Les 5 Variatie in genotypen

• Biologie
• Middelbare school
• vmbo k
• Leerjaar 3

Thema 3 erfelijkheid en evolutie

herhaling 

Basisstof 4 Stambomen

uit een gegeven stamboom afleiden welke genotypen de ouders en/of nakomelingen hebben, welk allel dominant is en welk allel recessief.

 Leerdoelen

Basisstof 5 variatie in genotypen

3.5.1 Je kunt beschrijven hoe door geslachtelijke voortplanting variatie in genotypen ontstaat.

3.5.2 Je kunt omschrijven wat een mutatie is en je kunt omschrijven hoe kanker ontstaat.

Ongeslachtelijke voortplanting

Bij ongeslachtelijke voortplanting is er maar 1 ouder en wordt het genotype van de ouder identiek overgegeven aan de nakomelingen.

Het genotype van P is hetzelfde als F1

Fenotype kan verschillen wegens milleuonstandigheden.

Stekken

Geslachtelijke voortplanting

Bij geslachtelijke voortplanting zijn er 2 ouders nodig die beide informatie leveren voor het genotype van de nakomelingen.

F1 heeft dus een mix van de genen van P

Veel verschillende genotype mogelijk

Mutatie

Een nieuw genotype ontstaat bij geslachtelijke voortplanting, maar een genotype kan ook veranderen door een mutatie. 

Een mutatie is een plotselinge verandering in het DNA.

Waar vindt mutatie plaats?

In elke cel kunnen mutaties optreden.

Als in een lichaamscel een mutatie plaatsvindt, verandert het genotype in de andere lichaamscellen niet.

Maar als een gemuteerd allel in een geslachtscel voorkomt, kan de mutatie worden doorgegeven aan de nakomelingen.

Hoe vinden mutaties plaats?

Een mutatie kan heel af en toe spontaan ontstaan, bijvoorbeeld tijdens een celdeling.

Een mutatie kan ook ontstaan door invloeden van buiten het lichaam.

Stoffen die een mutatie kunnen veroorzaken, noem je mutagene stoffen.

Ook straling kan mutaties veroorzaken. 

Kanker

huiswerk

Opdracht 1 t/m 8

BLZ 195-197

Sommige planten kunnen zaad vormen zonder dat er bevruchting is opgetreden. De eicellen ontstaan dan door gewone celdeling en niet door reductiedeling. Het vormen van zaad zonder bevruchting wordt apomixis genoemd.
Onderzoekers willen graag dat planten zoals maïs en rijst zaden vormen met een constante kwaliteit en smaak. Ze proberen het apomixisgen over te brengen op deze planten.
De planten met het apomixisgen zaden hebben een constante kwaliteit.

Mutatie is een verandering in het fenotype dat wordt veroorzaakt door milieufactoren.

Bij kanker ontstaat eerst het gezwel doordat een kankercel in het bloed terechtkomt.