1.4 sociale verhoudingen

• Geschiedenis
• Middelbare school
• vwo
• Leerjaar 3

1.4 Sociale verhoudingen

Welke veranderingen deden zich in de 19e eeuw in Nederland voor op het gebied van de sociale verhoudingen?

Ideologie of idee?

• Ideeën vormen de basis van ideologieën 
• Een ideologie is een verzameling van ideeën die een gemeenschappelijke gedachte hebben:
• Liberalisme: vrijheid
• Socialisme: gelijkheid
• Beide ideologieën hebben hun basis in de Verlichting

Ontstaan

Belangrijk in de ontwikkeling van een ideologie:

1. Massaproductie van kranten

2. Onderwijs voor steeds meer mensen

3. Handvat voor het vormen van een mening: wat gebeurd? Hoe moet je reageren? Wat moet je doen?

Een ideologie geeft advies over wat jij belangrijk vindt en hoe jij je moet gedragen

4. Creëeren van een vijand

Liberalisme / socialisme

Liberalisme:

- Tegen overheidsbemoeienis, protectionisme en de kerk

- Vóór de zakenwereld, vrijhandel en winst

- Vóór privé bezit: egoïstisch?

• Socialisme:
• - Gelijkheid
• - Vóór de groep, tegen het individu
• - Vrij denken, tegen de kerk

Sociale verhoudingen

Situatie in de 19e eeuw

• Woon- en werkomstandigheden zijn door de industriële Revolutie dramatisch 
• Werkomstandigheden: lage lonen, lange werkdagen, geen veiligheidswetten 
• Woonomstandigheden: kleine woningen, slechte hygiëne 
• Groot verschil tussen arm en rijk...

Marx

• Socialisme komt voort ui de ideeën van Karl Marx 
• 1848: revoluties tegen absolutisme 
• Marx en Engels publiceren Communistisch Manifest: 
• Geschiedenis draait om klassenstrijd tussen bezitloze en bezittenden 
• 1867: Das Kapital --> uitwerking ideeën 
• Klassenstrijd zal leiden tot revolutie 
• Gevolg: gelijke verdeling van kapitaal

Hoe heeft de industriële revolutie invloed gehad op het ontstaan van het socialisme?

Welke mening heeft
de tekenaar?

Socialisme

• Steeds meer socialisten door ongelijkheid
• Tekort aan arbeiders: ze kunnen eisen gaan stellen
• Eind 19de eeuw: groeiend besef dat er sociale wetten moeten komen: Sociale kwestie

Sociaal democratie

• In meeste Europese landen strijdt men voor gelijkheid via revolutie: communisme
• In NL strijdt men voor gelijkheid via parlementaire democratie:
  sociaal-democratie
• Oorzaken:

1. Angst bovenklasse voor revolutie

2. Nieuwe sociale wetten

3. Groeiende welvaart

Welke veranderingen deden zich in de negentiende eeuw in Nederland voor op het gebied van de sociale verhoudingen?