soorten tekstdoelen nog aanpassen

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo
• Leerjaar 1

Deze les: herhaling stof voor toets 8 juni en oefenen in 5.3

Onderwerp van een tekst

Onderwerp

Onderwerp -> waar de hele tekst over gaat, beschreven in één of een paar woorden  (dus geen hele zin).

Onderwerp vinden -> de titel, de eerste alinea, de tussenkopjes en de plaatjes (verkennend lezen)

Titel en tussenkopjes

Titel en tussenkopjes

Titel -> vetgedrukte regel boven een tekst. De titel noemt het onderwerp of geeft een aanwijzing voor onderwerp.

Tussenkopje -> titel van een tekstgedeelte

Wat is de hoofdgedachte?

Hoofdgedachte -> belangrijkste wat de schrijver zegt in één zin

Hoofdgedachte vinden: wat wordt er in de tekst verteld over het onderwerp (nauwkeurig lezen)

Tekstopbouw: welke twee vormen ken je?

Tekstopbouw

 Twee manieren om een tekst op te bouwen:

- Een driedeling: inleiding - kern - slot;

- Een tweedeling: inleiding - kern (meestal nieuwsbericht)

Inleiding: hierin wordt duidelijk wat het onderwerp van de tekst is. Is een aandachtstrekker -> nieuwsgierig maken

Middenstuk: deelonderwerpen: verschillende delen van onderwerp (witregels, tussenkopjes)

Slot: samenvatting of conclusie.

Welke tekstopbouw herken je hier en waar herken je dit aan?

Tekstdoel:

Informeren - > lezer informatie over iets uit de werkelijkheid geven.

Voorbeelden: nieuwsbericht, verslag, studieboek, (achtergrond)artikel, folder

Tekstdoel:

Amuseren - > de lezer vermaken, zijn vaak verzonnen gebeurtenissen.

Voorbeelden: roman, strip, cartoon

Tekstdoel:

Instrueren  - > de lezer vertellen hoe je iets moet doen

Voorbeelden: instructie, recept, bijsluiter

Tekstdoel:

Overtuigen  - > de schrijver wil dat de lezer het met hem eens is 

Voorbeelden: betoog, ingezonden brief, filmbespreking

Tekstdoel:

Activeren  - > de schrijver wil dat de lezer iets gaat doen

Voorbeelden: reclamefolder, advertentie, uitnodiging, affiche, flyer

Nu: maken opdracht 4 van 5.3 (blz. 83)

Tekstverbanden

Tekstverband -> samenhang tussen woorden, zinnen en alinea's. Kun je vaak herkennen aan signaalwoorden.

Opsommend verband -> er worden dingen opgesomd. Signaalwoorden: 

Tegenstellend verband -> er worden dingen tegenover elkaar gezet. Signaalwoorden: 

Tijdsvolgorde -> in welke volgorde gebeurtenissen plaatsvinden. Signaalwoorden: 

Concluderend verband -> er wordt een conclusie getrokken. Signaalwoorden: 

Tekstverbanden:

Opsommend verband -> er worden dingen opgesomd. Signaalwoorden: ook, bovendien, daarnaast,  ten eerste, ten tweede.

Tegenstellend verband -> er worden dingen tegenover elkaar gezet. Signaalwoorden: maar, echter, toch, hoewel, daarentegen

Tijdsvolgorde-> in welke volgorde gebeurtenissen plaatsvinden. Signaalwoorden: eerst, daarna, voordat, nadat, toen, terwijl, zodra

Concluderend verband -> er wordt een conclusie getrokken. Signaalwoorden: dus, dan ook, hieruit volgt, concluderend

Tekstverbanden:

Kernzin -> In een kernzin staat de belangrijkste informatie (de kern) van een alinea. Het geeft in één zin een overzicht van wat er in de hele alinea verteld wordt. Vaak staat de kernzin aan het begin of juist aan het einde van een alinea. De rest van de alinea is dan bijvoorbeeld een uitleg of een voorbeeld.

 

Voorbeeld: 

Wat is het verschil tussen een feit en een mening?

Feiten en meningen

Feit -> iets wat zo is, dat staat vast. Dingen die je kunt controleren, of onderzocht zijn.

• Het is nu twaalf uur.
• In deze chocoladereep zit suiker.

Mening -> iets wat iemand vindt. Ook wel: standpunt, oordeel, opinie, opvatting

• Het is al laat.
• Chocolade is lekker.

Vraag:

Aan welke woorden zou je een feit kunnen herkennen?

En aan welke woorden zou je een mening kunnen herkennen?

Verwijswoord -> 

verwijzen naar een of meer woorden in de tekst. 

- Marieke houdt van lezen. Haar boekenkast staat vol met boeken.

- De jongen met wie zij zit te kletsen.

Of naar een hele zin: voor vandaag staat het volgende op de planning: hond uitlaten, afwas doen en je kamer opruimen. Daar heeft Jasper helemaal geen zin in.

Nu: maken opdracht 18 van 5.3 (blz. 89).

Daarna: samen bespreken

Vragen?