Welk doel heeft de schrijver?
Een artikel in de Quest over het ontstaan van Fortnite.

1. Informeren
2. Activeren
3. Overtuigen
4. Amuseren

Welk doel heeft de schrijver?
Het boek Boy7 van Mirjam Mous

1. Informeren
2. Activeren
3. Overtuigen
4. Amuseren

Welk doel heeft de schrijver?
Een recensie in de krant over de nieuwste James Bondfilm

1. Informeren
2. Activeren
3. Overtuigen
4. Amuseren

Welk doel heeft de schrijver?
Een artikel met 10 goede redenen om lid te worden van de sportschool

1. Informeren
2. Activeren
3. Overtuigen
4. Amuseren

Tekstdoelen

Aan de slag:

1. Maak een 2- of 3-tal.

2. Pak een NRC.

3. Zoek elk tekstdoel minimaal 2 keer in de krant en win een joker!

Tip: gebruik deze slide om nog eens te kijken wat elke tekstdoel is.

Amuseren

De schrijver wil dat je je vermaakt.

Boeken, rap, strip, cartoon, kort verhaal, mop, column.

Informeren

De schrijver wil dat je iets te weten komt.

Gebruiksaanwijzing, instructie, verslag, studieboek, nieuwsbericht, tweet, achtergrondartikel, folder.

Overtuigen

De schrijver wil dat je zijn mening overneemt

Ingezonden brief, betoog, column, recensie (film/boek)

Activeren

De schrijver wil dat je iets wel/niet gaat doen.

Reclame(folder), advertentie, uitnodiging of flyer.

Ben je thuis? Zoek dan eens per tekstdoel 2 voorbeelden op en maak hier een foto van. Ook zo kun je Jokers verdienen!

Tekst en beeld

Een tekst heeft soms afbeeldingen (illustraties):

1. Bijschrift

2. Foto/tekening

3. Grafiek/diagram

4. Tabel

5. Landkaart

Leesopdracht

Hoeveel procent van de dieren in de dierenopvang zijn katten en honden?

Doe-opdracht

Je krijgt van de docent een leestekst.

Er ontbreken een heleboel woorden.

Vul eerst alleen zoveel mogelijk woorden in.

Overleg daarna met je buurman en vul samen aan.

Wat valt je op aan de woorden die weggelaten zijn?

Tekstverbanden en signaalwoorden

Er is vaak een verband tussen zinnen. Dat doet de schrijver expres zodat je de tekst beter begrijpt! 

Zo'n verband herken je aan signaalwoorden:

Eerst gingen we naar het bos, maar al snel begon het te regenen. Toen zijn we naar het pannenkoekenhuis gegaan.

www.kidsweek.nl

Doe-opdracht - gatentekst

1. Maak een tweetal of werk alleen.
2. Ga naar de website www.sevendays.nl.
3. Kies een gemiddeld lang artikel.
4. Kopieer dit in Word en haal ongeveer 10 woorden weg.
5. Zet deze woorden bovenaan.
6. Test je gatentekst bij een klasgenoot!

Moeilijke woorden in een tekst

Soms kom je woorden tegen in een tekst die je niet begrijpt. Hoe kun je dan toch het woord/de tekst snappen?

Wist je dat?

Je een tekst pas echt snapt als je 90% van de woorden kent? Daarom is een grote woordenschat zo belangrijk!

Doe-opdracht

Lees de tekst en markeer minimaal 5 moeilijke woorden of woorden waarvan je de betekenis niet (helemaal) kent. 

Wat betekent het woord 'woordraadstrategie'

Woordraadstrategieën

*Trucjes om de betekenis van een woord te achterhalen.

1. Lees de zinnen voor en na het woord. Helpt dit?

2. Zoek een bekend woorddeel. Welk stuk ken je wel?

3. Zoek een synoniem (ander woord met dezelfde betekenis)

4. Zoek een tegenstelling (zwart - wit)

5. Zoek in het woordenboek

6. Bekijk de afbeelding

Doe-opdracht

Pak de tekst met de gemarkeerde woorden erbij.

Probeer nu bij elk woord één van de 6 woordraadstrategieën.

Hoeveel betekenissen heb je kunnen vinden?

Even testen

Je hebt nu een heleboel informatie meegekregen over:

1. Manieren van lezen

2. De opbouw en inhoud van een tekst.

3. Doelen van een schrijver en verschillende soorten teksten.

4. Manieren om de betekenis van woorden te achterhalen.

Maak nu een sprongtoets in Numo op niveau 0F of 1F.