17. 13 nov: gedicht en stijlfiguren

• Nederlands
• Middelbare school
• mavo, havo, vwo
• Leerjaar 1

Communiceren doe je samen 2

Welkom havo 4

Op tafel:

Map/schrift, pen, theorieboek

• Jas uit en over je stoel.
  
• Telefoon in je tas.
• Tas op de grond.

Communiceren doe je samen 2

• Huiswerk bespreken gedicht
• Stijlfiguren

Vandaag woensdag 13 november:

Planning periode 1:

Communicatie

2 Onderwerp en hoofdgedachte

3 Tekstsoorten

4 Inleiding, kern en slot

(5 Tekststructuur)

6 Alinea's en verbanden

8 Bronnenonderzoek

Taal

9 Framing

Literatuur

Literair boek lezen

Literair gedicht lezen 

Stijlfiguren pg. 158-159

In PTO 1 geef je antwoorden bij een leestekst én schrijf je een boekopdracht. 

Communiceren doe je samen 2

Gedichten - poëzie

Vraag:

Waarom dichten mensen? 

Schrijf je antwoord op. 

Huiswerk bespreken

Waarom heet het gedicht ‘Mi have een droom’?

Wanneer is het gedicht geschreven? 

Beeldspraak

Beeldspraak is een vorm van taalgebruik waarin met een 'beeld' op een figuurlijke manier omschreven wordt wat iemand letterlijk bedoelt. 

Metafoor

Voorbeeld:

Je gedraagt je als een kleuter.

Je kamer ziet eruit als een varkensstal.

• Uitleg: Je vergelijkt iets met elkaar. 

Lyrisch ik

Voorbeeld: 

Zelf zoeken in het gedicht...

• Uitleg: De dichter is de ik-persoon in het gedicht.

Aan de slag:

Schrijf de antwoorden in je schrift (theorieboek pg 148)

a. Noem uit het fragment minstens 3 voorbeelden van woorden met buitenlandse invloeden.

b. Wat voor soort beeldspraak is 'glas' in regel 4?

c. Verklaar de metafoor 'bokitoos' (regel 9).

d. Wat is de droom van het lyrisch ik?

Antwoorden bespreken:

• 4 a Bijvoorbeeld: Het woord ‘stitti’ (regel 3) zal waarschijnlijk teruggaan op ‘city’, ‘sjoef habibi’ (regel 5) is Marokkaans voor ‘Kijk dan, schatje!’ (Shouf Shouf Habibi! was de titel van een Nederlandse film uit 2004) en ‘takki, takki, poep’ lijkt te verwijzen naar een soort zelfgemaakt Afrikaans.
• b ‘Glas’ verwijst naar het raam. Het raam is een metafoor voor het leven binnenshuis van de oude man.

Antwoorden bespreken:

• c ‘Bokito’ is een gorilla die in Diergaarde Blijdorp verblijft. Hij kwam in 2007 in het nieuws toen hij ontsnapte uit zijn verblijf en een vrouw, die hem bijna dagelijks bezocht, zwaar verwondde. De metafoor verwijst naar jonge mannen die machogedrag vertonen. 

Antwoorden bespreken:

d De droom van het lyrisch ik is dat Rotterdam weer wordt zoals de stad vroeger was. Met de titel van het gedicht verwijst de dichter overigens naar de gevleugelde woorden ‘I have a dream’ in de beroemde rede van Martin Luther King op 28 augustus 1963, waarin hij opkwam voor de rechten van de gekleurde bevolking van Amerika.

Waarom stijlfiguren?

Benadrukken

Creatief taalgebruik

climax

Voorbeeld:

slenteren, lopen, rennen, racen

slenteren, lopen, rennen, stilstaan (anti)

Uitleg: 

Climax

Anticlimax

Voorbeeld:

slenteren, lopen, rennen, racen

• Uitleg: Een reeks van drie (of meer) waarin de inhoud steeds sterker wordt.
  

Voorbeeld:

slenteren, lopen, rennen, stilstaan

• Uitleg: Een reeks van drie (of meer) waarin de inhoud steeds sterker wordt, maar de laatste in het rijtje tegenvalt. 

Hyperbool

Voorbeeld: 

'iedereen rijdt door rood licht.'

'de hele wereld is tegen me'

'ik sta hier al dagenlang op je te wachten'

• Uitleg: sterke overdrijving

Paradox

Voorbeeld:

Het geluid van de stilte

Nu is het verleden van de toekomst

• Uitleg: schijnbare tegenstelling

Retorische vraag

Voorbeeld: Denk je dat ik gek ben of zo? Dat zeg je toch niet?

• Uitleg: Een vraag die geen antwoord wil, maar zelf al sturend is naar het antwoord

antithese

voorbeeld: 

Ik blijf je trouw in goede en slechte dagen, in armoede en rijkdom, in ziekte en gezondheid.

• uitleg: tegenstelling / samenvoeging van tegengestelde woorden
  

tricolon

voorbeeld: 

Rust, Richting en Rendement

Bloed, Zweet en Tranen 

Veni, vidi, vici (ik kwam, zag en overwon) van Julius Ceasar.

• uitleg: opsomming in drieën

Eufemisme

Voorbeeld: 

om een moeilijk onderwerp te vermijden:

de neus poederen (wc-bezoek dames)

het tijdelijke voor het eeuwige verwisselen (overlijden)

maar ook:

financiële ombuigingen - bezuinigen

• Uitleg: verzachtende uitdrukking

Understatement

Voorbeeld: 

Na een grove belediging: 'dat kan ook wel wat aardiger'

• uitleg: afgezwakte uitdrukking

Spot (3 soorten)

ironie is licht: 'sorry dat ik altijd zo vroeg begin' (docent tegen laatkomende leerling)

sarcasme is harder: 'ga de eendjes voeren of zo' (tegen een straatverkoper die blijft aandringen)

cynisme is heel erg hard: 'heb je dat allemaal op de huishoudschool geleerd of was je altijd al zo dom?'

*disclaimer: dit zijn verzonnen voorbeelden, alleen voor uitleg!*

Repetitio

Voorbeeld: 

Nooit, nooit, nooit neem ik een hond;

Nooit, nooit, nooit neem ik een hond!

Ik neem geen Duitse herder, geen boxer en geen kees

Geen poedel en geen teckel en ook geen pekinees.

(Hans Dorresteijn)

• Uitleg: herhaling 

chiasme

voorbeeld: 

Denkend aan de dood kan ik niet slapen, En niet slapend denk ik aan de dood (J.C. Bloem)

• uitleg: kruisstelling: in een tegengestelde volgorde volgen er overeenkomsten
  

litotes

voorbeeld: 

Hij woont daar niet onaardig (over een groot huis met veel luxe)

• uitleg: omschrijving van een woord door het ontkennen van het tegenovergestelde
  

Aan de slag 

Zoek uit wat het verschil is tussen ironie, sarcasme, cynisme en parodie (vormen van spot). 

Communiceren doe je samen 2

Gedicht - Mi have een droom 

Ramsey Nasr (1974, Rotterdam)

2009-2013 Dichter des Vaderlands

dichter, schrijver, essayist, acteur, regisseur, librettist en vertaler.

Begrippen uit deze les

climax

anticlimax

hyperbool

paradox

retorische vraag

antithese

tricolon