G2A H7 Eten

• Biologie
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 2

G2A H7 Eten

Leerdoelen H7 Eten

Je kunt:

• onderscheid maken tussen voedingsmiddelen en voedingsstoffen.
• uitleggen wat de taak is van voedingsvezels.
• uitleggen wat de taak is van energierijke stoffen, bouwstoffen en beschermende stoffen.
• de zes voedingsstoffen indelen in de drie groepen voedingsstoffen (energierijke, bouw- en beschermende stoffen).
• je kunt uitleggen wat vertering is.
• je kunt uitleggen wat verteringssappen zijn en welke rol enzymen hierbij spelen.
• je kunt de werking van enzymen beschrijven.
• je kunt de route beschrijven dat ons eten aflegt (van mond tot kont).
• je kunt de onderdelen van het verteringsstelsel noemen.
• je kunt uitleggen welke voedingsstoffen op welke plekken in het verteringsstelsel worden verteerd en welke verteringssappen hierbij een rol spelen.

Voedingsmiddelen en 

-stoffen

Iets wat je eet of drinkt is een voedingsmiddel, bijv. melk, chips, brood.

In elk voedingsmiddel zitten voedingsstoffen.  Dat zijn de bruikbare bestanddelen van voedingsmiddelen. 

Er zijn zes voedingsstoffen:

Groepen voedingsstoffen

Energierijke stoffen: nodig om te bewegen 

en warm te blijven.

• Koolhydraten en vetten

Bouwstoffen: nodig voor de groei 

en opbouw van je lichaam.

• Eiwitten, mineralen, vetten en water.

Beschermende stoffen: nodig om gezond te blijven.

• Vitaminen en mineralen.

Voedingsvezels

Voedingsvezels zijn GEEN voedingsstoffen, ​ maar wel belangrijk om je darmen goed te laten werken. Zitten in volkorenbrood, groente en fruit.

Kennen: 

• de zes soorten
  

voedingsstoffen en hun

functie

• functie van voedingsvezels!

Waarom is het belangrijk dat je darmspieren goed werken?

Voedingsmiddel of voedingsstof

Croissantje

1. Voedingsmiddel
2. Voedingsstof

Voedingsmiddel of voedingsstof?

Koolhydraten

1. Voedingsmiddel
2. Voedingsstof

Welke stof of stoffen zijn beschermende stoffen?

Welke 3 functies kunnen voedingsstoffen hebben?

Sleep het component naar het juiste vakje.

Energierijke stoffen

Bouwstoffen

Beschermende stoffen

koolhydraten

eiwitten

mineralen

water

vitaminen

mineralen

Hoe heten de stoffen die in bruin brood, groente en fruit zitten en die er voor zorgen dat onze spieren in de darmen actief blijven?

Welke zes voedingsstoffen zijn er?

Eiwitten

Eiwitten bestaan uit aminozuren.
- 20 verschillende 

Variëren in:
-  de soorten aminozuren
- de hoeveelheid aminozuren
- de volgorde aminozuren

De functies van eiwitten

1. Opbouw van je weefsels
2. Organen op de juiste plaats houden (structuureiwitten)
3. Transport van stoffen in het bloed/in de cellen (hemoglobine)
4. Regeling van processen (vertering, voortplanting, afweer)

Je moet hier voorbeelden van kunnen geven.

Voorbeelden eiwitfuncties

Eiwitten bestaan uit een ketting van aminozuren.

O.a. het aantal aminozuren en de volgorde bepaalt het soort eiwit.

In een mens zitten tussen de 50.000 en
100.000 verschillende eiwitten.

De eiwitten worden in opdracht van de
kern gemaakt op de ribosomen.

De volgorde van de aminozuren wordt
bepaald door het DNA in de kern.

Eiwitten bestaan uit een ketting van aminozuren.

O.a. het aantal aminozuren en de volgorde bepaalt het soort eiwit. Er zijn dus heel veel verschillende soorten te maken.

De eiwitten worden in opdracht van de

kern gemaakt op de ribosomen.

De volgorde van de aminozuren wordt

bepaald door het DNA in de kern.

                                                 

                                                  Wat is dit?

Eiwitten zijn o.a. bouwstoffen. Enzymen zijn ook eiwitten, die regelen allerlei scheikundige reacties in cellen. 

Bij welke groep voedingsstoffen horen koolhydraten?

1. Beschermend
2. Bouw
3. Energierijk

Wat is géén voedingsstof?

1. Vetten
2. Voedingsvezels
3. Water
4. Eiwitten

In welk type voedingsmiddel zitten veel voedingsvezels?

1. Wit brood
2. Broccoli
3. Bruin brood
4. Appel

Wat is géén functie van eiwitten?

1. Verteringsprocessen regelen
2. Opbouw van weefsel
3. Transport van stoffen in het bloed
4. Warmte genereren door verbranding

Hoe heten de bouwstenen waar ieder eiwit uit bestaat?

Bij welke voedingsstof horen zetmeel en suikers?

1. Vetten
2. Koolhydraten
3. Eiwitten
4. Mineralen

Vertering en verteringssappen

Voedingsstoffen moeten vanuit het voedsel in 

het bloed komen. Water, mineralen, vitaminen en glucose 

zijn klein genoeg om in het bloed opgenomen te worden.

Eiwitten, vetten en de meeste koolhydraten moeten eerst kleiner gemaakt worden.

Vertering = klein maken van voedingsstoffen zodat ze kunnen worden opgenomen in het bloed.

In verschillende organen zitten cellen die verteringssappen maken.

 

--> bevatten enzymen voor het verkleinen van grote voedingsstoffen

--> Enzymen 'knippen' de grote voedingsstoffen in stukken.

Enzym = een eiwit

- Je kunt de werking van enzymen beschrijven.

Voor elk soort voedingsstof is er een
apart enzym met een speciale vorm. 

1. Het enzym bindt zich aan de voedingsstof.
2. Het enzym knipt de voedingsstof in tweeën. 
3. Het enzym laat los en kan opnieuw dezelfde 

soort voedingsstof afbreken. 

Enzymen zijn gevoelig voor temperatuur en de zuurgraad.

Vlak boven minimumtemperatuur werken
enzymen langzaam. Wordt de temp hoger, dan gaan
enzymen sneller werken. 

De temperatuur waarbij een enzym het beste

werkt, heet de optimumtemperatuur. 

Wordt de temperatuur nog hoger?
Dan gaat het enzym langzamer werken doordat het vervormt. 
Boven de maximumtemperatuur is het enzym stuk en werkt het niet meer. 

Pak opdracht 8 uit je werkboek erbij  blz. 45.

Voedsel komt binnen

Mondholte - keelholte - slokdarm

De huig sluit je neusholte af en 

het strotklepje je luchtpijp. 
-> voedsel de juiste weg, namelijk de slokdarm in

Werkt het afsluiten niet goed? -->Voedsel schiet 

luchtpijp in. Wat gebeurt er dan?

De weg van het voedsel

Waar vindt vertering plaats?

In 4 organen:
1 Mondholte - eerste stap zetmeelvertering (speeksel)
2 Maag -  eiwitvertering (door maagsap) 
Maag bevat ook maagzuur; doodt bacteriën
3 Twaalfvingerige darm (eerste deel dunne darm) - 
verdere vertering van zetmeel en eiwit,
start vertering vet (alvleessap)

Gal; groene vloeistof wordt gemaakt in de lever (!)

Gal wordt opgeslagen (!!) in de galblaas. 

Gal emulgeert vetten in de twaalfvingerige darm.

Gal bevat dus geen enzymen,
gal helpt bij de vertering van vetten.
Gal is dus géén verteringssap (!!). 

4. Dunne darm - vertering
van grote voedingsstoffen
wordt afgemaakt (darmsap). 

Peristaltische bewegingen

De voedselbrij doet er enige tijd over om het hele verteringsstelsel te

passeren. Hierbij spelen peristaltische bewegingen een rol. 

Spierbewegingen in de wand van organen van je verteringsstelsel die de voedselbrij voortduwen.

Samengevat!

Vier verteringssappen, bevat enzymen:

• Speeksel: zetmeel
• Maagsap: zetmeel en eiwitten
• Alvleessap: zetmeel, eiwitten en vetten
• Darmsap: zetmeel, eiwitten

Gal is geen verteringssap, maar 

emulgeert vetten. Gemaakt door de lever.

De voedselbrij doet er enige tijd over om het hele verteringsstelsel te
passeren. Hierbij spelen peristaltische bewegingen een rol.
In de darmwand bevinden zich kringspieren en lengtespieren.
Welke van deze spieren zijn betrokken bij de peristaltische bewegingen?

1. geen van beide typen spieren
2. alleen kringspieren
3. alleen kringspieren
4. zowel kringspieren als lengtespieren

Hoe heet de temperatuur waarbij enzymen het beste werken?

Klieren geven verteringssappen met enzymen af aan de inhoud van de delen Q en R van het verteringsstelsel.

• Schrijf de namen van de onderdelen Q en R op.
• Schrijf de namen op van twee van die verteringssappen.

In deel S van het verteringsstelsel worden de meeste verteerde voedingsstoffen opgenomen in het bloed.

- Hoe heet dit onderdeel van het verteringsstelsel? 

In de afbeelding zie je enkele delen in het hoofd en de hals die betrokken

zijn bij het slikken. Eén van die delen is de huig. 

C Neusholte

- Je kunt beschrijven hoe voedingsstoffen in ons bloed komen en waarvoor dit nodig is.

De klein gemaakte voedingsstoffen gaan door de wand van de dunne darm het bloed in. 

De wand van de darm is dun en bevat veel kleine bloedvaatjes -> haarvaten.

De binnenwand bestaat uit uitstulpingen of plooien (darmplooien). 

Darmplooien bestaan ook weer uit kleine uitkleine uitstulpingen (darmvlokken). 

Door de darmplooien en darmvlokken is het oppervlak van de dunne darm erg groot (!!)

Daardoor kunnen veel voedingsstoffen tegelijk opgenomen worden in het bloed. 

Eiwitten zijn o.a. bouwstoffen. Enzymen zijn ook eiwitten, die regelen allerlei scheikundige reacties in cellen. 

- Je kunt uitleggen wat er overblijft na de vertering van het voedsel en hoe deze stoffen vervolgens verder bewerkt worden tot het het lichaam verlaat.

Einde van de dunne darm: waterige pap met onverteerde stoffen over. 

Dit gaat naar de dikke darm. Het water gaat daar door de wand naar het bloed. 

In dikke darm zit ook darmflora:
bacteriën die deel onverteerde stoffen afbreken. 

Dikke massa gaat naar de endeldarm (ontlasting/poep). 

Dikke darm S
Dunne darm R

dunne ontlasting - kruisje bij dikke darm
vermagering - kruisje bij dunne darm

Veel koolsoorten bevatten vezels. Koolhydraten in die vezels worden door menselijke enzymen in het verteringskanaal niet verteerd. Bacteriën in het verteringskanaal breken deze onverteerbare koolhydraten wel af.
In welk deel van het verteringskanaal komen veel bacteriën voor die onverteerbare resten afbreken?

Opdracht

• Teken het verteringsstelsel in een torso (groot op een A4)

Benoem de organen.

Zet op iedere plek de juiste voedingsstof(fen) die daar verteerd word(en) met bijbehorend verteringssap.

• Teken de werking van een enzym.