Cultuur van het moderne 8.3

• Kunst
• Middelbare school
• havo
• Leerjaar 4

Cultuur van het Moderne

Constructie

Design en Architectuur

Rietveld, de Stijl, Bauhaus,

Funtionalisme form follows functie,

Utopia

Broadacre city, Urbanisme, CIAM, Dorothy

Streamlining

constructivisme

Communisme> 

revolutie van de arbeiders

constructie van een nieuwe wereldorde

design en architectuur

ook buiten Sovjet-Unie willen architecten en vormgevers breken met alles wat burgerlijk en ouderwets is

opnieuw beginnen bij nul

geldt ook voor inrichting van huizen

wordt niet door iedereen gewaardeerd

Rietveld-Schroderhuis 1924

Gerrit Rietveld (1888-1964)

maakt in opdracht van 

Truus Schroder een

woonhuis Utrecht.

Het Rietveld-Schröderhuis

 is een belichaming van 

De Stijl.

Rood-blauwe stoel 1918

meubelmaker

nieuwe vorm voor het begrip 'stoel'

constructie lijkt op schilderijen Mondriaan

de zwarte latten die de leuningen en het 

zitvlak steunen, 

vormen een ruimtelijke constructie 

met lengte-, breedte- en diepte-assen

Benoem twee kenmerken van De Stijl hieronder:

De Stijl 

De Stijl was een Nederlandse artistieke beweging, vernoemd naar een gelijknamig tijdschrift voor moderne kunst dat voor het eerst werd gepubliceerd in 1917. Rietveld was een van de belangrijkste exponenten van de beweging. Rietveld breekt met alle ideeën over woningbouw.
Kenmerkend zijn:

 De vloeiende overgangen tussen binnen en buiten, 

De strakke horizontale en verticale lijnen

Gebruik van alle primaire kleuren naast wit, grijs en zwart. 

Zoveel mogelijk daglicht, ruimtes waar binnen en buiten in elkaar overlopen.

0

interieur  jaren 20

interieur Rietveld

Schröderhuis

jaren 20 woningen Utrecht

met dit ontwerp brak Rietveld met alle geldende regels binnen de woningbouw

Noem zoveel mogelijk verschillen tussen het Rietveld-Schröderhuis en jaren 20 woningen in Utrecht.

Verschil Rietveld en woningen jaren 20

Rietveld gebruikt grotere ramen, dus meer daglicht. Rietveld heeft grote open ruimtes gecreëerd, het andere huis is ingedeeld in kleine kamertjes. Rietveld ontwierp een vierkante doos met plat dak, waarin binnen en buiten moeiteloos in elkaar overlopen. Het andere huis heeft een meer traditionele bouw met een schuin dak .

Rietveld-Schroderhuis

Alles kan openklappen en openschuiven: 1 kamer met vensters aan alle kanten. Privacy vond Rietveld ouderwets en burgerlijk

Walter Gropius stichte in het Duitse Weimar een school voor architecten, kunstenaars en industrieel ontwerpers: 

Het Bauhaus

Er werd met nieuwe productieprocessen geëxperimenteerd, studenten kregen de ruimte om een nieuwe, eigentijdse vormtaal te ontwikkelen, een soort labaratorium.

Bauhaus werkte vanuit het ideaal om mooi en praktisch design voor iedereen bereikbaar te maken.

Bauhaus design 

Dat de Bauhaus kunstenaars hun ontwerpen industrieel wilden vervaardigen, had gevolgen voor de ontwerpen:

• geen decoratie, het gehele ontwerp moest functioneel zijn, oftewel form follows function
• geometrische ontwerpen

Bauhaus

verbonden met de idealen van het socialisme

industriële ontwerpen - grote oplagen produceren

voor iedereen bereikbaar.

functionaliteit, 

optimaal gebruik van materiaal

Eigenschappen van het materiaal

 op eerlijke wijze laten zien

Wassilystoel 1925

Marcel Breuer (1902-1981)

stalen buizen-rijwielindustrie

zeer buigzaam

massaproductie

lopende band

De Stijl en Bauhaus: Overeenkomsten? Verschillen?

Overeenkomst: Beide stromingen willen de traditionele opvattingen over

design radicaal vernieuwen. Zowel de Rood-blauwe stoel als de Wassilystoel hebben een totaal nieuwe constructie in vergelijking tot bestaande stoelen.

Verschil: De Stijl wil vooral vernieuwen en is minder ‘sociaal’ gedreven dan het Bauhaus. De rood-blauwe stoel is niet geschikt voor massaproductie terwijl de Wassilystoel juist grote oplage te maken is.

Wat is GEEN doelstelling van het Bauhaus

1. VORM: Geometrische basisvormen (bol, cilinder, cirkel, kubus) zonder decoraties
2. MATERIAAL: Gebruik van kunststof, roestvrij staal, chroom, glas (die industrieel te verwerken zijn)
3. FUNCTIE: Helder en overzichtelijk en alles is functioneel
4. KLEUR: alleen maar primaire kleuren + zwart en wit toegepast

De vormen van gebruiksvoorwerpen bij Bauhaus ...

1. ..zijn met de hand door een kunstenaar gemaakt.
2. ..moesten met een machine gemaakt kunnen worden.

Welke invloeden zijn NIET in deze stijl te zien

1. Bauhaus
2. Futurisme
3. Kubisme
4. Surrealisme

Form Follows Function is een bekend Bauhaus motto. In welke 2 afbeeldingen is dat goed te zien?

1. 
2. 
3. 
4. 

Bij het Constructivisme en het Bauhaus was materiaalonderzoek één van de belangrijkste drijfveren. Welk van onderstaande kenmerken hoort NIET bij de opvattingen van het Bauhaus?

1. Eerlijkheid van materiaal
2. Functioneel
3. Decoratief
4. Geometrische vormgeving

Welk kenmerk hoort bij de designstroming Bauhaus?

1. Dergelijk design voor een groot publiek beschikbaar
2. Organische lijnen en vormen
3. Uitbundige decoraties
4. Sociaal betrokken

Bauhaus & architectuur

Architecten houden zich bezig met functionele bouw, waarbij alle decoratie en overbodige toevoegingen worden weggelaten. 

form follows function

De opleiding aan het Bauhaus levert een belangrijke bijdrage aan de ontwikkeling van deze architectuur. 

Technische vernieuwingen maken prefab en systeembouw mogelijk (kostenbesparing!).

Functionalisme

Het Nieuwe Bouwen 

Vorm volgt functie

  Wainwright Building, St. Louis

Functionalisme

schoonheid ontstaat vanzelf als functionaliteit centraal staat

form follows function

➜ Functionaliteit: ontwerp en materiaalgebruik sluiten aan op de functie van een gebouw.

➜ Door het gebruik van moderne lichte materialen (glas en staal) konden de uitgangspunten – transparantie, ruimte, licht en lucht – worden verwezenlijkt. Deze uitgangspunten golden zowel gebouwen als woonblokken.
➜ Symmetrie en herhaling              

Functionalisme

schoonheid ontstaat vanzelf als functionaliteit centraal staat

➜ Kleuren: ook de kleuren moesten functioneel zijn, en dienden zeker niet als versiering.
➜ Functiescheiding: in het Nieuwe Bouwen stond men een strikte scheiding voor van de verschillend functies van een gebouw of buurt: wonen, werken, verkeer en recreatie.             

Wainwright Building, St. Louis

Van Nellefabriek - Rotterdam (1925-1931)

Johannes Brinkman (1902-1949) en Leendert van der Vlught (1894-1936)

Brinkman en Van der Vlugt - Van Nelle fabriek, Rotterdam (1925-1931)

Van Nellefabriek - Rotterdam (1925-1931)

betonvloeren worden gedragen door betonnen kolommen

buitengevel daardoor vrij van dragende kolommen

bestaat uit enorme glazen wand; laat veel licht toe

luchtbruggen voor transport verbinden fabriekshallen met elkaar

ronde tearoom op het dak; biedt pauzerende werknemers uitzicht over stad

Utopia

Maar sommige architecten gaan verder; ze ontwerpen hun ideale wereld.

Utopia

Thomas More 1516 omschrijft de

Ideale samenleving op het fictieve eiland Utopia.

Utopia als inspiratiebron.

Begin 20e eeuw lijkt Utopia verder weg dan ooit.

In de korte periode tussen WOI en WOII is er weer hoop op een ideale wereld en worden dromen omgezet in ontwerpen

Usonia

Frank Lloyd Wright (1867-1959)

United States of North Amerika + Utopia

herinrichting.

Bestaande steden en dorpen ontmantelen

alle grond gelijkmatig verdelen onder 

alle inwoners.

nieuwe infrastructuur: Broadacre City

Broadacre City

Raster van van een acre (0,4 hectare)

Goedkoop te bouwen 'Usonische' huizen

oertype: Jacobs House Usonia I (1936)

Jacobs House

Jacobs House Usonia

Bungalow

vertrekken lopen in elkaar over

laagbouw, plat dak, natuurlijke bouwmaterialen, glasgevels:

benadrukken verbondenheid met de aarde en het lapje eigen grond

Broadacre City

- Onbegrensde buitenwijk

- Eigenvervoer met auto belangrijk

- Servicestations

verticale en diagonale accenten

invloed van Wright zichtbaar.

Frank loyd Wright ontwerpt gasservice station voor broadacre city

La ville radieuse 1930

Naast de verdeling van het land zijn

er steden.

Le Corbusier (1887-1965)

ontwerpt naar utopisch model

de stralende stad

De stad blijft bestaan naast het platteland

Urbanisme 1925

toekomstige functionele stad

3 miljoen mensen wonen en werken

centrum 24 enorme wolkenkrabbers

buiten centrum woonwijken; vredig te midden van zuivere lucht wonen

Urbanisme 1925

verkeer wordt om wijken heen geleid

wonen, werken en recreëren zijn gescheiden

architectuur en plattegrond zijn rechtlijnig en geometrisch

CIAM

Architecten gaan internationaal samenwerken in het CIAM, Le Corbusier is daarbij een belangrijke factor. Samen ontwikkelen ze ideeën over hoe een stad eruit zou moeten zien.

Eind jaren 60 wordt een complete 

Nederlandse woonwijk gerealiseerd 

volgens deze ideeën

CIAM

economische crisis en WOII - steden en wijken worden pas 10tallen jaren later in deze stijl gerealiseerd.

Bijlmermeer, Amsterdam (1968)

Emerald City

The Wizard of Oz (1939)

Victor Fleming (1889-1949)

Dorothy droomt van een eigen Utopia

tornado - beland in het magische land van Oz

Emerald City

film veranderd van zwart-wit naar technicolorfilm

hoogtepunt Golden Age Hollywoodfilms

yellow brick road; leidt naar Emerald City

groengekleurde utopische stad

streamlining

Streamlining

decoratieve ontwerpstijl

gestroomlijnde vormen

afgeleid van auto's, treinen en vliegtuigen

vooral in Amerika

Raymond Loewy (1893-1986)

Streamlining

Lezen blz. 192 t/m 197

- Utopia

- Distopie

- Entartet

Maken; 40, 41, 42, 44, 45