1.4 Modern imperialisme

• Geschiedenis
• Middelbare school
• havo, vwo
• Leerjaar 4

De Canon van Nederland

1860 Max Havelaar

Onrecht in Nederlands-Indië

• Door wie is het boek Max Havelaar geschreven?
• Waarom schreef hij dit boek over de situatie in de kolonie Nederlands-Indië?
• Wat heeft Multatuli met zijn boek bereikt?
• Wie kent het Max Havelaar keurmerk?

Paragraaf 4 Modern imperialisme

Leerdoelen

- De leerling kan uitleggen dat toegang tot grondstoffen en afzetmarkten belangrijke aspecten waren van het modern imperialisme.

- De leerling kan verschillende Europese landen koppelen aan het modern imperialisme.

- De leerling kan gevolgen van het modern imperialisme noemen voor zowel Europa als de Europese kolonies.

Ontstaan industrialisatie in Europa

Welke grondstof is belangrijk voor de industrie in de 19e eeuw?

1. Hout
2. Graan
3. Steenkool
4. Zonne-energie

Waarom breidde de industrialisatie zich heel snel uit langs de rivieren van Europa?

Vul de zin aan.
Het arbeidersbestaan bleef toch nog zeer zwaar en de fabriekseigenaren hadden vrij spel, omdat ...

1. fabriekseigenaren zo belangrijk waren voor de cultuur.
2. fabriekseigenaren zo belangrijk waren voor de economie.
3. fabriekseigenaren zo belangrijk waren voor de natuur.
4. fabriekseigenaren zo belangrijk waren voor het sociale leven.

Wat is geen slechte werkomstandigheid van de fabrieksarbeiders?

1. Gevaarlijke en luidruchtige fabriekshallen
2. Lange werkdagen voor weinig loon
3. De reistijd naar fabrieken was vaak lang
4. Je kon gemakkelijk op staande voet ontslagen worden

Noem één van de landen die het snelst industrialiseerde op het Europese vasteland.

1. Groot-Brittannië
2. Nederland
3. België
4. Rusland

Grondstoffen

Problemen in de vlug geïndustrialiseerde landen zoals Engeland, België en Frankrijk. 

1: Met de groei van de bevolking en industrie nam ook de vraag naar meer grondstoffen zoals jute, goud, olie en rubber toe. Deze producten waren in Europa nauwelijks te vinden. 

2: De fabrikanten wilden meer spullen verkopen aan mensen met geld. In het eigen land waren er te weinig mensen die genoeg geld hadden om de fabrieksproducten te kopen. 

Oplossing?

De geïndustrialiseerde landen moesten over de eigen grenzen op zoek naar nieuwe klanten en meer grondstoffen. 

a. Noem problemen in de vlug geïndustrialiseerde landen zoals Engeland, België en Frankrijk.
b. Noem de bedachte oplossing.

Technische uitvindingen leidden tot het ontstaan van het modern-imperialisme

Spoorlijnen zorgen voor een sneller vervoer van producten in een kolonie (en het eigen Europese land).

Stoomschepen zorgen voor snellere vervoersverbindingen tussen een kolonie en een Europees land. 

Telegraafverbindingen zorgden voor een betere communicatie tussen een kolonie en een Europees land. 

Wat zijn technische uitvindingen die leidden tot het ontstaan van het modern-imperialisme?

Modern Imperialisme = Proces waarbij landen hun macht in andere delen van de wereld uitbreiden voor hun eigen economische en politieke gewin.

En dat moest snel, voordat een ander land de gebieden zou hebben ingepikt. Kortom, genoeg redenen om een race naar kolonies te beginnen!

Leg uit wat het (modern) imperialisme is.

Motieven (redenen) voor het modern imperialisme

1. Economie: De regeringen van de Europese landen werden door de fabrikanten warm gemaakt voor de wereldeconomie met beloftes van hoge winsten.

2. Politiek: Meer macht en politieke roem (aanzien). 

3. Cultuur: De Europeanen vonden dat Europeanen moesten zorgen voor beschaving, onderwijs en geloof over de hele wereld. 

Noem een cultureel motief voor modern imperialisme

1. Oorlog voeren kost geen geld.
2. Europeanen moesten zorgen voor beschaving, onderwijs en geloof over de hele wereld.
3. Hoge winsten door grondstoffen & afzetmarkt.
4. Meer macht en politieke roem (aanzien).

Britse rijk

Gevolgen modern imperialisme: 

De inwoners van veroverde gebieden moesten voortaan grondstoffen voor de Engelsen produceren. Ook werden er gebieden veroverd die verplicht werden om Engelse producten te kopen, in plaats van de producten die lokaal werden gemaakt. Als de mensen niet wilden werken, werden mensen onder druk gezet met geweld en wapens. 

De Engelsen veroverden zelfs gebieden als Egypte om een kanaal te bouwen (het Suezkanaal). Hierdoor konden de schepen makkelijker in Azië komen.

Congo onder koning Leopold II van België

Gevolgen modern imperialisme: 

Hij liet in het hele land rubberplantages aanleggen. Voor deze plantages waren zo veel arbeiders nodig dat de koning hele stammen verhuisde en gezinnen uit elkaar trok om het waardevolle rubber te produceren.

Nederlands-Indië onder koning Willem I van Nederland

Gevolgen modern imperialisme: 

Ook Nederland deed onder leiding van koning Willem I mee met de race om de wereld. Zo werd in de kolonie Nederlands-Indië, het tegenwoordige Indonesië, het cultuurstelsel ingevoerd. Dit stelsel hield in dat de hele bevolking 20% van de grond voor de Nederlandsche Handel-Maatschappij moet verbouwen. Om winst te behalen werd de bevolking uitgebuit, wat leidde tot armoede en hongersnood.

Wat zijn de gevolgen van modern imperialisme voor de Europese landen en Europese kolonies?

Test jezelf

Deze Britse spoorwegaanleg in India past bij het modern imperialisme.

Leg uit dat de aanleg van deze spoorwegen:
- voortkwam uit het modern imperialisme en
- het modern imperialisme in India mogelijk maakte.